Vikipedi

Güneydoğu Asya

Asya kıtasının doğu kısmının güneyinde yer alan bölge

Güneydoğu Asya, Asya kıtasının bir parçasıdır ve Hindistan'ın doğusunda ve Çin'in güneyinde yer almaktadır. Güneydoğu Asya, Asya kıtasıyla Okyanusya arasında bulunan bölgeye verilen isimdir. Brunei, Doğu Timor, Endonezya, Filipinler, Kamboçya, Laos, Malezya, Myanmar (Birmanya), Singapur, Tayland, Vietnam burada bulunan ülkelerdir.

Güneydoğu Asya'nın haritada ki yeri
Haritada Güneydoğu Asya

TerimDüzenle

Güneydoğu Asya terimi, Güney Asya ile Doğu Asya arasındaki durumu ifade eder. İkinci Dünya Savaşı sırasında, bölgenin büyük bölümlerinin Japon birlikleri tarafından işgal edildiği ve Batı Müttefikleri bu fetihleri planlarken bu ismi kullandıkları zaman, dışsal olarak son derece heterojen bölgeye atfedildi.

CoğrafyaDüzenle

Güneydoğu Asya bölgesi doğal sınırlarla belirlenir. Güneydoğu Asya anakarası kuzeyde Hindistan ve Çin'den gelen dağ sıralarıyla sınırlandırılırken, Doğu, Güney ve Batıda denizler ile çevrilidir.

Coğrafi konumuDüzenle

Güneydoğu Asya, Malay ve Çinhindi Yarımadalarından oluşan Hint Yarımadası'na ve Güneydoğu Asya'nın Malay Takımadalarına ayrılmıştır. Malay Takımadaları Avustralya kıyılarına kadar uzanır.

Çinhindi yarımadası iki büyük nehir Iravadi Nehri ve Mekong tarafından boşaltılır.

DenizlerDüzenle

Güneydoğu Asya, batıda ve güneyde Hint Okyanusu (Andaman Denizi ve Bengal Körfezi) ve doğuda Pasifik Okyanusu (Polinezya ve Melanezya) ile sınır komşusudur. Malay Yarımadası'nın güney ucunda, Malakka Boğazı, Malezya ve Sumatra arasında uzanır. Dünyanın en önemli deniz ticaret yollarından biri olarak, Hint ve Pasifik okyanuslarının marjinal denizlerini birbirine bağlar. Avustralya Akdeniz'in Wallace Hattı'nın batısında yer alan bölgeler Güneydoğu Asya'nın bir parçasıdır.

Bugünkü DevletlerDüzenle

Ülke Yüzey
km² [1]		 Nüfus
[2]		 Nüfus
yoğunluğu
km² başına 		GSYİH ABD Doları
2009 [3]		 Kişi başına GSYİH
2009 		Başkent
  Brunei 5765 400.000 70 10.405.000.000 25.386 Doları Bandar Seri Begawan
  Endonezya 1904569 240.271.522 126 539.377.000.000 2,329 Dolar Cakarta
  Kamboçya 181035 14.805.000 82 10.871.000.000 768 Dolar Phnom Penh
  Laos 236800 6.320.000 27 5.598.000.000 886 Dolar Vientiane
  Malezya 329,847 28.318.000 83 192.955.000.000 7.525 Dolar Kuala Lumpur
Myanmar 676578 50.020.000 74 34.262.000.000 571 Dolar Nepido
  Doğu Timor 14874 1.134.000 76 556.000.000 499 Dolar Dili
  Filipinler 299764 91.983.000 307 161.196.000.000 1.748 Dolar Manila
  Singapur 710,2 4.987.600 [4] 7023 182.231.000.000 36.379 Dolar Singapur
  Tayland 513,120 67.764.000 132 263.979.000.000 3.941 Dolar Bangkok
  Vietnam 331,210 88.069.000 265 93.164.000.000 1.068 Dolar Hanoi

Güneydoğu Asya ve Pasifik bölgesinde 2013'te 13,6 milyon olan işsizlik nispeten düşüktü.[5] Güneydoğu Asya'daki toplam doğurganlık hızı yaklaşık 2.4'tür ve ortalama yaşam süresi ortalama 71 yıldır.[6] 2010 yılında hükümet sağlık harcamaları sadece, toplam gayri safi yurtiçi hasılanın %3,6'sı ve dolayısıyla ortalama %9,2 olan tüm dünya bölgelerinin en düşük payları olmuştur.[7] Buna ek olarak, Güneydoğu Asya petrol rezervleri onlarca yıldır sürekli olarak azalmaktadır. 1990 yılında 6.788 milyon ton, 2000 yılında 5.931 ton büyüklüğüne sahipken, 2008 yılına kadar 4.580 milyon tona düştü.[8] Aynı zamanda, Güney ve Güneydoğu Asya'daki orman stokları 2000 ve 2010 yılları arasında yılda 677.000 hektar azalırken, Doğu Asya'da büyük ölçüde 2.78 milyon hektar tarafından yeniden ağaçlandırılmıştır.[9]

TarihDüzenle

Avrupalıların gelişinden önceDüzenle

 
5. yüzyıldan beri birbiri ardına var olan önemli Güneydoğu Asya mandaları.

Vietnam, MÖ 111'den geliyordu. M.Ö. 939 Çin korumasındaydı.

Dönemin başlangıcından sonraki ilk yüzyıllarda, Hint tüccarlar kültürlerini Güneydoğu Asya'nın büyük bölgelerine yayarlardı. Mekong Deltası'ndaki Funan Krallığı (200-550), Güneydoğu Asya'da Hinduizm ve Budizm'in ilk merkezine dönüştü. Yerini Khmer krallığı ve Sumatra'daki Srivijaya imparatorluğu aldı. 750 Borobodur, muazzam büyüklükteki teraslı bir tapınak kompleksi olan Cava'da inşa edildi. Khmer kralları Angkor Vat tapınak komplekslerinin inşasıyla aynı derecede etkileyici bir sanat eseri yarattılar.

9. Yüzyılda, Tai halkları kuzeyden günümüzdeki yerleşim alanlarına göç etti ve kültürünü şekillendirdikleri üst düzey Monlar ile tanıştı. 1044 yılında Bagan ile başkent olarak ilk Burma İmparatorluğu kuruldu.

Vietnam, Song hanedanı'nın bağımlılığından kurtuldu, 968'de kendi kuralına ulaştı ve 11. yüzyılın ortasında ilhak etti .

1253'ten beri Tai bir dizi küçük eyalet kurdu, 1292'den itibaren Sukotay krallığı önem kazandı. 1351'den itibaren Ayutthaya Krallığı güç kazandı, Angkor'u fethetti ve merkezi güç olarak Angkor için yapılan muazzam harcamalarla mali açıdan harap olan Khmer İmparatorluğu'nun yerini aldı.

Bölgeler üstü güç ilişkileri, ağ benzeri yapılar karakterine sahipti. Bu sözde mandala sistemine güçlü bir derebey hakimdir. Etkisi, etki alanının merkezden kenarına doğru giderek azalır. Güç dengesi değişirse, eski bir vasal, haraç ilişkilerini gevşetebilir veya yeni bir güç merkezine dönüşebilir.

Güneydoğu Asya'da 6. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar geniş kapsamlı ticaret gelişti. Yüzyılda, Lena Shoal hurdası gibi sayısız gemi enkazı bu gelişmeye tanıklık ediyor. Bu ticaret için hurda ve balangay gemi türleri kullanıldı. Biri Çin'e, diğeri Java, Sumatra ve Malay Yarımadası'nı birbirine bağlayan iki ana ticaret yolu kurulabilir. Bir rota anakara boyunca ilerler ve ikinci rota Borneo, Palawan ve Luzon adasını birbirine bağlar.[10]

Sömürge zamanlarıDüzenle

 
1713 tarihli harita
 
1914 civarında Doğu Asya ve Okyanusya'daki koloniler

Siam haricinde tüm Güneydoğu Asya ülkeleri 19. yüzyılda kolonileşti. Sömürgeciliğin arka planı, bölgenin o zamanlar özel bir değeri olan hammadde ve baharat zenginliğiydi. Ticarete uzun süre Arap tüccarlar hâkim olduktan sonra, bundan sonra Avrupalı güçler bölgedeki üstünlük için savaştı.

Portekiz, Güneydoğu Asya'ya ulaşan ilk sömürge gücü oldu ve 1511'de Malakka'nın önemli ticaret limanını fethettikten sonra deniz ticaretine egemen oldu. Hollanda daha sonra 16. yüzyılda denedi. 18. yüzyılda Güneydoğu Asya'da bir yer edindiler ve Malakka'yı 1641'de Portekizlilerden fethettiler (Doğu Timor'un küçük kolonisi dışında) Güneydoğu Asya'daki Portekiz sömürge yönetiminin sonunu müjdeledi. Öte yandan Hollandalılar, bölgenin baharat ticaretini Hollanda Doğu Hindistan Şirketi (VOC) aracılığıyla kontrol etti ve hammaddelere daha iyi erişebilmek için şu anda Endonezya olan bölgede çeşitli ticaret üsleri kurdu. Karargah bugün Cakarta olan Batavia idi.

Aynı zamanda İspanyollar bölgede faaliyete geçerek İspanya Kralı II. Philip'in adını verdikleri Filipinler'i Çin'i fethetmek ve Hristiyanlığa dönüştürmek amacıyla kolonileştirdiler.

İngilizler, Güneydoğu Asya'ya üçüncü büyük sömürge gücü olarak geldiler ve kendilerini bölgede kurmaya çalıştılar. Başlangıçta Endonezya'da önemsiz bir üsse sahip olduktan sonra, yerleşik padişahlarla yapılan görüşmelerden sonra, o zamanlar hala küçük bir Malay balıkçı köyü olan Penang ve Singapur adasının kontrolünü ele geçirdiler. Liman kenti Malakka ile birlikte bu bölgeler, İngilizlerin Güneydoğu Asya'daki önemli ticari üsleri olan Boğaz Yerleşimleri adı verilen bölgeyi oluşturdu. Napolyon Savaşları sırasında İngilizler, Fransızlar tarafından ele geçirilmekten korumak için geçici olarak Hollanda kolonilerini devraldı. Hollandalıların dönüşünden ve 1816'da sömürge bölgelerinin geri dönmesinden sonra, Malay takımadaları için rekabet yeniden ortaya çıktı. 1824 İngiliz-Hollanda Antlaşması nihayet bölgeyi İngiliz kontrolündeki bir bölüme (bugünün Malezya'sı) ve Hollanda yönetimindeki bir bölüme (bugünün Endonezya'sı) ayırmaya karar verdi. 1866'da İngilizler, Burma'nın fethi yoluyla uzun silahlı çatışmalardan sonra bölgedeki sömürge varlıklarını artırmayı başardılar.

Fransızlar yalnızca 19'uncu 19. yüzyılda Güneydoğu Asya'ya ayak bastı ve Vietnam, Kamboçya ve Laos'u Fransız Çinhindi olarak Fransız sömürge imparatorluğuna kattı.

Amerika Birleşik Devletleri, 1900'lerde Filipinler'i İspanya'dan aldığında Güneydoğu Asya'da da bir sömürge gücü haline geldi.

1945'ten kalma tarihDüzenle

Güneydoğu Asya devletleri 1950'lerde bağımsızlığının hemen ardından milliyetçi esintiler taşıyan tek kişilik bir çaba gösterdi. Singapur haricinde, 1970'lere kadar ithal ikamesi (ithalatın ikamesi) kavramına kendilerini adadılar. Dış etkiler - Çin Halk Cumhuriyeti ve Sovyetler Birliği'ne yakınlık, özellikle de 1950-1953 Kore Savaşı ve Çinhindi Savaşları - güvenlik politikası alanında batı yönelimli devletler arasında daha yakın işbirliğine yol açtı. Bölgesel işbirliğine yönelik ilk girişimler, özellikle SEATO, hızla başarısız oldu. Washington'un Güneydoğu Asya'daki geleneksel ikili yaklaşımı, bölgesel işbirliğini daha da zorlaştırdı; bu, başlangıçta tamamen bozulmadan gelişmek için ikili bölgesel çatışmaları sınırlama sloganı altındaydı.

u nedenle siyaset, piyasa güçleri, yani Japon şirketleri ve yabancı Çin şirket ağları tarafından 1970'lerde artmaya başlayan bölgeselleşmeden sonra uzun bir süre geride kaldı. Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) hükûmetleri, AFTA serbest ticaret bölgesinin oluşturulmasıyla entegrasyon sürecini aktif olarak yönlendirmeye 1990'ların başlarına kadar başlamadı. Bu noktada, tüm üyeler pazara dayalı, ihracata yönelik bir yola girmişlerdi. - ASEAN, 1990'lardan beri ekonomi ve güvenlik kurumları kurmayı ve böylelikle ABD dahil Güneydoğu ile Doğu Asya arasında köprüler kurmayı başarmıştır. Her şeyden önce, 1997'deki Asya krizinden sonra ortaya çıkan ve ASEAN'ı Çin, Japonya ve Güney Kore'ye bağlayan koordinasyon mekanizması ASEAN + 3'ün iyileştirilmesi gereken yer var gibi görünüyor. Genel olarak, Doğu Timor hariç on Güneydoğu Asya ülkesinin hepsinin ait olduğu ASEAN, AB'den sonra en başarılı bölgesel ittifaktır. 2020'ye kadar ekonomik, kültürel ve güvenlik-politik bir ayağı olan bir Asya topluluğu yaratılacaktır. Ancak hiçbir uluslarüstü işbirliği planlanmamaktadır. Singapur ve Tayland'ın entegrasyon projesi en aktif olarak takip ediliyor.

DinlerDüzenle

Güneydoğu Asya, dini çeşitlilik ile karakterizedir. Bölgenin bir ticaret merkezi olarak tarihsel rolü nedeniyle bölgedeki tüm büyük dünya dinlerinin takipçileri var. Budistler ve Müslümanlar yaklaşık 600 milyon Güneydoğu Asyalı'nın çoğunluğunu oluştururken, Hinduizm, Hristiyanlık, Konfüçyüsçülük ve çok sayıda geleneksel inanç sisteminin takipçileri de var. Bununla birlikte, bir kural olarak, geleneksel inançlardan çoğunlukla güçlü bir şekilde etkilendikleri ve onlarla (senkretizm) birleştikleri için inançların hiçbiri saf doktrin olarak kabul edilemez.

BudizmDüzenle

240 milyon takipçi ile Budizm, bölgedeki en büyük dinlerden biridir. Esas olarak Güneydoğu Asya anakarasında bulunur ve Tayland, Myanmar, Kamboçya, Laos ve Vietnam'da ana dindir. Güneydoğu Asya'da Theravada Budizmi esas olarak yaygındır.

HristiyanlıkDüzenle

Hristiyanlık, özellikle de Katoliklik Güneydoğu Asya'da, özellikle Filipinler ve Doğu Timor'da yaygındır, ancak Hristiyan dinine intikal etmek Endonezya ve Vietnam gibi diğer ülkelerde de Hristiyan azınlıkların olduğu anlamına gelir.

HinduizmDüzenle

Hinduizm Endonezya'nın Bali adasındaki baskın dindir, ancak Güneydoğu Asya'nın diğer bölgelerinde de küçük azınlıklar tarafından temsil edilmektedir. Örneğin, tarihsel olarak Angkor Khmer Krallığı ve Champa İmparatorluğu'nda önemli bir rol oynadı.

İslâmDüzenle

İslam esas olarak dünyanın en büyük Müslüman nüfusa sahip ülkesi olan Endonezya'da, Brunei ve Malezya'da bulunur, ancak Filipinler'in güneyinde, Tayland'da ve Batı Myanmar'da da Müslüman azınlıklar vardır. Bölgedeki yaklaşık 200 milyon Müslümanın yüzde 95'i Endonezya ve Malezya'da yaşıyor.

Müslüman inancının Hint tüccarları aracılığıyla İslam, 8. sırada geldi. Yüzyıldan Güneydoğu Asya'ya. Ancak, özellikle deniz ticaret kentlerinde 14'üne kadar yaygın kullanım bulamadı. Güneydoğu Asyalı yöneticiler, dini önceki güç ilişkilerinden kurtulmanın bir yolu olarak keşfettikten sonraki yüzyıl. Arap İslamının aksine, Güneydoğu Asya'daki İslam güçlü bir şekilde senkretistiktir ve aşırı derecede ılımlı olduğu düşünülmektedir. Diğer şeylerin yanı sıra, bu, İslam'ı bölgeye ilk kez getiren ve aynı zamanda yerel geleneklerle birleşen Hint yöneticilerin tasavvufi yönelimlerine kadar izlenebilir.

Siyasi olarak İslam, özellikle Endonezya'da bağımsızlık hareketi sırasında birleştirici bir milliyetçi rol oynadı. 1970'lerden bu yana Endonezya'da, Filipinler'de ve son zamanlarda Tayland'da dini olarak desteklenen ayaklanma ve çatışmaların sayısı artmaktadır. Bununla birlikte, İslam'ın küresel rönesansı ve siyasi ve sosyal baskı nedeniyle köktendinciler son zamanlarda popülerlik kazandılar. Güneydoğu Asya halifeliğinin amacına ulaşmak için terörist yöntemler kullanan ve El Kaide ile yakın temasları olduğu söylenen Jemaah Islamiyah (JI) özel olarak belirtilmelidir.

KonfüçyüsçülükDüzenle

Konfüçyüsçülük, Singapurlu vatandaşlar ile aynı zamanda Malezya'da da yaygın bir şekilde Çin kökenli nüfus içinde yaygındır.[kaynak belirtilmeli]

Spor DallarıDüzenle

Güneydoğu Asya Oyunları 1958'den beri iki yılda bir düzenleniyor.

Ayrıca bakınızDüzenle

EdebiyatDüzenle

  • Reginald le May: Güneydoğu Asya. Hindistan'ın mirası. Kindler, Münih 1967, DNB 574856773 .
  • Hans-Dieter Kubitscheck: Güneydoğu Asya - Halklar ve Kültürler. Akademie Verlag, (olmadan Berlin (Doğu) 1984 ISBN, DNB 840498519 ).
  • Johannes Glembek: Güneydoğu Asya'ya 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bakış. Disiplinlerarası Çalışma ve Araştırma Enstitüsü, Trier 1995, ISBN 3-930644-00-2 .
  • Bernhard Dahm, Roderich Ptak: Güneydoğu Asya El Kitabı - Tarih, Toplum, Politika, Ekonomi, Kültür. Beck, Münih 1999, ISBN 3-406-45313-9 .
  • Mary Somers Heidhues: Güneydoğu Asya - Kısa bir tarih. Thames & Hudson, Londra, 2001, ISBN 0-500-28303-6 .
  • Karl Pilny: Atlamada Kaplan: Güneydoğu Asya'da Politika, Güç ve Piyasalar, Kampüs, Frankfurt am Main 2008, ISBN 978-3-593-38678-2 .
  • Fritz Schulze, Holger Warnk (editörler. ): Güneydoğu Asya'daki Müslümanlar ve Gayrimüslimler. Harrassowitz, Wiesbaden 2010 ISBN 978-3-447-05729-5 (= Güneydoğu Asya Frankfurt Araştırması, Cilt 4).
  • Fritz Schulze, Holger Warnk (editörler. ): Islam and State in Southeast Asia / Islam and State in Southeast Asia, Harrassowitz, Wiesbaden 2010 ISBN 978-3-447-06408-8 (= Frankfurt Research on Southeast Asia, Cilt 7, kısmen Almanca/kısmen İngilizce ).

KaynakçaDüzenle

  1. ^ "Country Comparison :: Area". CIA World Factbook. 13 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. 
  2. ^ "Table A.1. Total Population by Sex in 2009 and Sex Ratio by Country In 2009 (Medium Variant)" (PDF). Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat. 18 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF; 780 kB) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. 
  3. ^ "Country Comparison :: GDP". CIA World Factbook. 13 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2010. 
  4. ^ https://web.archive.org/web/20091204042143/http://www.singstat.gov.sg/stats/keyind.html Singapur İstatistikleri, 2009.
  5. ^ "Arbeitslosenzahl in ausgewählten Weltregionen". 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020. 
  6. ^ "Stiftung Weltbevölkerung: Länderdatenbank, abgerufen am 27. Februar 2014". 26 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020. 
  7. ^ "Gesundheitsausgaben gemessen am Anteil am Bruttoinlandsprodukt". 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020. 
  8. ^ "Erdölreserven in Südostasien, 1990-2008". 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020. 
  9. ^ "Globale Waldbestände, 2000-2010". 2 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020. 
  10. ^ Lost at Sea von Franck Goddio 23 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (englisch; PDF; 1,8 MB)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Güneydoğu_Asya&oldid=27415752" sayfasından alınmıştır