Türkiye'deki siyasi partiler listesi
Vikimedya liste maddesi
Türkiye 9 Temmuz 2018'den beri çok partili sistemi ile bir başkanlık demokrasisidir. Siyasi partilerin kuruluşları, teşkilatlanmaları, işleyişleri, faaliyetleri ve denetlenmeleri gibi esaslar 22 Nisan 1983 tarihinde kabul edilen Siyasi Partiler Kanunu ile düzenlenmektedir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı herkes yasa ile belirlenen şartları sağladığı sürece önceden izin almaksızın parti kurma hakkına sahiptir.
Büyük partiler, en son genel seçimlerde (24 Haziran 2018) oyların %10'undan fazlasını alan ve parlamentoda temsil edilen siyasi taraf olarak tanımlanmaktadır. Küçük partilerin isimleri eğer Yüksek Seçim Kurulu'nun şartlarını yerine getirirse oy pusulalarında bulunur.[1]
Etkin siyasi partilerDüzenle
Türkiye'de etkin parti sayısı her yıl değişkenlik göstermektedir. Bir yıl içinde birçok parti kurulurken, bazıları da çeşitli nedenlerle siyasetten çekilmektedir. Etkin parti sayı çeltiğini İçişleri Bakanlığı tutmaktadır. Zira, her parti kuruluşu sırasında İçişleri Bakanlığı'na dilekçe verir ve İçişleri Bakanlığı partilerin kongrelerini yapıp yapmadığını ve sürekliliğini takip eder. 30 Kasım 2016 tarihi itibarıyla 94 parti etkin durumda bulunmaktadır.[2] Etkin olmaktan kasıt, siyasi düşüncelerini ortaya koymaya devam eden ve olağan toplantılarını yapan parti anlamındadır. Bunun yanında bu partilerin seçime girebilmesi için yasalara göre, 41 ilde örgütlenmesi gerekmektedir. Ancak etkin olan partilerin birçoğu bu yeter sayıya sahip de değildir. Bazıları da "tabela partisi" olarak nitelendirilen, pek bir etkinlikte bulunmayan partilerdir. Bunun yanında "küçük parti" olarak tanımlanan ama siyasi arenada etkili olan partiler de mevcuttur.
Partilerin kuruluş tarihlerine göre etkin siyasi parti listesi şöyledir:[3]
TBMM'de bulunan siyasi partilerDüzenle
2018 itibarıyla TBMM'de sandalye sahibi partilere ilişkin genel bilgiler:
.svg){kind=small}
Diğer partilerDüzenle
Bugüne kadar seçimlere katılmış partilerDüzenle
Kapatılan siyasi partilerDüzenle
Türkiye'de bugüne kadar bir siyasi partinin kendi kararı ile uyguladığı fesih veya başka bir siyasi parti ile birleşme kararları dışında kalan, askeri veya sivil mahkemeler ile dönemine göre Yargıtay, Bakanlar Kurulu veya Millî Güvenlik Konseyi kararları gibi yasal zorlamalar sebebiyle kapatılan tüm siyasi partilerin tam listesi aşağıdaki gibidir.
| Kapatılan partiler | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Parti İsmi | Pozisyon | Notlar | |||||||||||
| Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası | Merkez sağ | 3 Haziran 1925 tarihinde Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Ahali Cumhuriyet Fırkası | Merkez sol | 21 Ocak 1931 tarihinde Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Çiftçi ve Köylü Partisi | Aşırı sol | 24 Nisan 1946 tarihinde Mudanya Sulh Ceza Hakimliği kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| İslam Koruma Partisi | Aşırı sağ | 12 Eylül 1946 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye Sosyalist Partisi | Aşırı sol | 16 Aralık 1946 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye Sosyalist Emekçi Köylü Partisi | Aşırı sol | 16 Aralık 1946 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye Sosyalist Partisi | Aşırı sol | 17 Haziran 1952 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| İslam Demokrat Partisi | Aşırı sağ | 20 Ekim 1952 tarihinde Eminönü 2. Sulh Ceza Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Millet Partisi | Sağ | 27 Ocak 1954 tarihinde Ankara 5. Sulh Ceza Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Vatan Partisi | Aşırı sol | 30 Ocak 1957 tarihinde İstanbul Sulh Ceza Hakimliği kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Demokrat Parti | Merkez sağ | 29 Eylül 1960 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye İşçi Çiftçi Partisi | Aşırı sol | 22 Eylül 1966 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Cumhuriyetçi Parti | Merkez sağ | 23 Eylül 1966 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Kemalist Gençlik Partisi | Aşırı sol | 30 Kasım 1966 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| İşçi Çiftçi Partisi | Aşırı sol | 15 Ekim 1968 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Millî Nizam Partisi | Aşırı sağ | 20 Mayıs 1971 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye İleri Ülkü Partisi | Aşırı sol | 24 Haziran 1971 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye İşçi Partisi | Aşırı sol | 20 Temmuz 1971 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Büyük Anadolu Partisi | Merkez sağ | 19 Aralık 1971 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye Emekçi Partisi | Aşırı sol | 8 Mayıs 1980 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Adalet Partisi | Merkez sağ | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Cumhuriyet Halk Partisi | Merkez sol | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Cumhuriyetçi Güven Partisi | Merkez | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Demokratik Parti | Merkez sağ | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Hür Demokratlar Partisi | Merkez sağ | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Hürriyetçi Millet Partisi | Aşırı sağ | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Millet Partisi | Aşırı sağ | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Millî Selamet Partisi | Aşırı sağ | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Milliyetçi Hareket Partisi | Aşırı sağ | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Sosyalist Parti | Aşırı sol | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Sosyalist Vatan Partisi | Aşırı sol | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye Birlik Partisi | Merkez sol | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye İşçi Partisi | Aşırı sol | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye İşçi Köylü Partisi | Aşırı sol | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye Sosyalist İşçi Partisi | Aşırı sol | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi | Aşırı sol | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Vatan Partisi | Aşırı sol | 16 Ekim 1981 tarihinde Askeri Mahkeme kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Büyük Türkiye Partisi | Merkez sağ | 26 Temmuz 1983 tarihinde Millî Güvenlik Konseyi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Huzur Partisi | Merkez sağ | 25 Ekim 1983 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Türkiye Birleşik Komünist Partisi | Aşırı sol | 16 Temmuz 1991 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Halk Partisi | Merkez sol | 24 Eylül 1991 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Sosyalist Parti | Aşırı sol | 10 Temmuz 1992 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Halkın Emek Partisi | Sol | 14 Temmuz 1993 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Özgürlük ve Demokrasi Partisi | Sol | 23 Kasım 1993 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Sosyalist Türkiye Partisi | Aşırı sol | 30 Kasım 1993 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Yeşiller Partisi | Sol | 10 Şubat 1994 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Sosyalist Birlik Partisi | Aşırı sol | 7 Haziran 1994 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Demokrasi Partisi | Merkez sağ | 16 Haziran 1994 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Demokrat Parti | Merkez sağ | 13 Eylül 1994 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Demokrasi ve Değişim Partisi | Sol | 19 Mart 1996 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Emek Partisi | Aşırı sol | 14 Şubat 1997 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Diriliş Partisi | Aşırı sağ | 18 Şubat 1997 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Refah Partisi | Aşırı sağ | 16 Ocak 1998 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Demokratik Barış Hareketi | Sol | 28 Aralık 1998 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Demokratik Kitle Partisi | Sol | 26 Şubat 1999 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Fazilet Partisi | Aşırı sağ | 22 Haziran 2001 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Halkın Demokrasi Partisi | Sol | 13 Mart 2003 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
| Demokratik Toplum Partisi | Merkez sol | 11 Aralık 2009 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. | |||||||||||
Kapanan siyasi partilerDüzenle
| Başka parti ile birleşerek yeni isim alan partiler | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kapanan Partiler | Birleşilen Parti | Birleşme Tarihi | |||||||||||
| Türkiye Köylü Partisi | Cumhuriyetçi Millet Partisi | Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi | 16 Ekim 1958 | ||||||||||
| Cumhuriyetçi Parti | Millî Güven Partisi | Cumhuriyetçi Güven Partisi | 13 Mart 1973 | ||||||||||
| Sosyal Demokrasi Partisi | Halkçı Parti | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | 3 Kasım 1985 | ||||||||||
| Eşitlik ve Demokrasi Partisi | Yeşiller Partisi | Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi | 25 Kasım 2012 | ||||||||||
| İsim değiştirerek kapanan partiler | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kapanan Parti | Yeni İsimli Parti | Değiştiği Tarih | |||||||||||
| Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi | Milliyetçi Hareket Partisi | 9 Şubat 1969 | |||||||||||
| Muhafazakâr Parti | Milliyetçi Çalışma Partisi | 30 Kasım 1985 | |||||||||||
| Islahatçı Demokrasi Partisi | Millet Partisi | 23 Kasım 1992 | |||||||||||
| Milliyetçi Çalışma Partisi | Milliyetçi Hareket Partisi | 24 Ocak 1993 | |||||||||||
| Yeniden Doğuş Partisi (Türkiye) | Genç Parti | 23 Ağustos 2002 | |||||||||||
| Büyük Anavatan Partisi | Birlik ve Huzur Partisi | 19 Eylül 2011 | |||||||||||
| Milliyetçi ve Muhafazakâr Parti | Muhafazakar Yükseliş Partisi | 24 Ocak 2013 | |||||||||||
| Barış ve Demokrasi Partisi | Demokratik Bölgeler Partisi | 11 Temmuz 2014 | |||||||||||
| İşçi Partisi | Vatan Partisi | 15 Şubat 2015 | |||||||||||
Ayrıca bakınızDüzenle
NotlarDüzenle
- ^ Parti tüzüğüne göre genel başkan diğer Merkez Komite üyelerinden daha yetkili değildir, sadece yasal zorunluluk nedeniyle genel başkan belirlenmiştir. Parti tüzüğüne göre önderlik bir kolektif olarak örgütlenir ve iki Parti Kongresi arasında partinin en yetkili karar organı olan Merkez Komite’de somutlanır.
KaynakçaDüzenle
- ^ "2007 yılına kadar kurulan siyasi partiler". Türkiye Büyük Millet Meclisi. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2011.
- ^ http://www.yargitaycb.gov.tr/Partiler/index.html
- ^ Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı Resmi Sitesi Siyasi Partiler Sayfası
- ^ "Ekonomi anlayışımız". 6 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2015.
- ^ http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2014/05/akp-great-neo-ottoman-travesty-201451974314589207.html
- ^ http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/10669929808720119
- ^ http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1475-4967.2010.00430.x/full
- ^ Soner Çağaptay. "Turkey's divisions are so deep they threaten its future". Guardian. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2017.
- ^ "CHP Parti Programı" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014.
...AMACIMIZ, 21. yüzyılda, CHP’nin Atatürkçü ve devrimci ilkeleriyle, gelenekleriyle, sosyal demokrasi anlayışıyla toplumumuzu, devletimizi, yenileştirmektir.
58. harf sırasında bulunan|alıntı=parametresi line feed character içeriyor (yardım) (Türkçe) - ^ http://partiiciegitim.chp.org.tr/dosyalar/mevzuat/CHP-Tuzuk.pdf
- ^ "CHP Parti Programı" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014.
...AMACIMIZ, 21. yüzyılda, CHP’nin Atatürkçü ve devrimci ilkeleriyle, gelenekleriyle, sosyal demokrasi anlayışıyla toplumumuzu, devletimizi, yenileştirmektir.
(Türkçe) - ^ "HDP Parti Programı". 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014.
Yerel demokrasi anlayışımız, temsili demokrasiyi aşan doğrudan demokrasiye dayanır ... Demokrasiyi temsili meclisle sınırlı görmeyen Partimiz, halkın tartışma, örgütlenme ve karar mekanizmalarına doğrudan katılımının önündeki tüm engellerin kaldırılmasını, her düzeyde halk denetiminin geliştirilmesini, halkın söz ve karar hakkını savunur ve gerçekleştirir.
(Türkçe) - ^ " "MHP Parti Programı". s. 14-15. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014.
İnsan hak ve hürriyetleri, hukukun üstünlüğü ve adalet gibi değerler, Türk Milliyetçiliği’nin ilk ve temel adımları ve Milliyetçi Hareket Partisinin temel referanslarıdır.
46. harf sırasında bulunan|alıntı=parametresi line feed character içeriyor (yardım) (Türkçe) - ^ " "MHP Parti Programı". s. 16. Erişim tarihi: 18 Ocak 2014. (Türkçe)
- ^ "Turkish far right on the rise". The Independent. 20 Nisan 1999. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2014. (İngilizce)
- ^ Avcı, Gamze (Eylül 2011). "The Nationalist Movement Party's Euroscepticism: Party Ideology Meets Strategy" (PDF). South European Society and Politics. Routledge. 16 (3), s. 435–447. doi:10.1080/13608746.2011.598359. ISSN 1743-9612. (İngilizce)
- ^ Çınar, Alev; Burak Arıkan (2002). "The Nationalist Action Party: Representing the State, the Nation or the Nationalists?". Barry Rubin & Metin Heper (Ed.). Political Parties in Turkey. London: Routledge. s. 25. ISBN 0714652741. (İngilizce)
- ^ a b İYİ Parti programı
- ^ "Ümit Özdağ: Merkez sağ değil milli merkez". Hürriyet. 13 Ağustos 2017. 27 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2017.
|yayımcı=dış bağlantı (yardım)