Türkiye'de seçimler
Türkiye'de seçimler devletin altı pozisyonu için yapılır: cumhurbaşkanlığı (ulusal), parlamento (ulusal), belediye başkanlığı (yerel), ilçe belediye başkanlığı (yerel), il veya belediye meclis üyeleri (yerel) ve muhtarlar (yerel). Seçimler dışında referandumlar da yapılmaktadır.
Milletvekili genel seçimleri, beş (5) yılda bir, 600 üyeli Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne üye seçmek için, nispi temsil sistemi ile yapılır.[1] Bir parti mecliste sandalye elde etmek için, ulusal düzeyde oyların en az %7'sini almalıdır. Küçük partiler, büyük partilerle ittifak kurarak seçim barajından muaf tutulabilir. Bu durumda ittifak içindeki bir partinin %7'yi geçmesi yeterlidir. Bağımsız adaylar seçim barajına tabi değildir.
Yerel seçimler, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisindeki yerel yönetimleri belirlemek amacıyla yapılır. Cumhurbaşkanları ise 2007'de anayasada yapılan değişikliğe kadar meclis tarafından bir dönem yedi yıllığına seçilmekteydi, bundan sonra halk tarafından en fazla iki dönem beş yıllığına (5+5) seçilmektedir.
Cumhurbaşkanlığı seçimleriDeğiştir
Son seçimDeğiştir
Aday | Yurt içi oy | % | Yurt dışı oy | % | Gümrük oy | % | Toplam oy | % | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Recep Tayyip Erdoğan | 25.436.238 | 52.38 | 807.974 | 60.24 | 86.611 | 52.39 | 26.330.823 | 52.59 | |
Muharrem İnce | 14.951.788 | 30.79 | 328.934 | 24.53 | 59.599 | 36.05 | 15.340.321 | 30.64 | |
Selahattin Demirtaş | 4.039.390 | 8.32 | 157.111 | 11.71 | 9.293 | 5.62 | 4.205.794 | 8.40 | |
Meral Akşener | 3.603.858 | 7.42 | 36.896 | 2.75 | 8.276 | 5.01 | 3.649.030 | 7.29 | |
Temel Karamollaoğlu | 434.882 | 0.90 | 7.730 | 0.58 | 1.092 | 0.66 | 443.704 | 0.89 | |
Doğu Perinçek | 95.928 | 0.20 | 2.573 | 0.19 | 454 | 0.27 | 98.955 | 0.20 | |
Geçersiz/boş oy | 1.109.260 | — | 17.366 | — | 2.706 | — | 1.129.332 | — | |
Toplam | 48.562.084 | 100 | 1.341.218 | 100 | 165.325 | 100 | 50.068.627 | 100 | |
Kayıtlı seçmen/katılım | 56.322.632 | 88.19 | 3.044.837 | 44.62 | — | — | 59.367.469 | 86.24 |
Eski seçimlerDeğiştir
Kazanan adaylarDeğiştir
Aday | Seçim | Aldığı oy | |
---|---|---|---|
Mustafa Kemal Atatürk | 1923 | 158 milletvekilinden 158 oy | %100.0 |
1927 | 288 milletvekilinden 288 oy | %100.0 | |
1931 | 289 milletvekilinden 289 oy | %100.0 | |
1935 | 386 milletvekilinden 386 oy | %100.0 | |
İsmet İnönü | 1938 | 348 milletvekilinden 348 oy | %100.0 |
1939 | 413 milletvekilinden 413 oy | %100.0 | |
1943 | 435 milletvekilinden 435 oy | %100.0 | |
1946 | 451 milletvekilinden 388 oy | %86.0 | |
Celâl Bayar | 1950 | 453 milletvekilinden 387 oy | %85.4 |
1954 | 513 milletvekilinden 487 oy | %94.9 | |
1957 | 607 milletvekilinden 413 oy | %71.5 | |
Cemal Gürsel | 1961 | 513 milletvekilinden 486 oy | %94.7 |
Cevdet Sunay | 1966 | 532 milletvekilinden 461 oy | %86.7 |
Fahri Korutürk | 1973 | 557 milletvekilinden 365 oy | %65.5 |
Kenan Evren | 1982 | 18.885.488 seçmenden 17.215.559 oy | %91.4 |
Turgut Özal | 1989 | 285 milletvekilinden 263 oy | %92.3 |
Süleyman Demirel | 1993 | 431 milletvekilinden 244 oy | %56.6 |
Ahmet Necdet Sezer | 2000 | 533 milletvekilinden 330 oy | %61.9 |
Abdullah Gül | 2007 | 448 milletvekilinden 339 oy | %75.7 |
Recep Tayyip Erdoğan | 2014 | 41.283.627 seçmenden 21.000.143 oy | %51.79[2] |
2018 | 50.068.627 seçmenden 26.330.823 oy | %52.59 |
Genel seçimlerDeğiştir
Son seçimDeğiştir
Parti | Genel başkan | İttifak | Oy | % | +/– | Sandalye | +/– | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Adalet ve Kalkınma Partisi | Recep Tayyip Erdoğan | Cumhur İttifakı | 21.338.693 | 42,56 | 6,94 | 295 | 22 | |
Cumhuriyet Halk Partisi | Kemal Kılıçdaroğlu | Millet İttifakı | 11.354.190 | 22,65 | 2,67 | 146 | 12 | |
Halkların Demokratik Partisi | Pervin Buldan Sezai Temelli |
Yok | 5.867.302 | 11,70 | 0,94 | 67 | 8 | |
Milliyetçi Hareket Partisi | Devlet Bahçeli | Cumhur İttifakı | 5.565.331 | 11,10 | 0,80 | 49 | 9 | |
İYİ Parti | Meral Akşener | Millet İttifakı | 4.993.479 | 9,96 | Yok | 43 | Yok | |
Saadet Partisi | Temel Karamollaoğlu | Millet İttifakı | 672.139 | 1.34 | 0,66 | 0 | 0 | |
Hür Dava Partisi | Mehmet Yavuz | Yok | 155.539 | 0,31 | Yok | 0 | Yok | |
Vatan Partisi | Doğu Perinçek | Yok | 114.872 | 0.23 | 0,02 | 0 | 0 |
Eski seçimlerDeğiştir
2010'larDeğiştir
1 Kasım 2015 | 7 Haziran 2015 | 12 Haziran 2011 | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Parti | % | Sandalye dağılımı | Parti | % | Sandalye dağılımı | Parti | % | Sandalye dağılımı | ||
Adalet ve Kalkınma Partisi | %49,5 | 317 / 550 |
Adalet ve Kalkınma Partisi | %40,8 | 258 / 550 |
Adalet ve Kalkınma Partisi | %49,8 | 327 / 550 | ||
Cumhuriyet Halk Partisi | %25,3 | 134 / 550 |
Cumhuriyet Halk Partisi | %24,9 | 132 / 550 |
Cumhuriyet Halk Partisi | %25,9 | 135 / 550 | ||
Milliyetçi Hareket Partisi | %11,9 | 40 / 550 |
Milliyetçi Hareket Partisi | %16,2 | 80 / 550 |
Milliyetçi Hareket Partisi | %13 | 53 / 550 | ||
Halkların Demokratik Partisi | %10,7 | 59 / 550 |
Halkların Demokratik Partisi | %13,1 | 80 / 550 |
Bağımsızlar | %6,6 | 35 / 550 |
2000'lerDeğiştir
22 Temmuz 2007 | 3 Kasım 2002 | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
Parti | % | Sandalye dağılımı | Parti | % | Sandalye dağılımı | |
Adalet ve Kalkınma Partisi | %46,7 | 341 / 550 |
Adalet ve Kalkınma Partisi | %34,3 | 365 / 550 | |
Cumhuriyet Halk Partisi | %20,8 | 112 / 550 |
Cumhuriyet Halk Partisi | %19,4 | 177 / 550 | |
Milliyetçi Hareket Partisi | %14,3 | 71 / 550 |
Bağımsızlar | %1 | 8 / 550 | |
Bağımsızlar | %5,2 | 26 / 550 |
1990'larDeğiştir
18 Nisan 1999 | 24 Aralık 1995 | 20 Ekim 1991 | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Parti | % | Sandalye dağılımı | Parti | % | Sandalye dağılımı | Parti | % | Sandalye dağılımı | |
Demokratik Sol Parti | %22,2 | 136 / 550 |
Refah Partisi | %21,4 | 158 / 550 |
Doğru Yol Partisi | %27 | 178 / 450 | |
Milliyetçi Hareket Partisi | %18 | 129 / 550 |
Doğru Yol Partisi | %19,7 | 135 / 550 |
Anavatan Partisi | %24 | 115 / 450 | |
Fazilet Partisi | %15,4 | 111 / 550 |
Anavatan Partisi | %19,2 | 132 / 550 |
Sosyaldemokrat Halkçı Parti | %20,8 | 88 / 450 | |
Anavatan Partisi | %13,2 | 86 / 550 |
Demokratik Sol Parti | %14,6 | 76 / 550 |
Refah Partisi | %16,9 | 62 / 450 | |
Doğru Yol Partisi | %12 | 85 / 550 |
Cumhuriyet Halk Partisi | %10,7 | 49 / 550 |
Demokratik Sol Parti | %10,7 | 7 / 450 | |
Bağımsızlar | %0,9 | 3 / 550 |
1980'lerDeğiştir
29 Kasım 1987 | 6 Kasım 1983 | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
Parti | % | Sandalye dağılımı | Parti | % | Sandalye dağılımı | |
Anavatan Partisi | %36,3 | 292 / 450 |
Anavatan Partisi | %45,1 | 211 / 399 | |
Sosyaldemokrat Halkçı Parti | %24,7 | 99 / 450 |
Halkçı Parti | %30,5 | 117 / 399 | |
Doğru Yol Partisi | %19,1 | 59 / 450 |
Milliyetçi Demokrasi Partisi | %23,3 | 71 / 399 | |
Demokratik Sol Parti | %8,5 | 0 / 450 |
1970'lerDeğiştir
5 Haziran 1977 | 4 Ekim 1973 | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
Parti | % | Sandalye dağılımı | Parti | % | Sandalye dağılımı | |
Cumhuriyet Halk Partisi | %41,4 | 213 / 450 |
Cumhuriyet Halk Partisi | %33,3 | 185 / 450 | |
Adalet Partisi | %36,9 | 189 / 450 |
Adalet Partisi | %29,8 | 149 / 450 | |
Milli Selamet Partisi | %8,6 | 24 / 450 |
Milli Selamet Partisi | %11,8 | 48 / 450 | |
Milliyetçi Hareket Partisi | %6,4 | 16 / 450 |
Demokratik Parti | %11,9 | 45 / 450 | |
Cumhuriyetçi Güven Partisi | %1,9 | 3 / 450 |
Cumhuriyetçi Güven Partisi | %5,3 | 13 / 450 | |
Bağımsızlar | %2,5 | 4 / 450 |
Milliyetçi Hareket Partisi | %3,4 | 3 / 450 | |
Demokratik Parti | %1,9 | 1 / 450 |
Bağımsızlar | %2,8 | 6 / 450 | |
Türkiye Birlik Partisi | %1,1 | 1 / 450 |
1960'larDeğiştir
2 Ekim 1969 | 10 Ekim 1965 | 15 Ekim 1961 | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Parti | % | Sandalye dağılımı | Parti | % | Sandalye dağılımı | Parti | % | Sandalye dağılımı | ||
Adalet Partisi | %46,5 | 256 / 450 |
Adalet Partisi | %52,9 | 240 / 450 |
Cumhuriyet Halk Partisi | %36,7 | 173 / 450 | ||
Cumhuriyet Halk Partisi | %27,4 | 143 / 450 |
Cumhuriyet Halk Partisi | %28,7 | 134 / 450 |
Adalet Partisi | %34,8 | 158 / 450 | ||
Cumhuriyetçi Güven Partisi | %6,6 | 15 / 450 |
Millet Partisi | %6,3 | 31 / 450 |
Yeni Türkiye Partisi | %13,7 | 65 / 450 | ||
Bağımsızlar | %5,6 | 13 / 450 |
Yeni Türkiye Partisi | %3,7 | 19 / 450 |
Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi | %13,9 | 54 / 450 | ||
Birlik Partisi | %2,8 | 8 / 450 |
Türkiye İşçi Partisi | %3 | 14 / 450 |
|||||
Millet Partisi | %3,2 | 6 / 450 |
Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi | %2,2 | 11 / 450 |
|||||
Yeni Türkiye Partisi | %2,2 | 6 / 450 |
Bağımsızlar | %3,2 | 1 / 450 |
|||||
Türkiye İşçi Partisi | %2,7 | 2 / 450 |
||||||||
Milliyetçi Hareket Partisi | %3 | 1 / 450 |
1950'lerDeğiştir
27 Ekim 1957 | 2 Mayıs 1954 | 24 Mayıs 1950 | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Parti | % | Sandalye dağılımı | Parti | % | Sandalye dağılımı | Parti | % | Sandalye dağılımı | ||
Demokrat Parti | %47,9 | 424 / 610 |
Demokrat Parti | %57,6 | 502 / 541 |
Demokrat Parti | %52,7 | 405 / 539 | ||
Cumhuriyet Halk Partisi | %41,1 | 178 / 610 |
Cumhuriyet Halk Partisi | %35,4 | 31 / 541 |
Cumhuriyet Halk Partisi | %39,5 | 70 / 539 | ||
Cumhuriyetçi Millet Partisi | %7,1 | 4 / 610 |
Cumhuriyetçi Millet Partisi | %4,9 | 5 / 541 |
Millet Partisi | %3,1 | 1 / 539 | ||
Hürriyet Partisi | %3,8 | 4 / 610 |
Bağımsızlar | %1,5 | 3 / 541 |
Bağımsızlar | %4,8 | 1 / 539 |
1940'larDeğiştir
21 Temmuz 1946 | ||
---|---|---|
Parti | % | Sandalye dağılımı |
Cumhuriyet Halk Partisi | 395 / 465 | |
Demokrat Parti | 64 / 465 | |
Bağımsızlar | 6 / 465 |
Yerel seçimlerDeğiştir
Son seçimDeğiştir
Parti | Genel başkanı | Aldığı oy sayısı | Aldığı oy oranı | +/– |
---|---|---|---|---|
Adalet ve Kalkınma Partisi | Recep Tayyip Erdoğan | 19.766.640 | 42,7 | 0,2 |
Cumhuriyet Halk Partisi | Kemal Kılıçdaroğlu | 13.218.754 | 28,6 | 2,3 |
Milliyetçi Hareket Partisi | Devlet Bahçeli | 3.756.245 | 8,1 | 9,7 |
İYİ Parti | Meral Akşener | 3.376.292 | 7,3 | Yok |
Halkların Demokratik Partisi | Sezai Temelli, Pervin Buldan | 2.703.595 | 5,8 | 3,8 |
Saadet Partisi | Temel Karamollaoğlu | 1.312.780 | 2,8 | 0,2 |
Büyük Birlik Partisi | Mustafa Destici | 868.393 | 1,9 | 0,6 |
Demokrat Parti | Gültekin Uysal | 411.190 | 0,9 | 0,2 |
Demokratik Sol Parti | Önder Aksakal | 378.706 | 0,8 | 0,5 |
Bağımsızlar | 139.989 | 0,3 | 0,1 | |
Bağımsız Türkiye Partisi | Haydar Baş | 126.836 | 0,3 | 0,1 |
Türkiye Komünist Partisi | Aydemir Güler | 111.775 | 0,2 | 0,1 |
Vatan Partisi | Doğu Perinçek | 92.580 | 0,2 | Yok |
Hür Dava Partisi | İshak Sağlam | - | - | 0,2 |
Toplam | 46.263.775 | % 100,00 |
Eski yerel seçimlerDeğiştir
Seçimlere katılmış partilerDeğiştir
Halk oylamalarıDeğiştir
Oylama | Amaç | Sonuç |
---|---|---|
9 Temmuz 1961 | 1961 Anayasası | %61.7 |
7 Kasım 1982 | 1982 Anayasası | %91.37 |
6 Eylül 1987 | Siyasal yasakların kalkması | %50.16 |
25 Eylül 1988 | Yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınması | %65 |
21 Ekim 2007 | Milletvekili genel seçimleri ve cumhurbaşkanı seçimlerinin yapılma sıklığında ve cumhurbaşkanının seçilme şeklinde değişiklik yapılması | %68.95 |
12 Eylül 2010 | Yargıda birtakım yapısal değişikliklerin ve 12 Eylül Darbesi'nin sorumlularının yargılanmasını engelleyen maddenin kaldırılması | %57.88 |
16 Nisan 2017 | Parlamenter sistemden başkanlık benzeri Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemine geçiş | %51.41 |
Seçmen katılımıDeğiştir
Ayrıca bakınızDeğiştir
KaynakçaDeğiştir
- ^ "Seçim Arşivi". ysk.gov.tr. 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2020.
- ^ "Yurt İçi, Yurt Dışı ve Gümrük Sandıkları Dahil Cumhurbaşkanı Seçim Sonucu" (PDF). YSK. Erişim tarihi: 4 Kasım 2015.