Vikipedi

Guangzhou

Stadt in Schina, Huuptstadt vun Guangdong

Guangzhou ya da Guanco[3] (Basitleştirilmiş Çince: 广州; Geleneksel Çince: 廣州; pinyin: Guǎngzhōu), Çin'in güneyindeki Guangdong Eyaleti'nin merkezi ve en büyük şehridir. Çin Hanedanı'na kadar dayanan 2.200 yıllık tarihi var; tarihi boyunca da Güney Çin'in siyasi, askerî, ekonomik, kültürel, bilim ve eğitim merkezi olarak işlev göstermiştir. Günümüz Guangzhou şehri, Çin'in birinci kademe şehirlerinden biridir. Lingnan kültürü [en]nün doğduğu ve geliştiği yer olup Modern Çağ'da devrimlere patlak verildiği bir yer olmuştur ve günümüzde çağdaş Çin kültürünün önemli bir beşiğidir.[4] Guangzhou Belediye Dairesi, 1921 yılında Çin anakarasındaki ilk belediye hükûmeti olarak açıldı.[5] 2010 Yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı verilerine göre Guangzhou Şehri'nin 10.641.400 kişilik nüfusu var.[6] Komşu şehir Foshan ile beraber sayıldığında nüfus açısından Çin'in en büyük ikinci ve Dünya'nın en büyük 10. metropol alanını teşkil eder.[7]

Guangzhou
广州市
Eyalet altı şehir
Guangzhou şehri
Yukarıdan: Tianhe, Kanton Kulesi ile Chigang Pagodası, Haizhu Köprüsü, Sun Yat-sen Anıt Salonu, Beş Keçi Heykeli, Zhenhai Kulesi ve Kutsal Kalp Katedrali
China konumunda Guangzhou
Guangzhou
Guangzhou
Guangzhou'nun Çin'deki konumu
Ülke  Çin
Eyalet Guangdong
İdare
 • Belediye başkanı Chen Jianhua (ÇKP)
Yüzölçümü
 • Eyalet altı şehir 7.434,4 km² (28.704 mil²)
Nüfus
 (2014)[1]
 • Eyalet altı şehir 13,080,500
 • Yoğunluk 1.800/km² (4.000/mil²)
 • Kent
 11,264,800
 • Metropol
 25,000,000
Zaman dilimi UTC+08.00 (CST)
Resmî site
www.gz.gov.cn

Çin Halk Cumhuriyeti kurulduktan sonra Guangzhou, Guangdong Eyaleti'nin merkezi olarak işlev göstermeye devam etti, sonra da eyalet altı şehir, "Ulusal Merkezi Şehir [en]" ve "Açık Kıyı Şehri [zh]" olarak kılındı ve günümüzde ülkenin önemli bir ticaret ve ulaşım merkezidir.[8] Guangzhou, Halk Kurtuluş Ordusu'na bağlı Güney Saha Komutanlığı [zh] Müşterek İşlemler Komutanlık Departmanı merkezinin bulunduğu yerdir;[9] şehir ayrıca 2010 Asya Oyunları [en]'na ev sahipliği yaptı.

Guangzhou şehrinde tarihî olarak yoğun bir su kanalı sistemi hakimdi. Bu sistemin tarihi, Venedik su kullarınkinden daha eskidir, fakat Çing Hanedanı sonrasında yer alan kentleşmeyle bu kanallar gitgide ortadan kayboldu.[10] Guangzhou ayrıca Güney Çin'in en büyük ve tarihî en uzun olan dış ticaret limanıdır; 3. yüzyıldan beri Deniz İpek Yolu [en]'nun ana limanı olarak işlev göstermiştir. Tang ile Song hanedanlıklarında Guangzhou, Çin'in en işlek limanı ve Uzak Doğu'nun küresel olarak en çok tanınan şehirlerinden biri hâline geldi. İki bin seneden fazladır liman olarak işlev göstermiş Guangzhou şehri, Ming ile Çing hanedanlık dönemleri boyunca Çin'in dış ticarete açık olan tek limanıydı.[11] Çin İthalat ve İhracat Fuarı [en] da düzenli olarak Guangzhou şehrinde düzenlenmektedir.

Xi, Bei ile Dong [en] nehirlerinin kesiştiği noktada yer alan Guangzhou, Guangdong Eyaleti'nin güneydoğusunda, İnci Nehri Deltası'nın merkez kuzeyinde ve Güney Çin Denizi yakınlarında bulunur. Doğusunda Dongguan ile Huizhou, batısında Foshan, kuzeyinde Qingyuan ile Shaoguan ve güneyinde Zhongshan tarafından çevrelenir; Hong Kong ile Makao özel idarî bölgelerinin yakınlarında da bulunur. Coğrafî açıdan avantajlı bir konumda bulunan Guangzhou, İnci Nehri Deltası Ekonomik Bölgesi [en]'nin göbeğindedir[12] ve "Bir Kuşak, Bir Yol" projesinin önemli bir bağlantı merkezini teşkil eder;[13] ayrıca Guangdong-Hong Kong-Makao Büyük Körfez Bölgesi [en]'nin bir parçasını oluşturur.[14] Guangzhou, bütün bu özellikleri nedeniyle Çin'in Dünya'ya açılan "Güney Kapı"sı (Çince: 南大门; pinyin: Nán Dàmén; İngilizce: Southern Gateway) olarak anılmıştır.[15] GaWC [en] düşünce kuruluşunun "küresel şehirler" hakkında 2018 yılında hazırladığı sıralamada Guangzhou, "Alfa" Dünya şehri olarak sınıflandırıldı; sıralamada yer alan tüm Büyük Çin şehirlerinin arasında 5. sırada, tüm Dünya şehirleri arasında ise 27. sırada yer alır.[16] Birleşmiş Milletler'in "2016 Yılı Çin Şehirlerinin Sürdürülebilir Kalkınması Raporu"na göre Guangzhou şehri, raporda yer alan 35 Çin anakarası şehri arasındaki en yüksek İnsani Gelişme Endeksi'ne sahiptir.[17]

TarihçeDüzenle

 
Guangzhou'un ticarî bir sokağında Lai Afong [en]'un çektiği fotoğraf

Guangzhou yöresinde MÖ 214 yılında ilk kurulan şehir Panyu (Fan-Yü) ( 蕃禺, daha sonraki basitleştirilmiş şekliyle 番禺; Kantonca'da Poon Yu). Bu tarihten başlayarak yerleşim yeri sürekli genişlemiş, MÖ 206'dan sonra Nanyue Krallığına (南越) başkentlik yapmıştır.

MÖ 111'de Han Hanedanı Nanyue'yi yıkmasının ardından, Panyu eyalet başkenti olarak kalmıştır. 226'da şehir Guang Vilayetinin (廣州; Guangzhou) merkezi haline geltirilmiştir. Dolayısıyla ilk başta "Guangzhou" şehrin ismi değildi ancak halk zamanla bu ismi benimsemiştir.

EkonomiDüzenle

 
1957 yılında Çin-Sovyet Dostluk Binasında düzenlenmiş ilk Çin İthalat ve İhracat Fuarı [en]

Guangzhou, Çin anakarasının önde gelen ticaret ve üretim bölgelerinden biri olan İnci Nehri Deltası'nın ana üretim merkezidir. 2017'de GSYİH 2,150 milyar Yuan'e (318 milyar ABD Doları) ulaştı, kişi başına 150.678 Yuan (22,317 ABD Doları) oldu.[18] Guangzhou, Çin'in en müreffeh şehirlerinden biri olarak kabul edilir. Hurun Küresel Zenginler Listesi 2020'ye göre milyarder sayısı bakımından Guangzhou dünyada 10. sırada, Çin'de (Pekin, Şangay, Hong Kong ve Shenzhen'den sonra) 5. sırada yer alır.[19]

Oxford Economics‘in yaptığı bir araştırmaya göre Guangzhou'nun 2035 yılında nominal GSYİH [en] açısından dünyanın en büyük 10 şehri arasında (Çin'deki Şanghay, Pekin ve Shenzhen ile birlikte) olması bekleniyor,[20] ve kişi başına nominal GSYİH'si 2030'da 42.000 ABD dolarının üzerine çıkacaktır.[21] Hızlı sanayileşme nedeniyle bir zamanlar oldukça kirli bir şehir olarak kabul edilirdi. Yeşil şehir planlaması uygulandıktan sonra artık Çin'in en yaşanabilir şehirlerinden biridir.

"Kanton Fuarı" olarak da bilinen Çin İthalat ve İhracat Fuarı [en] her yıl Nisan ve Ekim aylarında Ticaret Bakanlığı [en] tarafından düzenlenir. 1957 baharında açılışı yapılan fuar şehir için önemli bir olaydır. Çin'deki en uzun geçmişe, en yüksek seviyeye ve en büyük ölçeğe sahip ticaret fuarıdır [en].[22] 104. oturumdan itibaren fuar Liuhua'daki eski kompleksten Pazhou [en]'daki yeni Guangzhou Uluslararası Kongre ve Sergi Merkezi [en]'ne (Çince: 广州国际会展中心) taşındı. GICEC'e Hat 8 [en] üzerinde iki istasyon ve Tramvay Hattı THZ1 [en] üzerinde üç istasyon hizmet vermektedir. 104. oturumdan bu yana Kanton Fuarı iki aşamalı değil üç aşamalı olarak düzenlenmiştir.

Yerel ürünlerDüzenle

EndüstriDüzenle

Guangzhou Peugeot Automobile Company [en] Peugeot 504 ve Peugeot 505 otomobillerini 1989'dan 1997'ye kadar üretti. İhracata yönelik imalat sanayisi şehirde çok gelişmiştir.

  • Guangzhou Ekonomik ve Teknolojik Gelişim Bölgesi [en]
  • Guangzhou Nansha İhracat İşleme Bölgesi
    İhracat İşleme Bölgesi 2005 yılında kuruldu. Planlanan toplam alanı 136 km2 (52,51 sq mi).[23] Nansha Bölgesi'nde bulunur ve eyalet başkenti Guangzhou'ya aittir. Bölgede teşvik edilen başlıca endüstriler arasında otomobil montajı, biyoteknoloji ve ağır sanayi yer alır. Guangzhou Baiyun Uluslararası Havaalanı'nın güneyinde ve Nansha Limanı'nın yakınında 54 kilometre (34 mil) arabayla 70 dakikalık mesafede yer alır. Ayrıca Nansha Feribot Terminali [en]'ne kadar uzatılan Guangzhou Metro hattı 4'ün avantajı vardır.
  • Guangzhou Serbest Ticaret Bölgesi
    Bölge 1992 yılında kurulmuştur. Huangpu Semti [en]'nin doğusunda ve Guangzhou Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgesi yakınında bulunur. Guangzhou Baiyun Havalimanı'na çok yakındır.[24] Bölgede teşvik edilen başlıca endüstriler arasında uluslararası ticaret, lojistik, işleme ve bilgisayar yazılımı bulunmaktadır.
  • Guangzhou Bilim Şehri [en]

Şehir manzarasıDüzenle

 
 
Gündüz vakti çağdaş Guangzhou panoraması (2013)
 
 
Gece vakti çağdaş Guangzhou panoraması (2013)

Ayrıca bakınızDüzenle

  Wikimedia Commons'ta Guangzhou ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
  Wikimedia Commons'ta Guangzhou ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

DipnotDüzenle

  1. ^ Bu ifade, daha uzun bir deyimin kısatılmış şeklidir. Deyimin tümü şu şekildedir: "Suzhou'da doğ, Hangzhou'da oyna, Guangzhou'da ye ve Liuzhou'da öl [en]" (Geleneksel Çince: 生在蘇州，玩在杭州，食在廣州，死在柳州).

KaynakçaDüzenle

  1. ^ "OECD Urban Policy Reviews: China 2015". OECD. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2015. 
  2. ^ "土地面积、人口密度（2008年）" (Çince). Guangzhou İstatistik Bürosu. 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2015. 
  3. ^ "Türkiye Cumhuriyeti Guanco Başkonsolosluğu". Türkiye Dışişleri Bakanlığı. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016. 
  4. ^ "广州今昔". Applied Social Studies City University of Hong Kong. 27 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020. 
  5. ^ "广州历史沿革". 广州城市建设档案馆. 4 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2019. 
  6. ^ "Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census (No. 1)". National Bureau of Statistics of China. 28 Nisan 2011. 8 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017. 
  7. ^ "Demographia World Urban Areas: 2020" (PDF) (İngilizce). Demographia. 2020. ss. 23-24. 30 Mart 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020. 
  8. ^ "广州定位升级 从华南中心城市变为国家中心城市". 羊城晚报. 20 Şubat 2016. 28 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016. 
  9. ^ 环球网 (2 Şubat 2016). "五大战区司令部驻地公开 管辖省份曝光". 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2016. 
  10. ^ 出版社, 《新周刊》 (2008). 绝版中国：受伤的城市和它们的文化孤本. 桂林: 漓江出版社. ISBN 9787540741112. 
  11. ^ "东方第一港 2000多年长盛不衰". 和讯网新闻频道. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2019. 
  12. ^ 大海 (2004). "打造泛珠三角经济区". 珠江经济 (8): 16-19. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020. 
  13. ^ 李鑫. "金融大咖告诉你，"一带一路"如何实现共享共赢". 广州日报大洋网 (Çince). 28 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2019. 
  14. ^ "粤港澳大湾区发展规划纲要发布". 央广网. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2019. 
  15. ^ "广州——中国"南大门"". 楚天金报. 7 Mayıs 2008. 11 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012. 
  16. ^ "GaWC - The World According to GaWC 2018". www.lboro.ac.uk. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2020. 
  17. ^ "广州人类发展指数蝉联全国第一". 广州日报. 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017. 
  18. ^ 广东统计年鉴2010 (Çince). Gdstats.gov.cn. 11 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2011. 
  19. ^ "Shimao Shenkong International Center·Hurun Global Rich List 2020". Hurun Report. 26 Şubat 2020. 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
  20. ^ "These will be the most important cities by 2035". World Economic Forum (İngilizce). 1 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2020. 
  21. ^ "World's Richest Cities in 2030, and Where Southeast Asian Cities Stand | Seasia.co". Good News from Southeast Asia (İngilizce). 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2020. 
  22. ^ "Canton Fair Online". 19 Ocak 2016. 23 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2016. 
  23. ^ "Guangzhou Nansha Export Processing Zone". RightSite.asia. 19 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2010. 
  24. ^ "Guangzhou Free Trade Zone". RightSite.asia. 13 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2010. 

Dış bağlantılarDüzenle

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Guangzhou&oldid=25654605" sayfasından alınmıştır