Nevşehir (il)

Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde bir il

Koordinatlar: 38°37′N, 34°43′E

Nevşehir, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesinde yer alan bir ildir.

Nevşehir
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Harita
İl sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeİç Anadolu
İdare
 • ValiAli Fidan[1]
Yüzölçümü
 • Toplam5.486 km²
Nüfus
 (2020)[2]
 • Toplam304.962
 • Yoğunluk56/km²
 • Kır
107.836
 • Şehir
197126
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu384
İl plaka kodu50

Nevşehir, Muşkara adlı bir köy iken, şehir halini almaya başlamasından sonra, 18. yüzyılda Osmanlı Türkçesi'nde "yeni kent" anlamına gelen bugünkü adını almıştır.[3]

Nevşehir, 6429 sayılı yasa ile 20 Temmuz 1954 tarihinde il haline getirildi. Kırşehir ve Kırşehir'e bağlı Mucur, Avanos, Hacıbektaş (1945'te ilçe oldu), Kayseri'ye bağlı Ürgüp (1935'te ilçe oldu), Niğde'ye bağlı Arapsun (1948'de Gülşehir adını aldı) Nevşehir'in ilçeleri haline getirildi. Kozaklı ve Hamamorta köyleri Avanos'a bağlı birer köy iken birleştirilerek 1954'te Kozaklı adıyla ilçe olarak Nevşehir'e bağlandı. Kırşehir 1957'de tekrar il yapıldı. Mucur ilçesi ile beraber Nevşehir'den ayrıldı. Daha önceleri Melegübü ismi ile anılan bir bucak merkezi olan Derinkuyu, 1 Nisan 1960'ta ilçe durumuna getirildi. Acıgöl kasabası ise 4 Temmuz 1987'de ilçe olmuştur.

Yönetim değiştir

Nevşehir'de, 2021 TÜİK verilerine göre 8 İlçe, 23 belediye, bu belediyelerde 116 mahalle, ayrıca 153 köy bulunmaktadır.[4]

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[5][6]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Nevşehir Valisi, 1970-Gerede doğumlu Ali Fidan’dır. Ağustos 2023 tarihinde Milli Savunma Bakanlığı Müsteşarı iken atanmıştır.

Nevşehir Belediye Başkanı, Nevşehir doğumlu Mehmet Savran (AK Parti)[7]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Nevşehir İl Genel Meclisi üye sayısı, 14 AK PARTİ, 4 CHP ve 3 MHP olmak üzere 21’dir.[8] Nevşehir Belediye meclisi ise 21 AK Parti, 9 MHP ve 1 İYİ Parti olmak üzere 31 üyeden oluşur.[9]

2023 Genel seçimleri sonucu, Nevşehir'i temsilen TBMM'ye AKP'den 2 milletvekili , MHP'den 1 milletvekili seçilmiştir.[10]

Nüfus değiştir

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[11])

Nevşehir ili nüfusu:315.994'dür. Bu nüfusun % 80,86'sı şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 5.485 km²'dir. İlde km²'ye 58 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 277’dir.) İlde yıllık nüfus artışı % 1,89 olmuştur. Tüm ilçelerde nüfus artmıştır.Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Kozaklı (% 3,82)- Derinkuyu (% 0,44)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 İlçe, 23 belediye, bu belediyelerde 118 mahalle ve ayrıca 153 köy vardır.

2023 yılı sonunda Nevşehir ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe Nüfus

2022

Nüfus

2023

Fark Nüfus

Artışı %

Belediye

Sayısı

Mahalle

Sayısı

Köy

Sayısı

Köy

Nüfusu

Şehir

nüfusu

Şehirde

oturan %

Alanı

 km2[12]

 km2'ye

düşen kişi

Acıgöl 19.005 19.565 560 2,90 3 8 10 8.295 11.270 57,60 456 43
Avanos 32.477 32.682 205 0,63 4 17 16 8.229 24.453 74,82 995 33
Derinkuyu 20.676 20.767 91 0,44 2 12 7 6.045 14.722 70,89 473 44
Gülşehir 21.396 21.806 410 1,90 1 10 31 9.187 12.619 57,87 879 25
Hacıbektaş 10.884 11.352 468 4,21 1 3 30 6.103 5.249 46,24 750 15
Kozaklı 12.910 13.412 502 3,82 1 10 27 5.516 7.896 58,87 772 17
Merkez 155.968 159.195 3.227 2,05 9 44 9 8.060 151.135 94,94 574 277
Ürgüp 36.695 37.215 520 1,41 2 14 23 9.040 28.175 75,71 587 63
Nevşehir 310.011 315.994 5.983 1,89 23 118 153 60.475 255.519 80,86 5486 58
Nevşehir il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1955[13] 239.054 45
  %23     55.808
183.246     %77  
1960[14] 187.398 58 -%22 
  %22     41.190
146.208     %78  
1965[15] 203.316 58 %8 
  %23     46.710
156.606     %77  
1970[16] 229.830 58 %13 
  %25     57.545
172.285     %75  
1975[17] 249.308 58 %8 
  %28     68.634
180.674     %72  
1980[18] 256.933 59 %3 
  %30     77.404
179.529     %70  
1985[19] 278.129 58 %8 
  %34     94.871
183.258     %66  
1990[20] 289.509 59 %4 
  %39     112.955
176.554     %61  
2000[21] 309.914 61 %7 
  %44     136.523
173.391     %56  
2007[22] 280.058 61 -%10 
  %52     145.037
135.021     %48  
2008[23] 281.699 60 %1 
  %52     146.349
135.350     %48  
2009[24] 284.025 60 %1 
  %53     151.689
132.336     %47  
2010[25] 282.337 60 -%1 
  %55     154.103
128.234     %45  
2011[26] 283.247 60 %0 
  %56     157.462
125.785     %44  
2012[27] 285.190 60 %1 
  %57     162.228
122.962     %43  
2013[28] 285.460 60 %0 
  %59     168.771
116.689     %41  
2014[29] 286.250 60 %0 
  %60     171.078
115.172     %40  
2015[30] 286.767 61 %0 
  %61     174.195
112.572     %39  
2016[30] 290.895 60 %1 
  %62     178.976
111.919     %38  
2017[30] 292.365 60 %1 
  %63     182.965
109.400     %37  
2018[30] 298.339 60 %2 
  %63     187.114
111.225     %37  
2019[30] 303.010 60 %2 
  %64     194.058
108.952     %36  
2020[30] 304.962 60 %1 
  %65     197.126
107.836     %35  
2021[30] 308.003 60 %1 
  %65     201.402
106.601     %35  
2022[30] 310.011 60 %1 

Not: 1957 yılında Kırşehir ilinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kültür değiştir

Müzeler değiştir

  • Nevşehir Müzesi
  • Hacı Bektaş-ı Veli Türbesi ve Müzesi
  • Atatürk Evi Müzesi
  • Göreme Açık Hava Müzesi
  • Avanos Saç Müzesi
  • Kapadokya Sanat ve Tarih Müzesi (Bebek Müzesi)
  • Güray Müze
  • Ortahisar Etnografya Müzesi
  • Zelve Açık Hava Müzesi

Turizm değiştir

Kapadokya

Birçok medeniyete ev sahipliği yapan Kapadokya bölgesi ünlü peribacalarıyla yıl içinde milyonlarca yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Bölgeyi yukarıdan görmek isteyenler için balon turu yapılmaktadır.

Üç güzeller

İki büyük, bir küçük peri bacasından oluşan Üç Güzeller, bölgenin bir diğer sembolik yapısıdır. Bölgede en çok fotoğraf çekilen yerlerin başında gelen bu Üç Güzeller, hem görüntüsü hem de hakkında anlatılan efsaneleri ile yerli ve yabancı pek çok turistin ilgisini çekiyor. Diğer peri bacalarından farklı bir görüntüye sahip olması, en dikkat çekici özelliğidir.

Sunset View Point

Göreme’de bulunan Sunset View Point, hem Nevşehir hem de Kapadokya’nın en güzel manzara noktalarından biri sayılır. Gün doğumu ya da gün batımı… Ne zaman isterseniz gelin. Her şekilde harika manzaraya tanıklık edeceksiniz. Geldiğiniz zaman, neden en popüler izleme noktalarından biri olduğunu daha iyi anlayacaksınız!

Avanos Asma Köprü

Avanos’ta yer alan Avanos Asma Köprü, bir diğer adıyla da bilinen Sallanan Tahta Köprü, Kızılırmak üzerine kuruludur. Çelik halatlarla tutturulduğu ve yerle çok az temas ettiği için, üzerinde yürürken sallanır. Hatta bu nedenden dolayı, yerel halk tarafından bu ismi almıştır. Nevşehir'deki ilgi çekici mekanlardan biridir.

Asmalı Konak

Ürgüp’te iki farklı konakta çekilen Asmalı Konak, yerli ve yabancı pek çok turist tarafından yoğun ilgi görüyor. İlk konak; Mustafapaşa beldesinde, Ürgüp’e 5 km uzaklıkta yer alıyor ve günümüzde ”Old Greek House” olarak hem restoran hem de otel olarak hizmet veriyor. İkinci konak ise; Ürgüp’e 800 metre uzaklıkta yer alıyor ve günümüzde müze olarak hizmet veriyor. Müzenin dışında atv logosu ve dizi ile ilgili bilgilerin yer aldığı bir heykel bulunuyor. İçerisinde ise; dizinin çekildiği odalar, avlu ve oyuncuların kullandığı eşyalar yer alıyor.

Konum değiştir

Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[31] Önceden bağlı olduğu ilçe Alanı km²[31] Rakım mt. Merkeze km[32] Ulaşan Yollar[32]
Nevşehir Merkez 574 1.197   -16,   -11,   -01, 50-51
Acıgöl 1987 Merkez 456 1.247 22   -16, 50-81
Avanos Cumh.önce 995 934 20   -16, 50-01, 50-75
Derinkuyu 1960 Merkez 473 1.359 29   -12, 50-25, 50-50
Gülşehir Cumh.önce 879 923 17   -11, 50-75, 50-76
Hacıbektaş 1948 Mucur 750 1.288 45   -11, 50-78
Kozaklı 1954 Avanos 772 1.054 92   -09=>50-03, 50-05
Ürgüp Cumh.önce 587 1.060 23   -01, 50-26
NEVŞEHİR 1954 NİĞDE 5.485

Eğitim değiştir

İlköğretim ve liseler değiştir

Üniversiteler değiştir

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi 5662 Sayılı "Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununda ve Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye Ekli Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"la kurulan ve 28 Mayıs 2007 tarihinde Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanan, 17 yeni üniversiteden biridir. Ana yerleşke Nevşehir ilinde bulunmaktadır. Ürgüp, Avanos, Gülşehir, Hacıbektaş, Acıgöl ve Kozaklı ilçelerinde de fakülte ve meslek yüksekokulları bulunmaktadır.

5662 Sayılı "Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununda ve Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye Ekli Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"la kurulan ve 28 Mayıs 2007 tarihinde Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanan, 17 yeni üniversiteden biridir. Ana yerleşke Nevşehir ilinde bulunmaktadır. Ürgüp, Avanos, Gülşehir, Hacıbektaş, Acıgöl ve Kozaklı ilçelerinde de fakülte ve meslek yüksekokulları bulunmaktadır.

Kapadokya Üniversitesi Kapadokya Meslek Yüksekokulu (KMYO) değişen unvanı ile Kapadokya Üniversitesi, 16 Eylül 2005 tarihinde İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı'na bağlı olarak Yükseköğretim Kurulu Kararı doğrultusunda bölge kalkınma hedefleri paralelinde belirlenmiş olan beş programla eğitim - öğretim faaliyetlerine başlamıştır. Bakanlar Kurulu'nun 03.07.2008 tarihli kararı ile yeniden kurulan yüksekokulun öğretim programlarının temelini bölge kalkınma programları (Kapadokya Programları), havacılık programları ve sağlık programları oluşturmaktadır.

Yüksekokulun biri Ürgüp'e 5 kilometre uzaklıkta olan Mustafapaşa (Sinasos) beldesinde, diğeri ise İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’nda olmak üzere iki yerleşkesi bulunmaktadır.

Ekonomi değiştir

İlin ekonomisi geniş ölçüde tarıma dayanır. Faal nüfusun % 75’i tarım sektöründe çalışır. Sanayi pek gelişmemiştir. Turizm sektörü son senelerde hızla gelişmektedir. Peribacaları ve kayalara oyulmuş kiliseler.

Tarım: Mevsim ve yağış şartları sebebiyle tarım ürünleri fazla çeşitli değildir. Tahıl, yumru ve sanayi ürünleri başlıca tarım ürünleridir. Patates üretiminde Nevşehir ili Niğde ve İzmir’den sonra üçüncü sırada bulunur. Ayrıca ilde şekerpancarı, buğday, arpa, çavdar, bakla, nohut, fasulye, mercimek yetiştirilir. Sebzecilik gelişmiştir. Fakat meyvecilik bilhassa bağcılık önemli yer tutar. Meyve olarak üzüm, elma, zerdali, armut, kayısı, ceviz, dut, iğde, ayva ve badem yetişir.

Hayvancılık: Nevşehir ilinde arazinin ekime tahsis edilmesi sebebiyle yeterli otlak (çayır ve mer’a) yoktur. Fakat, besi hayvancılığı gelişmekte olup, bunun neticesi sığır miktarı artarken, küçükbaş hayvan sayısı gittikçe azalmaktadır.

Madenleri: Nevşehir ili maden bakımından zengin sayılmaz. İşletilmekte olan madenleri azdır. Gülşehir kaya tuzlarından yıllık ortalama 20 bin ton tuz...

Spor değiştir

2018-2019 Sezonu sonunda, Nevşehir Belediyespor, futbol 3. Ligde sezon sonu play-offda elenerek ligde kalmıştır. Kapadokya Göremespor BAL'da, Ürgüpspor Voleybol erkekler 2.ligindedir. Voleybol bölgesel liginde 2 takımı vardır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Nevşehir Belediyespor, katıldığı 2.turda elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Nevşehir Gazi Stadyumu (7503), Damat İbrahim Paşa Spor Salonu (1.500), Y.Olimpik K.Yüzme Havuzu (500).

Ağız değiştir

Türkçenin Nevşehir ilinde kullanılan şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:

Altyapı değiştir

Ulaşım değiştir

Karayolu

Karayoluyla Kayseri'ye 1, Konya'ya 2 saat 30 dakika, Ankara'ya 3 saat, İstanbul'a 7 saat 30 dakika uzaklıktadır.

Havayolu

Nevşehir Kapadokya Havalimanı 1998 yılında hizmete girmiş olan havalimanı Nevşehir'in Gülşehir ilçesinde bulunmaktadır.

Galeri değiştir

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "ATAMA KARARLARI" (PDF). 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 2023 Vali atanması 
  2. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  3. ^ Temel Britannica. 13. İstanbul: Ana Yayıncılık A.Ş., Encyclopedia Britannica İnc. Mayıs 1993. s. 85. ISBN 9789757760023. 
  4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Güncel Nüfus Değerleri isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  13. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  15. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  28. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  29. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  30. ^ a b c d e f g h
  31. ^ a b İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  32. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü

Dış bağlantılar değiştir