Akdeniz

Avrupa, Asya ve Afrika arasında yer alan iç deniz

Akdeniz (Osmanlı Türkçesi: بحر سفيد Bahr-i Sefīd,[1] آق دڭيز Akdeñiz[2] ya da بحر متوسط, Bahr-i Mutavassıt[3]), Atlas Okyanusu'na bağlı, kuzeyinde Avrupa, güneyinde Afrika, doğusunda Asya kıtaları bulunan deniz. 2,5 milyon km² civarında alanı kaplayan deniz, Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu'ndan, Çanakkale Boğazı ile Marmara Denizi'nden ve Süveyş Kanalı ile Kızıldeniz'den ayrılır. Akdeniz’in tuzluluk oranı ‰ 38 (binde 38) olup tuz oranı fazla olan denizler grubunda değerlendirilir.

Akdeniz
Akdeniz ve bu iç denizi çevreleyen ülkelerin uydu görüntüsü (NASA)
Havza
Ülke(ler)Tüm Liste
KonumGüney Avrupa
Batı Asya
Kuzey Afrika
Koordinatlar38°K 17°D / 38°K 17°D / 38; 17
Ada(lar)± 3.300
Yerleşim(ler) (sahil)Antalya, Atina, Barselona, İzmir, Marsilya, Mersin, Roma, Adana, Valensiya
Genel bilgiler
Aktığı yerAtlas Okyanusu
TürDeniz
Akarsu (gelen)Marmara Denizi, Nil nehri, Cheliff nehri, Ebro nehri, Tiber nehri, Rhône Nehri, Po nehri
Ortalama derinlik1.500 m (4.900 ft)
En derin noktası5.267 m (17.280 ft)
Yüzölçümü2.500.000 km2 (970.000 sq mi)
Su hacmi3.750.000 km3 (900.000 cu mi)
İkamet süresi80-100 sene
Tuzluluk3,8 %
Sıcaklık12-28 °C (54-82 °F)
Wikimedia Commons
Harita
Akdeniz haritası
Akdeniz bölgesi rölyefi

Etimoloji değiştir

İngilizcede Mediterranean Sea denilir. Bu da Latincedeki Mediterraneustan (Medi: Orta + terra: Toprak, yer) gelmektedir. Yunancada Mesogeios denir. Arapçadaki karşılığı البحر الأبيض المتوسط (El Bahre-l Ebyedu'l-Mutavassit) “'ortada yer alan beyaz deniz'” anlamındadır. Farsça'da Akdeniz için kullanılan Bahr-i Sefid ismi Osmanlı dönemi haritalarında da gözükmektedir. Romalılar da Mare Nostrum olarak tanımlanmaktaydı, anlamı ise Bizim Deniz'di.[1]

“Akdeniz” isminin kaynağıyla ilgili inanılan iddialardan bir diğeri de eski Türklerde “mavi” rengin doğunun, “ak” rengin batının, “kırmızı” rengin güneyin ve “kara” rengin kuzeyin sembolü olarak kullanılmış olmasıdır. Bu iddiaya göre Akdeniz adlandırmasını ortaya koyan dil bilincinde Ege ve Akdeniz'i tek bir deniz olarak gören yaklaşım vardır. Bu yaklaşıma göre Türkiye'nin kuzeyindeki denize Karadeniz adının verilmesinin sebebi de budur.[4]

 
Denizanası, Akdeniz'de sık rastlanılan bir hayvandır.

Coğrafya değiştir

Dünyanın en büyük iç denizidir. Derin bir denizdir ve en derin noktası İyon Denizi'nde bulunan ve yaklaşık 5267 metre olan Kalipso Çukuru'dur. Doğu Akdeniz Havzası, Batı Akdeniz Havzası'ndan daha derindir. Özellikle Doğu Akdeniz olmak üzere tuzluluk oranı yüksektir. Kıbrıs ile Mısır arasındaki kısımda tuzluluk oranı binde 39'a ulaşır. Akdeniz'e kıyısı olan 22 ülke vardır.

Akdeniz'e kıyısı olan ülkeler değiştir

Bölümler değiştir

Alt Denizler değiştir

Boğazlar değiştir

 
Marmara Denizi ve Karadeniz'i birleştiren İstanbul Boğazı

Körfezler değiştir

İklim değiştir

Akdeniz bölgesi şehirlerinde sıcaklık (°C)
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
Marsilya [1]16 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 13 13 13 14 16 18 21 22 21 18 16 14
Barselona [2]18 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 13 13 13 14 17 20 23 25 23 20 17 15
Valensiya [3]31 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 14 13 14 15 17 21 24 26 24 21 18 15
Napoli [4]31 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 15 14 14 15 18 22 25 27 25 22 19 16
Málaga [5]27 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 15 15 16 17 20 22 23 22 20 18 16
Cebelitarık [6]17 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 15 16 16 17 20 22 22 22 20 18 17
Atina [7]27 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 15 15 16 18 21 24 24 24 21 19 17
Kandiye [8]26 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 15 15 16 19 22 24 25 24 22 20 18
Malta [9]3 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 16 16 15 16 18 21 24 26 25 23 21 18
Antalya [10]8 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 14 15 18 21 25 30 34 34 31 26 20 16
Larnaka [11]31 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18 17 17 18 20 24 26 27 27 25 22 19
Mersin [12][ölü/kırık bağlantı] 18 18 19 22 24 25 27 29 28 26 24 22
Tel Aviv [13]27 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 18 17 17 18 21 24 26 28 27 26 23 20

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 7 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2012. 
  2. ^ Kâtib Çelebi, Kitab-ı Cihannüma, 1648 bk: 360 Yıllık Öykü: Cihannüma 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2012. 
  4. ^ Ertuğrul Yaman, Eyüp Bacanlı, Türk Dili El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara 2009, s. 35-36

Kaynakça değiştir

5. https://web.archive.org/web/20130915012011/http://www.biltek.tubitak.gov.tr/merak_ettikleriniz/index.php?kategori_id=21&soru_id=4891


Dış bağlantılar değiştir