Türkiye'deki siyasi partiler listesi
Türkiye, başkanlık sistemli cumhuriyet ile yönetilmektedir ve 1945 yılından beri çok partili sistem uygulanmaktadır. Siyasi partilerin kuruluşları, teşkilatlanmaları, işleyişleri, faaliyetleri ve denetlenmeleri gibi esaslar 22 Nisan 1983 tarihinde kabul edilen Siyasi Partiler Kanunu ile düzenlenmektedir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı herkes yasa ile belirlenen şartları sağladığı sürece önceden izin almaksızın siyasi parti kurma hakkına sahiptir.
Arka planDüzenle
Büyük partiler, genel seçimlerde oyların %10'undan fazlasını alan ve parlamentoda temsil edilen siyasi taraf olarak tanımlanmaktadır. Küçük partilerin isimleri eğer Yüksek Seçim Kurulu'nun şartlarını yerine getirirse oy pusulalarında bulunur.[1]
Türkiye'de etkin parti sayısı her yıl değişkenlik göstermektedir. Bir yıl içinde birçok parti kurulurken, bazıları da çeşitli nedenlerle siyasetten çekilmektedir. Etkin parti sayı çeltiğini İçişleri Bakanlığı tutmaktadır. Çünkü, her parti kuruluşu sırasında İçişleri Bakanlığı'na dilekçe verir ve İçişleri Bakanlığı partilerin kongrelerini yapıp yapmadığını ve sürekliliğini takip eder. 2021 yılı itibarıyla 105 parti etkin durumda bulunmaktadır.[2]
Etkin olmaktan kasıt, siyasi düşüncelerini ortaya koymaya devam eden ve olağan toplantılarını yapan parti anlamındadır. Bunun yanında bu partilerin seçime girebilmesi için yasalara göre, 41 ilde örgütlenmesi gerekmektedir. Ancak etkin olan partilerin birçoğu bu yeter sayıya sahip de değildir. Bazıları da "tabela partisi" olarak nitelendirilen, pek bir etkinlikte bulunmayan partilerdir. Bunun yanında "küçük parti" olarak tanımlanan ama siyasi arenada etkili olan partiler de mevcuttur.
Parlamentoda temsil edilen siyasi partilerDüzenle
2021 yılı itibarıyla TBMM'de sandalye sahibi partilere ilişkin genel bilgiler:[3]
TBMM'de siyasi parti grubu oluşturmak için gerekli milletvekili sayısı 20'dir.
Milletvekili sayısı aynı olan siyasi partiler alfabetik olarak sıralanır.
Diğer siyasi partilerDüzenle
2021 yılı itibarıyla seçime katılma şartlarını yerine getiren partilere ilişkin genel bilgiler: (Nisan 2021)[23]
2021 yılı itibarıyla İçişleri Bakanlığı'nda kayıtlı diğer siyasi partilere ilişkin genel bilgiler:[26]
Seçimlere katılan partilerDüzenle
Şuan parlamentoda temsil edilen siyasi partilerin isimleri koyu şekilde yazılıdır.
Kapanan partilerDüzenle
Başka partiyle birleşerek yeni isim alan partiler | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kapanan Partiler | Birleşilen Parti | Birleşme Tarihi | |||||||||||
Türkiye Köylü Partisi | Cumhuriyetçi Millet Partisi | Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi | 16 Ekim 1958 | ||||||||||
Cumhuriyetçi Parti | Millî Güven Partisi | Cumhuriyetçi Güven Partisi | 13 Mart 1973 | ||||||||||
Sosyal Demokrasi Partisi | Halkçı Parti | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | 3 Kasım 1985 | ||||||||||
Eşitlik ve Demokrasi Partisi | Yeşiller Partisi | Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi | 25 Kasım 2012 |
İsim değiştirerek kapanan partiler | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kapanan Parti | Yeni İsimli Parti | Değiştiği Tarih | |||||||||||
Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi | Milliyetçi Hareket Partisi | 9 Şubat 1969 | |||||||||||
Muhafazakâr Parti | Milliyetçi Çalışma Partisi | 30 Kasım 1985 | |||||||||||
Islahatçı Demokrasi Partisi | Millet Partisi | 23 Kasım 1992 | |||||||||||
Milliyetçi Çalışma Partisi | Milliyetçi Hareket Partisi | 24 Ocak 1993 | |||||||||||
Yeniden Doğuş Partisi (Türkiye) | Genç Parti | 23 Ağustos 2002 | |||||||||||
Büyük Anavatan Partisi | Birlik ve Huzur Partisi | 19 Eylül 2011 | |||||||||||
Milliyetçi ve Muhafazakâr Parti | Muhafazakar Yükseliş Partisi | 24 Ocak 2013 | |||||||||||
Barış ve Demokrasi Partisi | Demokratik Bölgeler Partisi | 11 Temmuz 2014 | |||||||||||
İşçi Partisi | Vatan Partisi | 15 Şubat 2015 |
Kapatılan partilerDüzenle
Türkiye'de bugüne kadar bir siyasi partinin kendi kararı ile uyguladığı fesih veya başka bir siyasi parti ile birleşme kararları dışında kalan, askerî ve sivil mahkemeler ile dönemine göre Bakanlar Kurulu ve Yargıtay kararları gibi yasal gerekçelerle kapatılan siyasi partilerin listesi aşağıdaki gibidir:[27]
Yasal gerekçelerle kapatılan partiler | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kapatılan Parti | Kuruluş Tarihi | Notlar | |||||||||||
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası | 17 Kasım 1924 | 3 Haziran 1925 tarihinde Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Ahali Cumhuriyet Fırkası | 29 Eylül 1930 | 21 Ocak 1931 tarihinde Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Çiftçi ve Köylü Partisi | 1946 | 24 Nisan 1946 tarihinde Mudanya Sulh Ceza Hakimliği kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
İslam Koruma Partisi | 1946 | 12 Eylül 1946 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye Sosyalist Partisi | 14 Mayıs 1946 | 16 Aralık 1946 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye Sosyalist Emekçi Köylü Partisi | Haziran 1946 | 16 Aralık 1946 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye Sosyalist İşçi Partisi | 1946 | 16 Aralık 1946 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye Sosyalist Partisi | 20 Temmuz 1950 | 17 Haziran 1952 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
İslam Demokrat Partisi | 1951 | 20 Ekim 1952 tarihinde Eminönü 2. Sulh Ceza Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Millet Partisi | 20 Temmuz 1948 | 27 Ocak 1954 tarihinde Ankara 5. Sulh Ceza Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Vatan Partisi | 22 Ekim 1954 | 30 Ocak 1957 tarihinde İstanbul Sulh Ceza Hakimliği kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Demokrat Parti | 7 Ocak 1946 | 29 Eylül 1960 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye İşçi Çiftçi Partisi | 30 Mart 1961 | 22 Eylül 1966 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Cumhuriyetçi Parti | 4 Eylül 1972 | 23 Eylül 1966 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Kemalist Gençlik Partisi | - | 30 Kasım 1966 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
İşçi Çiftçi Partisi | - | 15 Ekim 1968 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Millî Nizam Partisi | 26 Ocak 1970 | 20 Mayıs 1971 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye İleri Ülkü Partisi | 6 Mayıs 1969 | 24 Haziran 1971 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye İşçi Partisi | 13 Şubat 1961 | 20 Temmuz 1971 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Büyük Anadolu Partisi | 14 Mart 1986 | 19 Aralık 1971 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye Emekçi Partisi | 12 Şubat 1975 | 8 Mayıs 1980 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Adalet Partisi | 11 Şubat 1961 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Cumhuriyet Halk Partisi | 9 Eylül 1923 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Cumhuriyetçi Güven Partisi | 12 Mayıs 1967 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Demokratik Parti | 18 Aralık 1970 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Hür Demokratlar Partisi | - | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Hürriyetçi Millet Partisi | - | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Millet Partisi | 14 Haziran 1962 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Millî Selamet Partisi | 11 Ekim 1972 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Milliyetçi Hareket Partisi | 9 Şubat 1969 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Sosyalist Parti | Şubat 1988 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Sosyalist Vatan Partisi | 28 Ağustos 1979 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye Birlik Partisi | 17 Ekim 1966 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye İşçi Partisi | 30 Nisan 1975 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye İşçi Köylü Partisi | 29 Ocak 1978 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye Sosyalist İşçi Partisi | 16 Haziran 1974 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi | 17 Kasım 1972 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Vatan Partisi | 21 Ocak 1975 | 16 Ekim 1981 tarihinde Askerî Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Büyük Türkiye Partisi | 20 Mayıs 1983 | 26 Temmuz 1983 tarihinde Millî Güvenlik Konseyi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Huzur Partisi | 22 Temmuz 1983 | 25 Ekim 1983 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Türkiye Birleşik Komünist Partisi | 4 Haziran 1990 | 16 Temmuz 1991 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Halk Partisi | 20 Aralık 1989 | 24 Eylül 1991 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Sosyalist Parti | 1 Şubat 1988 | 10 Temmuz 1992 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Halkın Emek Partisi | 7 Haziran 1990 | 14 Temmuz 1993 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Özgürlük ve Demokrasi Partisi | 19 Ekim 1992 | 23 Kasım 1993 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Sosyalist Türkiye Partisi | 6 Kasım 1992 | 30 Kasım 1993 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Yeşiller Partisi | 6 Haziran 1988 | 10 Şubat 1994 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Sosyalist Birlik Partisi | 15 Ocak 1991 | 7 Haziran 1994 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Demokrasi Partisi | 21 Haziran 1991 | 16 Haziran 1994 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Demokrat Parti | 29 Kasım 1992 | 13 Eylül 1994 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Demokrasi ve Değişim Partisi | 3 Nisan 1995 | 19 Mart 1996 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Emek Partisi | 25 Kasım 1996 | 14 Şubat 1997 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Diriliş Partisi | 26 Mart 1990 | 18 Şubat 1997 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Refah Partisi | 19 Temmuz 1983 | 16 Ocak 1998 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Demokratik Barış Hareketi | 2 Ekim 1996 | 28 Aralık 1998 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Demokratik Kitle Partisi | 3 Ocak 1997 | 26 Şubat 1999 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Fazilet Partisi | 17 Aralık 1997 | 22 Haziran 2001 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Halkın Demokrasi Partisi | 11 Mayıs 1994 | 13 Mart 2003 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Demokratik Toplum Partisi | 9 Kasım 2005 | 11 Aralık 2009 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. |
Demokratik Toplum Partisi, 11 Aralık 2009 tarihinde Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılan son parti olmuştur.
Ayrıca bakınızDüzenle
NotlarDüzenle
- ^ TKP'de kolektif liderlik ilkesi gereği en yetkili karar organı parti kongresinde seçilen Merkezi Komite'dir.
KaynakçaDüzenle
- ^ "2007 yılına kadar kurulan siyasi partiler". Türkiye Büyük Millet Meclisi. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2011.
- ^ "Siyasi parti genel bilgileri". yargitaycb.gov.tr. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021.
- ^ "TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ". www.tbmm.gov.tr. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021.
- ^ Soner Çağaptay. "Turkey's divisions are so deep they threaten its future". Guardian. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ "Ekonomi anlayışımız". 6 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2016.
- ^ http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/10669929808720119
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2016.
- ^ a b "CHP Parti Programı" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014.
...AMACIMIZ, 21. yüzyılda, CHP'nin Atatürkçü ve devrimci ilkeleriyle, gelenekleriyle, sosyal demokrasi anlayışıyla toplumumuzu, devletimizi, yenileştirmektir.
(Türkçe) - ^ http://partiiciegitim.chp.org.tr/dosyalar/mevzuat/CHP-Tuzuk.pdf
- ^ "HDP Parti Programı". 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014.
Yerel demokrasi anlayışımız, temsili demokrasiyi aşan doğrudan demokrasiye dayanır ... Demokrasiyi temsili meclisle sınırlı görmeyen Partimiz, halkın tartışma, örgütlenme ve karar mekanizmalarına doğrudan katılımının önündeki tüm engellerin kaldırılmasını, her düzeyde halk denetiminin geliştirilmesini, halkın söz ve karar hakkını savunur ve gerçekleştirir.
(Türkçe) - ^ "Turkish far right on the rise". The Independent. 20 Nisan 1999. 14 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2014. (İngilizce)
- ^ Avcı, Gamze (Eylül 2011). "The Nationalist Movement Party's Euroscepticism: Party Ideology Meets Strategy" (PDF). South European Society and Politics. 16 (3). Routledge. ss. 435-447. doi:10.1080/13608746.2011.598359. ISSN 1743-9612. 21 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015. (İngilizce)
- ^ Çınar, Alev; Burak Arıkan (2002). "The Nationalist Action Party: Representing the State, the Nation or the Nationalists?". Barry Rubin & Metin Heper (Ed.). Political Parties in Turkey. Londra: Routledge. s. 25. ISBN 0714652741. (İngilizce)
- ^ " "MHP Parti Programı". s. 14-15. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014.
İnsan hak ve hürriyetleri, hukukun üstünlüğü ve adalet gibi değerler, Türk Milliyetçiliği'nin ilk ve temel adımları ve Milliyetçi Hareket Partisinin temel referanslarıdır.
[ölü/kırık bağlantı] (Türkçe) - ^ " "MHP Parti Programı". s. 16. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014.[ölü/kırık bağlantı] (Türkçe)
- ^ "İYİ Parti programı" (PDF). 19 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2018.
- ^ "DEVA Partisi'ni siyasi yelpazenin neresinde konumlandırıyorsunuz?". DEVA. 1 Aralık 2020.
- ^ "Siyaset Bilimciler DEVA'yı Değerlendirdi Ali Ababcan Liberal Restorasyon Vadediyor". evrensel.net. 13 Mart 2020. 15 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan: Atatürk'ün ilerlemeye yaptığı vurguya ithafta bulunduk". Yeni Çağ Gazetesi. 7 Temmuz 2020. Erişim tarihi: 6 Mart 2021.
- ^ "Siyaset Bilimciler DEVA'yı değerlendirdi: Ali Babacan liberal restorasyon vadediyor". Evrensel.net. 15 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2020.
- ^ "Gelecek Partisi'nin itirazı kabul edildi seçime girebilecek parti sayısı 20 oldu". tiraj.com.tr. 8 Nisan 2021. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021.
- ^ https://www.yenimesaj.com.tr/btpnin-yeni-genel-baskani-huseyin-bas-H1341000.htm
- ^ TC Yargıtay Başsavcılığı sayfasındaki veri 22 Şubat 2020 tarihinde erişilmiştir
- ^ https://www.yargitaycb.gov.tr/kategori/109/siyasi-parti-genel-bilgileri
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2020.