Türkiye'deki Dünya Mirasları listesi
Türkiye'de on dokuz tane UNESCO Dünya Mirası bulunmaktadır.[1] İlk olarak 1985'te İstanbul'un Tarihî Alanları, Göreme Millî Parkı ve Kapadokya ile Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, son olarak da 2021'de Arslantepe Höyüğü listeye dâhil edildi. Listedeki varlıklardan on yedisi kültürel, ikisi karma alandır. Türkiye'nin Dünya Mirası Geçici Listesi'nde ise seksen dört tane varlığı bulunmaktadır.
1945'te kurulan Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) yasaları, bir yıl sonra 26 ülke tarafından kabul edildi. Türkiye, 1972'de imzalanan Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme'ye 1983'te taraf oldu.[2][3]
Dünya MiraslarıDeğiştir
Aşağıdaki tablo her bir Dünya Mirası hakkındaki bilgileri listeler:
- Ad; Dünya Miras Komitesi tarafından listelendiği şekliyle
- Yer; bulunduğu il ve koordinatlar
- Tarih; öneme sahip olduğu veya inşa edildiği zaman dilimi
- UNESCO verileri; referans numarası, seçildiği yıl ve sağladığı kriterler
- Açıklamalar; alan hakkında kısa açıklama
- Renkler; kültürel alan, doğal alan, karma alan
Ad | Fotoğraf | Yer | Tarih | UNESCO verileri | Açıklamalar |
---|---|---|---|---|---|
İstanbul'un Tarihî Alanları | İstanbul 41°01′K 28°58′D / 41.017°K 28.967°D |
6. yüzyıl | 356; 1985; i, ii, iii, iv |
Dört ögesi vardır. | |
Göreme Millî Parkı ve Kapadokya | Nevşehir 38°40′K 34°50′D / 38.667°K 34.833°D |
4. yüzyıl (Göreme) | 357; 1985; i, iii, v, vii |
Yedi ögesi vardır: 1) Göreme Millî Parkı, 2) Karain alanı, 3) Karlık alanı, 4) Yeşilöz alanı, 5) Soğanlı alanı, 6) Kaymaklı Yer Altı Şehri, 7) Derinkuyu Yer Altı Şehri | |
Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası | Sivas 39°22′25″K 38°07′25″D / 39.37361°K 38.12361°D |
1228-29 | 358; 1985; i, iv |
||
Hattuşaş: Hitit Başkenti | Çorum 40°01′11″K 34°36′55″D / 40.01972°K 34.61528°D |
MÖ 17. yüzyıl | 377; 1986; i, ii, iii, iv |
Dört ögesi vardır: 1) Hattuşaş [ve İbikçam Ormanı], 2) Yazılıkaya (kaya tapınağı), 3) Kayalıboğaz (ileri karakol), 4) Osmankayası (kaya mezarlığı) | |
Nemrut Dağı | Adıyaman 37°58′54″K 38°44′28″D / 37.98167°K 38.74111°D |
MÖ 1. yüzyıl | 448; 1987; i, iii, iv |
||
Ksanthos ve Letoon | Antalya, Muğla 36°21′22.20″K 29°19′6.90″D / 36.3561667°K 29.3185833°D |
MÖ 8.-7. yüzyıllar | 484; 1988; ii, iii |
||
Hierapolis ve Pamukkale | Denizli 37°55′30″N 29°07′33″E / 37.925086°K 29.125898°D |
MÖ 2. yüzyıl (Hierapolis) | 485; 1988; iii, iv, vii |
||
Safranbolu Şehri | Karabük 41°14′57.80″K 32°40′59.52″D / 41.2493889°K 32.6832000°D |
13. yüzyıl | 614; 1994; ii, iv, v |
1992'deki başvurusu ertelenmişti.[4] Üç ögesi vardır: 1) Çukur, 2) Kıranköy, 3) Bağlar | |
Troya Antik Kenti | Çanakkale 39°57′27″K 26°14′20″D / 39.95750°K 26.23889°D |
MÖ 13. yüzyıl | 849; 1998; ii, iii, vi |
||
Selimiye Camii ve Külliyesi | Edirne 41°40′41″K 26°33′34″D / 41.67806°K 26.55944°D |
1574 | 1366; 2011; i, iv |
2000'de geçici listeye girmişti.[5] | |
Çatalhöyük Neolitik Kenti | Konya 37°40′03″K 32°49′42″D / 37.66750°K 32.82833°D |
MÖ 7400 | 1405; 2012; iii, iv |
2009'da geçici listeye girmişti.[6] | |
Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu | Bursa 40°11′005.03″K 29°03′44.41″D / 40.1847306°K 29.0623361°D |
14. yüzyıl | 1452; 2014; i, ii, iv, vi |
2000'de geçici listeye girmişti.[7] Sekiz ögesi vardır: 1) Hanlar Bölgesi ve Orhangazi Külliyesi 2) Orhan Gazi ve Osman Gazi türbeleri, 3) Hüdavendigar Külliyesi, 4) Eski Kaplıca Hamamı (Hüdevandigar Külliyesi'nin hamamı), 5) Yıldırım Külliyesi, 6) Yeşil Külliye, 7) Muradiye Külliyesi, 8) Cumalıkızık | |
Pergamon Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı | İzmir 39°7′33″K 27°10′48″D / 39.12583°K 27.18000°D |
MÖ 7. yüzyıl | 1457; 2014; i, ii, iii, iv, vi |
2011'de geçici listeye girmişti.[8] Dokuz ögesi vardır: 1) Akropol, 2) Kybele Kutsal Alanı, 3-9) çevresindeki yedi adet tümülüs | |
Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı | Diyarbakır 37°54′39.1″K 40°13′38.2″D / 37.910861°K 40.227278°D |
MÖ 6. yüzyıl | 1488; 2015; iv |
2000'de geçici listeye girmişti.[9] | |
Efes | İzmir 37°56′21.0″K 27°20′27.8″D / 37.939167°K 27.341056°D |
MÖ 10. yüzyıl | 1018; 2015; iii, iv, vi |
1994'te geçici listeye girmişti.[10] 2001'deki başvurusu ertelenmişti.[11] Dört ögesi vardır: 1) Çukuriçi Höyüğü, 2) Efes Antik Kenti, 3) Ayasuluk Tepesi, Artemis Tapınağı ve Orta Çağ Yerleşimi, 4) Meryem Ana Evi | |
Ani Antik Kenti | Kars 40°30′42.1″K 43°34′20.8″D / 40.511694°K 43.572444°D |
5. yüzyıl | 1518; 2016; ii, iii, iv |
2012'de geçici listeye girmişti.[12] | |
Afrodisias | Aydın 37°42′33.2″K 28°43′24.8″D / 37.709222°K 28.723556°D |
MÖ 2. yüzyıl | 1519; 2017; ii, iii, iv, vi |
2009'da geçici listeye girmişti.[13] İki ögesi vardır: 1) Afrodisias Antik Kenti, 2) Eski Mermer Ocakları[14] | |
Göbeklitepe | Şanlıurfa 37°13′23.5″K 38°55′20.8″D / 37.223194°K 38.922444°D |
MÖ 10000 | 1572; 2018; i, ii, iv |
2011'de geçici listeye girmişti.[15] | |
Arslantepe Höyüğü | Malatya 38°22′55.3″K 38°21′40.4″D / 38.382028°K 38.361222°D |
MÖ 6. binyıl | 1622; 2021; iii |
2014'te geçici listeye girmişti.[16] |
Geçici ListeDeğiştir
Türkiye'nin Dünya Mirası Geçici Listesi'nde seksen dört tane varlığı bulunmaktadır. Bunlardan yetmiş yedisi kültürel, üçü doğal, dördü karma alandır. Liste en son 15 Nisan 2021'de güncellendi.[17]
KonumlarDeğiştir
KaynakçaDeğiştir
- ^ "Turkey - UNESCO World Heritage Centre". UNESCO. 10 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2017.
- ^ "Dünya Miras Listesi'nde Türkiye" (PDF). UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "Application of the World Heritage Convention by the States Parties - Turkey" (PDF). UNESCO. 31 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - Decision - 16 COM X.D". UNESCO. 7 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "Edirne Selimiye Mosque" (İngilizce). UNESCO. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "Neolithic Site of Catalhoyuk" (İngilizce). UNESCO. 30 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "Bursa and Cumalikizik Early Ottoman urban and rural settlements" (İngilizce). UNESCO. 4 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "Bergama" (İngilizce). UNESCO. 4 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "The Citadel and the Walls of Diyarbakir" (İngilizce). UNESCO. 4 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "Ephesus" (İngilizce). UNESCO. 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2015.
- ^ "World Heritage Bureau Report 25th session". UNESCO. 10 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "Historic City of Ani" (İngilizce). UNESCO. 16 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2016.
- ^ "Archaeological Site of Aphrodisias" (İngilizce). UNESCO. 20 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2017.
- ^ "Evaluations of Nominations of Cultural and Mixed Properties - 2017" (PDF). UNESCO. 3 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2017.
- ^ "The Archaeological Site of Göbeklitepe" (İngilizce). UNESCO. 31 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2018.
- ^ "Archaeological Site of Arslantepe" (İngilizce). UNESCO. 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - Tentative Lists". UNESCO. 24 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - Decision - 25 COM X.D". UNESCO. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "Bureau of the World Heritage Committee". UNESCO. 24 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - Decision - 35 COM 8B.36". UNESCO. 3 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - Decision - 37 COM 8B.39". UNESCO. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "World Heritage Committee 27th session" (PDF). UNESCO. 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
- ^ "List of nominations received by 1 February 2020 and 1 February 2021 including those for examination by the World Heritage Committee at its extended 44th session in 2021 and 45th session in 2022" (PDF). UNESCO. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021.
- ^ a b "Nominations to the World Heritage List" (PDF). UNESCO. 19 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Haziran 2019.
- ^ "Kasteller ve Çeşmeler". Gaziantep İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2018.
- ^ "Trading Posts and Fortifications on Genoese Trade Routes from the Mediterranean to the Black Sea" (İngilizce). UNESCO. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020.
- ^ "Trading Posts and Fortifications on Genoese Trade Routes from the Mediterranean to the Black Sea" (İngilizce). UNESCO. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2020.
Dış bağlantılarDeğiştir
- UNESCO Türkiye Millî Komisyonu - Dünya Miras Listelerinde Türkiye 10 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü - Dünya Miras Geçici Listesi 25 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.