Kloroform
Kloroform, ya da triklorometan, CHCl3 formülüne sahip organik bileşiktir. Renksiz, ağır, hoş kokulu ve suda karışmayan bir sıvıdır. PTFE ve bazı soğutucuların üretiminde kullanılmak için fazla miktarlarda üretilir.[1] Solunduğunda ya da yutulduğunda güçlü birer anestezik ve sedatiftir.[2][3]
| Kloroform | |
|---|---|
| |
| |
| |
Trichloromethane | |
Triklorometan | |
Diğer adlar formil triklorür; metan triklorür; metil triklorür; metenil triklorür; freon 20; refrigerant-20 | |
| Tanımlayıcılar | |
| Kısaltmalar | R-20; UN 1888; TCM |
| CAS numarası | 67-66-3 |
| PubChem | 6212 |
| EC numarası | 200-663-8 |
| KEGG | C13827 |
| ChEBI | 35255 |
| RTECS numarası | FS9100000 |
| SMILES |
|
| InChI |
|
| ChemSpider | 5977 |
| Özellikler | |
| Kimyasal formül | CHCl3 |
| Molekül kütlesi | 119,38 g mol−1 |
| Görünüm | Renksiz sıvı |
| Koku | kuru temizleme dükkânı kokusunu andıran tatlı koku |
| Yoğunluk | 1.564 g/cm³ (-20 °C) 1.489 g/cm³ (25 °C) 1.394 g/cm³ (60 °C) |
| Erime noktası |
−63.5 °C (−82.3 °F; 209.7 K) |
| Kaynama noktası |
61.15 °C (142.07 °F; 334.30 K) (450 °C'de bileşenlerine ayrışır.) |
| Çözünürlük (su içinde) | 1.062 g/100 mL (0 °C) 0.809 g/100 mL (20 °C) 0.732 g/100 mL (60 °C) |
| Çözünürlük () | Benzende çözünür. Dietil eter, yağlar, ligroin, alkol, CCl4 ve CS2 ile karışabilir. |
| Buhar basıncı | 0.62 kPa (-40 °C) 7.89 kPa (0 °C) 25.9 kPa (25 °C) 313 kPa (100 °C) 2.26 MPa (200 °C) |
| kH | 3.67 L·atm/mol (24 °C) |
| Asitlik (pKa) | 15.7 (20 °C) |
| Tehlikeler | |
| R-ibareleri | R22, R38, R40, R48/20/22 |
| NFPA 704 |
 0
2
0
|
| ABD maruz kalma limiti (PEL) |
50 ppm (240 mg/m³) |
| Belirtilmiş yerler dışında verilmiş olan veriler, Standart sıcaklık ve basınçtadır. (25 °C, 100 kPa) | |
| Bilgi kutusu kaynakları | |
Yan EtkileriDüzenle
Akut EtkileriDüzenle
Düşük miktarda maruz kalınan kloroform; yorgunluk, baş ağrısı ve baş dönmesine sebep olabilir. Diğer yan etkileri düzensiz solunum, mide bulantısı, kusma, böbrekte ve karaciğerde çeşitli etkilerdir. Yüksek konsantre kloroforma maruz kalmak, semptomların hızla bozulmasına sebep olur ve kalp durmasına kadar gidebilir.[4]
Kronik EtkilerDüzenle
Düşük seviyede kloroforma uzun süreli maruz kalmak depresyon ve sinirlilik gibi psikolojik belirtilerin yanında hepatit ve sarılığa sebep olabilir.
Üreme Üzerinde EtkileriDüzenle
Yetkili ağızlar tarafında kloroformun düşük doğum oranı ile potansiyel bir bağ olduğu fikri mevcuttur fakat bu konu hakkında yeterli bilgi henüz mevcut değildir. Ancak hayvanlar üzerinde yapılan çeşitli araştırmalar, kloroformun malformasyon ve cenin miktarında azalmayı sağlayan güçlü bir etkisi olduğunu gösteriyor. Erkeklerde kloroforma maruz kalmak normal olmayan şekilde sperm artışına sebep olmaktadır.[5]
Doğal oluşumDüzenle
Çevreye kloroform salınımı yılda ortalama 660000 tondur,[6] ve bunun büyük çoğunluğu doğal kaynaklıdır. Birçok deniz yosunu kloroform üretmektedir, ve bazı mantar türlerinin de toprak kloroform ürettiği düşünülmektedir.[7] Abiyotik prosesin de topraktaki kloroform üretimine katkıda bulunduğu düşünülse de mekanizması hâlâ bilinmemektedir.[8]
Kloroform; toprak ve sudan hızlıca buharlaşıp havada fosgen, diklorometan, formil klorür, hidrojen klorür, karbondioksit ve karbonmonoksite bozunur. Kloroformun havadaki yarı ömrü 55 ila 620 gün arasında değişmektedir. Kloroform, sucul organizmalarda biyo-akümüle (birikme) olmaz.[9]
KaynakçaDüzenle
- ^ Süss, Hans Ulrich. "Bleaching". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH.
- ^ "Ether and Chloroform". 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2018.
- ^ Ac08468611], [Anonymus (2012). "Chloroform [MAK Value Documentation, 2000]". The MAK-Collection for Occupational Health and Safety. ss. 20-58. doi:10.1002/3527600418.mb6766e0014. ISBN 978-3527600410.
- ^ "Chloroform". 19 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021.
- ^ "KLOROFORM ve KLOROFORM MARUZİYETİ". 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021.
- ^ Gribble, Gordon W. (2004). "Natural Organohalogens: A New Frontier for Medicinal Agents?". Journal of Chemical Education. 81 (10): 1441. Bibcode:2004JChEd..81.1441G. doi:10.1021/ed081p1441.
- ^ Cappelletti, M. (2012). "Microbial degradation of chloroform". Applied Microbiology and Biotechnology. 96 (6): 1395-409. doi:10.1007/s00253-012-4494-1. PMID 23093177.
- ^ Jiao, Yi (2018). "Halocarbon Emissions from a Degraded Forested Wetland in Coastal South Carolina Impacted by Sea Level Rise". ACS Earth and Space Chemistry. 2 (10): 955-967. Bibcode:2018ECS.....2..955J. doi:10.1021/acsearthspacechem.8b00044.
- ^ Chloroform (PDF), CICAD, 58, World Health Organization, 2004, 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)