Çince
Çince (Basitleştirilmiş Çince: 汉语; Geleneksel Çince: 漢語; pinyin: Hànyǔ; diğer adları: 中文, 國文, 华文, 华语), Çin'de ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan binlerce ufak dilin tümüne birden verilen addır ve bunlar tek bir dil sayılırsa, Dünya'da en çok konuşulan dildir.[2]
Çince | |
---|---|
汉语/漢語 ya da 中文 | |
![]() Çince karakterler | |
Telaffuz | Hànyǔ veya Zhōngwén |
Bölge | Doğu Asya |
Etnisite | Han Ulusu |
Konuşan sayısı | (1.197.392.400 atıf 1984-2000)[1] |
Dil ailesi |
Çin-Tibet dilleri
|
Standart formlar | Standart Çince |
Diyalektler | |
Yazı sistemi |
Çince karakterler Bopomofo Hanyu Pinyin Xiao'erjing |
Resmî durumu | |
Resmî dil |
![]() |
Tanınmış azınlık dili |
![]() ![]() ![]() |
Dil kodları | |
ISO 639-1 | zh |
ISO 639-2 |
chi (B) zho (T) |
ISO 639-3 | zho |
![]() Birinci anadili olan ülkeler
Çince konuşan nüfusun 5.000.000 olduğu yerler.
Çince konuşan nüfusun 1.000.000 olduğu yerler.
Çince konuşan nüfusun 500.000 olduğu yerler.
Çince konuşan nüfusun 10.000 olduğu yerler.
Önemli şekilde Çince konuşulan yerler. | |
![]() Çince konuşulan dünyanın haritası. |
Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, tamamen ayrı birer dil olarak kabul edilebilecek kadar farklı "dilcik"lerden oluşmuştur. Bu yüzden Çincenin bir dil değil, bir dil ailesi olduğu iddia edilir. En çok konuşulanı Mandarin, yaklaşık 850.000.000 kişi tarafından konuşulur. Daha sonra Şanghay ve civarındaki 90.000.000 insan tarafından konuşulanı Wu Çincesidir. Göçmen topluluklarda en çok Kantonca kullanılır. Bunun sebebi göç eden Çinlilerin genelde güney kesimlerden olmasıdır. Bu dil, Çin-Tibet dilleri ailesinin koluna dahildir.
Çince, dünyanın en çok konuşulan dili olduğundan Birleşmiş Milletler'in aynı zamanda resmî dillerinden biridir.
EtkileriDeğiştir
Çin dilinin zamanında Doğu Asya dilleri üzerinde etkisi çok olmuştur. Gerek yazı sistemi, gerek dil yapısı ile birçok uzak doğu ülkesinin dilini etkilemiştir. Çin dilinin Korece, Japonca, Vietnamca gibi dillerin üzerinde etkisi görülmektedir. Her ne kadar Vietnamca Latin harfleri ile yazılıyor olsa da Çince, Modern Vietnamca sözlüğünün %60'ını oluşturur. Japonca ve Korece ise Çin dilinden yazı sistemi olarak etkilenmişlerdir. Japoncanın Kanji karakterleriyle Çince karakterler, mânâları ve okunuşları Çinceden çoğu zaman farklı olsa da şeklen birbirlerine çok benzerler. Aynı şekilde Korece karakterler de Çinceye benzer; fakat bu benzerlik Japon dilindekinden biraz daha azdır. Korece kelimelerin çoğunun kökenini Çince kelimelerdir.
Çin karakterleriDeğiştir
Çin karakterleri bu dile has bir yazı sistemidir. Bu sistemin 3.500 yılı bulan bir tarihi vardır. Çin dilindeki karakterler yan yana gelerek bir kelimeyi meydana getirmez, her kelime için farklı bir karakter bulunmaktadır. Çincenin geleneksel ve Mao tarafından yaptırılan basitleştirilmiş karakterleri vardır. 1954 yılından önce Çince, geleneksel karakterler ile yazılıyordu.[3] Mao, bunların grafik olarak karmaşık olanlarını kolaylaştırmış ve basitleştirilmiş karakterlere dönüştürmüştür. Geleneksel karakterler bugün Tayvan'da kullanılır. İlkokulu bitirmek için 1.200 civarında karakter bilmek gerekirken eğitim almış bir Çinli okuyucu 5.000 ilâ 7.000 karakter bilir. Çince bir gazete okuyabilmek için en az 3.000 karakter öğrenilmelidir.
Çincenin lehçeleriDeğiştir
Çin dili bölgelerine göre farklılık gösterir. Çin'de en popüler olan lehçe Mandarindir. Çin dilinin hangi bölgelerde ne kadar bir nüfus tarafından konuşulduğu şöyledir:
- Mandarin: Çin'in büyük bir bölümünü kapsar. 850.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Wu: Şanghay ve civarındaki 90.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Yue (Kantonca): Çin'in Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi'nde 70.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Min: Tayvan ve Fujian eyaletlerinde 58.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Jin: Çin'in Şansi ve Gansu eyaletindeki 45.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Xiang: Çin'in Hubei ve Hunan eyaletlerinde 36.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Hakka: Çin'in Guangdong eyaletinde 35.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Gan: Çin'in Jiangxi eyaletindeki 33.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Pinghua: Çin'in Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi'ndeki 3.000.000 kişi tarafından konuşulur.
Ayrıca bakınızDeğiştir
Wikimedia Commons'ta Çince ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.
KaynakçaDeğiştir
- ^ http://www.ethnologue.com/language/zho 9 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. A macrolanguage of China
- ^ "Summary by language size". 2 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018.
- ^ "zh:Requirements for Chinese Text Layout 中文排版需求". 20 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılarDeğiştir
TelaffuzDeğiştir
- Eğitici video23 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: altı dakikada pinyin telaffuz.
SözlüklerDeğiştir
- MDBG free online Chinese-English dictionary6 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Chinese Characters Dictionary14 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Chinese - English Dictionary: from Webster's Online Dictionary - the Rosetta Edition
- CEDICT8 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Chinese-English Dictionary Project
- English-Chinese Translation Dictionary30 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- CantoDict16 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: Cantonese-English Dictionary Project
- Chinese-English dictionary16 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Deutsch - Chinesisch9 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Almanca - Çince Sözlük
- İngilizce - Çince10 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İngilizce - Çince Sözlük