Formik asit, HCOOH, tek karbonlu karboksilik asittir. Metanoik asit olarak da bilinir. Formik asit, karbonil karbonuna bağlı alkil grubu içermemesiyle en basit karboksilli asit özelliği taşır. Hem aldehit hem de karboksilik asit özelliğine sahiptir.

Formik asit
Skeletal structure of formic acid
Skeletal structure of formic acid
3D model of formic acid
3D model of formic acid
Adlandırmalar
Formik asit[1]
İzokarbonöz asit
Karbonöz asit
Formilik asit
Metilik asit
Hidrojenkarboksilik asit
Hidroksi(okso)metan
Metakarbonoik asit
Oksokarbinik asit
Oksometanol
Hidroksimetilen oksit
karınca asidi
Tanımlayıcılar
3D model (JSmol)
1209246
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
DrugBank
ECHA InfoCard 100.000.527 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 200-579-1
E numaraları E236 (koruyucular)
1008
KEGG
RTECS numarası
  • LQ4900000
UNII
  • InChI=1S/HCOOH/c2-1-3/h1H,(H,2,3) 
    Key: BDAGIHXWWSANSR-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/HCOOH/c2-1-3/h1H,(H,2,3)
    Key: BDAGIHXWWSANSR-UHFFFAOYAT
  • O=CO
Özellikler
Kimyasal formül CH2O2
Molekül kütlesi 46,03 g mol−1
Görünüm dumanlı renksiz sıvı
Koku keskin
Yoğunluk 1,220 g/mL
Erime noktası 8,4 °C (47,1 °F; 281,5 K)
Kaynama noktası 100,8 °C (213,4 °F; 373,9 K)
Çözünürlük (su içinde) karışır
Çözünürlük eter, aseton, etil asetat, gliserol, metanol ve etanol içinde karışır
benzen, toluen ve ksilenler içinde az çözünür
log P −0.54
Buhar basıncı 35 mmHg (20 °C)[2]
Asitlik (pKa) 3.745[3]
Konjuge baz Formate
-19,90×10-6 cm3/mol
Kırınım dizimi (nD) 1.3714 (20 °C)
Akmazlık 1.57 cP (268 °C)
Yapı
Planar
Dipol momenti 1.41 D (gaz)
Termokimya
Standart molar entropi (S298)
131.8 J/mol K
Standart formasyon entalpisi fH298)
−425.0 kJ/mol
Standart yanma entalpisi cH298)
−254.6 kJ/mol
Farmakoloji
QP53AG01 (WHO)
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler tahriş edici, korozif
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS05: Aşındırıcı
İşaret sözcüğü Danger
Tehlike ifadeleri H314
Önlem ifadeleri P260, P264, P280, P301+P330+P331, P303+P361+P353, P304+P340, P305+P351+P338, P310, P321, P363, P405, P501
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 3: Kısa maruziyet ciddi geçici veya kalıcı hasara neden olabilir. Örnek: Klor gazıYanıcılık 2: Tutuşmanın gerçekleşebilmesi için orta derecede ısıtılması veya nispeten yüksek ortam sıcaklığına maruz bırakılması gerekmektedir. Alevlenme noktası 38 ila 93 °C arasındadır (100 ila 200 °F). Örnek: Dizel yakıtıKararsızlık 0: Genellikle yangın maruziyeti koşullarında dahi normalde kararlıdır ve su ile reaksiyona girmez. Örnek: Sıvı azotÖzel tehlikeler (beyaz): kod yok
3
2
0
Parlama noktası 69 °C (156 °F; 342 K)
601 °C (1.114 °F; 874 K)
Patlama sınırları 14 –34%[kaynak belirtilmeli]
18 –57% (90% solution)[2]
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)
700 mg/kg (fare, oral), 1100 mg/kg (sıçan, oral), 4000 mg/kg (köpek, oral)[4]
7853 ppm (rat, 15 min)
3246 ppm (mouse, 15 min)[4]
NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
PEL (izin verilen) TWA 5 ppm (9 mg/m3)[2]
REL (tavsiye edilen) TWA 5 ppm (9 mg/m3)[2]
IDLH (anında tehlike) 30 ppm[2]
Güvenlik bilgi formu (SDS) MSDS from JT Baker
Benzeyen bileşikler
Asetik asit
Propiyonik asit
Benzeyen bileşikler
Formaldehit
Metanol
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Formik asit; su, metanol, etanol, aseton, eter gibi çözücülerde çok iyi çözünür.

Formik asitin diğer bir adı da karınca asididir. Doğada ilk olarak karıncaların salgılarında rastlanmış ve buradan çekilerek elde edilmiştir. Endüstriyel olarak formik asit metanol ve karbonmonoksitin tepkimesinden oluşan metil formatın sodyum metoksit eşliğinde su ile tepkimeye girmesiyle elde edilir.

Doğada formik asit değiştir

Doğada birçok karıncada savunma mekanizması olarak formik asit bulunur. Isırgan otundaki yakan şey de formik asittir.

Güvenlik değiştir

Formik asit düşük toksisiteye sahiptir. Konsantre formik asit cildi aşındırabilir. Formik asit, metil alkol zehirlenmelerinde formaldehit ile birlikte metanolün metabolitidir. Optik sinirleri hasarlayan şey formik asittir. %85'lik derişime sahip formik asit yanıcıdır.

Kullanım alanları değiştir

Formik asitin en büyük kullanım alanı koruyucu ve antibakteriyel ajan olaraktır. Tekstilde kullanılır. Dericilikte koyulaştırma amacı ile de kullanılır.

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b Favre, Henri A.; Powell, Warren H. (2014). Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry. s. 745. doi:10.1039/9781849733069. ISBN 978-0-85404-182-4. 
  2. ^ a b c d e NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0296". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 
  3. ^ Smith, Robert M.; Martell, Arthur E. (1989). Critical Stability Constants Volume 6: Second Supplement. New York: Plenum Press. s. 299. ISBN 0-306-43104-1. 
  4. ^ a b "Formic acid". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). National Institute for Occupational Safety and Health. 4 Aralık 2014. 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2015.