Türkiye Kupası

Ulusal kupa organizasyonu

Türkiye Kupası ya da sponsorluk anlaşmaları gereğince Ziraat Türkiye Kupası, Türkiye Futbol Federasyonu tarafından 1962 yılından beri düzenlenen ulusal kupa organizasyonudur. 2014-15 sezonu itibarıyla statü değişikliğine gidildi.[2]

Türkiye Kupası
DüzenleyenTürkiye Futbol Federasyonu
İlk sezon1962-63
BölgeTürkiye Türkiye
Takım sayısı158
İlgili turnuvalarTürkiye Süper Kupası
Son şampiyonFenerbahçe (7 kez)
En başarılı takımGalatasaray (18 kez)
Yayıncı kuruluşa Haber
atv
a Spor
atv Avrupa
a2 [1]
Resmî siteTFF Resmi Sitesi
2023-24 Türkiye Kupası

Tarihçe Değiştir

 
2009-10 sezonunda Trabzonspor tarafından kazanılan kupa.

1962-63 sezonundan bu yana aralıksız olarak düzenlenen organizasyonun ilk adı Türkiye Kupası'ydı. 1980-81 sezonundan 1992-93 sezonuna kadar Federasyon Kupası adını almış ancak 1992-93 sezonundan 2005-06 sezonuna kadar eski ismi olan Türkiye Kupası adıyla devam etmiştir. 2005-06 sezonundan itibaren ise Türkiye Kupası isminin önünde sponsor isimleri yer almaya başlamıştır. Kupa, 2005-06 sezonundan 2008-09 sezonu sonuna kadar Fortis Türkiye Kupası, 2009-10 sezonundan itibarense Ziraat Türkiye Kupası adını almıştır.[3]

Eski statüye çeyrek final maçlarına kadar tek maçlı eleme sistemi, çeyrek ve yarı finallerde çift maçlı eleme sistemi, finalde ise o sezon uygulanan sisteme göre tek ya da çift maç üzerinden oynanan final maçıyla şampiyon belirleniyordu. 2005-06 sezonu öncesi değiştirilen sistemle çeyrek finalden önce beşer takımlı dört grup oluşturuldu. Gruplardan önceki eleme aşaması yine tek maç üzerinden oynandı. Bu gruplarda ilk iki sırayı alan takımlar çeyrek finale yükselmeyi başarırlarken çeyrek ve yarı finalde çift maç üzerinden, finalde ise tarafsız sahada tek maç üzerinden oynanan maçla şampiyon belirlenmeye başlandı. 2011-12 sezonununda yapılan statü değişikliğiyle grup sistemi kaldırılarak eskiye dönülmüş oldu.[4] Buna göre kupanın tümü tek maç üzerinden oynanarak, dört eleme turundan oluşan eleme aşaması ve çeyrek final, yarı final ile finalden oluşan final aşaması mücadeleleri sonucu sahibini bulması kararlaştırılmıştı.[5] Ancak 2012-13 sezonunda statü tekrar değiştirildi ve ülke genelindeki bütün liglerde bulunan takımların katılımıyla öncelikle tek elemeli maçlar oynanacak ve 5. turun sonunda dört takımlı iki grup oluşturulup bu grup maçları sonucunda ilk iki sırayı alan takımlar yarı finale yükselecek ve A Grubu'nda 1. sırayı alan takımla, B Grubu'nda 2. sırayı alan takım arasında, B Grubu'nda 1. sırayı alan takımla, A Grubu'nda 2. sırayı alan takım arasında çift maç eleme usulüne göre oynanacaktır. Final müsabakası, yarı finalde tur atlayan iki takım arasında TFF tarafından belirlenecek olan tarafsız sahada, tek maç eleme usulüyle oynanacaktır.

Statü Değiştir

 
2014-15 sezonunda Galatasaray'ın kazandığı kupa.

Turnuvaya, profesyonel liglerde takımı bulunmayan illerde bulunan ve Bölgesel Amatör Lig’de mücadele edecek 32 takım, 3. Lig’de mücadele edecek 54 takım, 2. Lig’de mücadele edecek 37 takım, 1. Lig’de mücadele edecek 18 takım ve Süper Lig’de mücadele edecek 18 takım katılacaktır.

Tek maç eleme usulü oynanan müsabakalarda, müsabakaların normal süresinin berabere tamamlanması halinde on beşer dakikalık iki devre halinde uzatma oynanır. Uzatmada da eşitliğin bozulmaması halinde tur atlayan takım, seri penaltı atışları sonucunda belirlenir.

Ön Eleme Turu Değiştir

Ön Eleme Turu müsabakaları, Bölgesel Amatör Lig'den katılacak 32 takım arasında bölgesel olarak oynanır. Eşleşmeler TFF tarafından belirlenir. Müsabakalar, tek maç eleme usulüne göre küçük numarayı çeken takımın sahasında oynanır. Müsabakaları kazanan 16 takım tur atlar.

Birinci Eleme Turu Değiştir

Birinci Eleme Turu müsabakaları, Ön Eleme Turu müsabakaları sonucunda tur atlayan 16 takım ile 54 3. Lig takımı olmak üzere toplam 70 takım arasında bölgesel olarak oynanır. Eşleşmeler kura çekimi ile belirlenir. Müsabakalar, tek maç eleme usulüne göre küçük numarayı çeken takımın sahasında oynanır. Müsabakaları kazanan 35 takım tur atlar.

İkinci Eleme Turu Değiştir

İkinci Eleme Turu müsabakaları, Birinci Eleme Turu müsabakaları sonucunda tur atlayan 35 takım ile 37 Spor Toto 2. Lig takımı, 18 TFF 1. Lig takımı ve Süper Lig sıralamasından Son 8 takım olmak üzere toplam 98 takım arasında seri başı sistemine göre oynanır. 49 takım seri başı olur ve diğer 49 takım ile eşleşirler. Eşleşmeler kura çekimi ile belirlenir. Müsabakalar, tek maç eleme usulüne göre küçük numarayı çeken takımın sahasında oynanır. Müsabakaları kazanan 49 takım tur atlar.

Üçüncü Eleme Turu Değiştir

Üçüncü Eleme Turu müsabakaları, İkinci Eleme Turu müsabakaları sonucunda tur atlayan 49 takım ve Süper Lig'i 6, 7, 8, 9, 10. Sırada bitiren 5 takım arasında seri başı sistemine göre oynanır. 27 takım seri başı olur ve kalan 27 (yirmi yedi) takım ile eşleşir. Eşleşmeler kura çekimi ile belirlenir. Müsabakalar, tek maç eleme usulüne göre küçük numarayı çeken takımın sahasında oynanır. Müsabakaları kazanan 27 (yirmi yedi) takım tur atlar.

 
2010-11 Türkiye Kupası, Beşiktaş Müzesi'nde

Grup aşaması Değiştir

Grup müsabakaları, Üçüncü Eleme Turu müsabakaları sonucunda tur atlayan 27 takım ve Süper Lig'i ilk 5 sırada bitiren takımlar arasında 4’er takımdan oluşan 8 grup halinde çift devreli lig usulüne göre oynanır. Eşleşmeler seri başı sistemine göre kura çekimi ile belirlenir. Bulundukları lige göre 1-8 arası takımlar 1.Torbaya, 9-16 arası takımlar 2.Torbaya, 17-24 arası takımlar 3.Torbaya ve 25-32 arası takımlar 4.Torbaya konur. Müsabakalar sonucu gruplarında ilk 2 sırayı alan toplam 16 takım, Son on altı turunu oynamaya hak kazanırlar.

Son 16 Turu Değiştir

 
2018-2019 sezonu Ziraat Türkiye Kupası sahibi Galatasaray SK

Kalan 16 takım çapraz olarak eşleşirler. Maçlar tek maçlı eleme usulüne göre Grup birincilerinin sahalarında oynanır. Kazanan 8 takım Çeyrek final müsabakasına katılmaya hak kazanır.

Final Aşaması Değiştir

Çeyrek final müsabakası, Son 16 turu sonucunda oynamaya hak kazanan 8 takım arasında tek maçlı eleme usulüne göre oynanır. Eşleşmeler TFF tarafından çekilecek kura sonucunda belirlenir. 4 takım seri başı olur ve diğer 4 takım ile eşleşir. Yarı final müsabakası, Çeyrek final sonucunda oynamaya hak kazanan 4 takım arasında çift maçlı eleme usulüne göre oynanır. Eşleşmeler Çeyrek final kura çekiminde belirlenir. Final müsabakası, Yarı final sonucunda oynamaya hak kazanan 2 takım arasında TFF'nin belirlediği tarafsız sahada oynanır.

Türkiye Kupası şampiyonu olan takım ise bir sonraki sezon formasına Türk Bayrağı'nı koyma hakkı kazanır.

Statü, 16 Temmuz 2014'te yürürlüğe girmiştir.

Sezonlara göre kupayı kazananlar Değiştir

Takım Şampiyon İkinci Şampiyonluk yılları İkincilik yılları
Galatasaray 18 5 1963, 1964, 1965, 1966, 1973, 1976, 1982, 1985, 1991, 1993, 1996, 1999, 2000, 2005, 2014, 2015, 2016, 2019 1969, 1980, 1994, 1995, 1998
Beşiktaş 10 6 1975, 1989, 1990, 1994, 1998, 2006, 2007, 2009, 2011, 2021 1966, 1977, 1984, 1993, 1999, 2002
Trabzonspor 9 6 1977, 1978, 1984, 1992, 1995, 2003, 2004, 2010, 2020 1975, 1976, 1985, 1990, 1997, 2013
Fenerbahçe 7 11 1968, 1974, 1979, 1983, 2012, 2013, 2023 1963, 1965, 1989, 1996, 2001, 2005, 2006, 2009, 2010, 2016, 2018
Altay 2 5 1967, 1980 1964, 1968, 1972, 1979, 1986
MKE Ankaragücü 2 3 1972, 1981 1973, 1982, 1991
Gençlerbirliği 2 3 1987, 2001 2003, 2004, 2008
Göztepe 2 1 1969, 1970 1967
Kocaelispor 2 0 1997, 2002 -
Bursaspor 1 5 1986 1971, 1974, 1992, 2012, 2015
Eskişehirspor 1 3 1971 1970, 1987, 2014
Akhisar Belediyespor 1 1 2018 2019
Kayserispor 1 1 2008 2022
Konyaspor 1 0 2017 -
Sakaryaspor 1 0 1988 -
Sivasspor 1 0 2022 -
İstanbul Başakşehir 0 3 - 2011, 2017, 2023
Antalyaspor 0 2 - 2000, 2021
Boluspor 0 1 - 1981
Adana Demirspor 0 1 - 1978
Alanyaspor 0 1 - 2020
Kayseri Erciyesspor 0 1 - 2007
Mersin İdman Yurdu 0 1 - 1983
Samsunspor 0 1 - 1988

Kazanan teknik direktörler Değiştir

Gol Kralları Değiştir

Sezon Oyuncu Ülke Takım Gol
1962-63 Kutver, TarıkTarık Kutver   Türkiye Galatasaray 9
1963-64 Oktay, MetinMetin Oktay   Türkiye Galatasaray 7
1964-65 Oktay, MetinMetin Oktay   Türkiye Galatasaray 3
Yüksel Gündüz   Türkiye Fenerbahçe
Şenol Birol   Türkiye
Çetin Güler   Türkiye Keçiörengücü
1965-66 Selim Soydan   Türkiye Fenerbahçe 4
Abdullah Çevrim   Türkiye Gençlerbirliği
1966-67 Fevzi Zemzem   Türkiye Göztepe 10
1967-68 Metin Yılmaz   Türkiye MKE Ankaragücü 5
Cahit Eruz   Türkiye Ankara Demirspor
1968-69 Ersel Altıparmak   Türkiye Bursaspor 5
Fevzi Zemzem   Türkiye Göztepe
Nihat Yayöz   Türkiye
1969-70 Fevzi Zemzem   Türkiye Göztepe 5
1970-71 Ersel Altıparmak   Türkiye Bursaspor 4
1971-72 Cemil Turan   Türkiye İstanbulspor 6
1972-73 Jorge Montemarani   Arjantin Vefa 7
1973-74 Cemil Turan   Türkiye Fenerbahçe 7
1974-75 Tezcan Ozan   Türkiye Beşiktaş 8
1975-76 Şevki Şenlen   Türkiye Galatasaray 8
1976-77 Reşit Kaynak   Türkiye Beşiktaş 5
1977-78 Bünyamin Çulcu   Türkiye Bursaspor 4
Sedat Özden   Türkiye
Sinan Turhan   Türkiye Adana Demirspor
Cengiz Yazıcıoğlu   Türkiye Kayserispor
1978-79 Sava Paunovic   Yugoslavya Beşiktaş 4
Raşit Çetiner   Türkiye Fenerbahçe
Mustafa Denizli   Türkiye Altay
Bora Öztürk   Türkiye
Sedat Özden   Türkiye Bursaspor
Sinan Turhan   Türkiye Adana Demirspor
Halil Ağan   Türkiye MKE Kırıkkalespor
Reşit Kaynak   Türkiye Diyarbakırspor
Vehbi Günay   Türkiye
1979-80 Mustafa Denizli   Türkiye Altay 7
1980-81 Minas Asa   Türkiye Boluspor 5
1981-82 Tarık Hocic   Yugoslavya Galatasaray 5
1982-83 Selçuk Yula   Türkiye Fenerbahçe 4
1983-84 Ercan Açar   Türkiye Çorluspor 8
1984-85 Hasan Şengün   Türkiye Trabzonspor 5
1985-86 Erdi Demir   Türkiye Altay 4
1986-87 Tanju Çolak   Türkiye Samsunspor 6
1987-88 Serdar Şenkaya   Türkiye Sakaryaspor 6
1988-89 Ali Gültiken   Türkiye Beşiktaş 8
1989-90 Feyyaz Uçar   Türkiye Beşiktaş 4
Mehmet Özdilek   Türkiye
Erhan Kiremitçi   Türkiye Bursaspor
Nejat Biyediç   Yugoslavya
1990-91 Hasan Yıldırım   Türkiye Altay 5
1991-92 Vedat Vatansever   Türkiye Bursaspor 5
Murat Gerger   Türkiye 1930 Bafraspor
1992-93 Ertuğrul Sağlam   Türkiye Samsunspor 5
Levent Eriş   Türkiye İzmirspor
1993-94 Şota Arveladze   Gürcistan Trabzonspor 4
Saffet Sancaklı   Türkiye Kocaelispor
1994-95 Şota Arveladze   Gürcistan Trabzonspor 6
Orhan Kaynak   Türkiye Trabzonspor 6
1995-96 Abdurrahman Yavuz Kalkan   Türkiye Malatyaspor 6
Hakan Demirel   Türkiye Ofspor 6
1996-97 Burhan Kaba   Türkiye Gaziantep BB 8
1997-98 Ertuğrul Sağlam   Türkiye Beşiktaş 5
Hasan Çelik   Türkiye Denizlispor 5
Mutlu Dervişoğlu   Türkiye Gümüşhanespor 5
1998-99 Ertuğrul Sağlam   Türkiye Beşiktaş 5
Muhammed el-Bedravi   Fas Erzurumspor 5
1999-00 Hami Mandıralı   Türkiye Trabzonspor 3
Oktay Derelioğlu   Türkiye Gaziantepspor 3
Márcio Santos   Brezilya Galatasaray 3
Saffet Akyüz   Türkiye MKE Ankaragücü 3
Okan Öztürk   Türkiye Siirtspor 3
Norman Mapeza   Zimbabve Altay 3
Zafer Uysal   Türkiye MKE Ankaragücü 3
Tevfik Cihan Bulut   Türkiye Şanlıurfaspor 3
Temel Uğur Yiğit   Türkiye Pendikspor 3
Robert Eshun   Gana Gaziantepspor 3
Mustafa Karakaya   Türkiye Nazilli Belediyespor 3
Kurthan Yılmaz   Türkiye Aliağaspor 3
Doğan Baykuş   Türkiye Yozgatspor 3
Bülent Şimşek   Türkiye Bakırköyspor 3
Alp Küçükvardar   Türkiye Siirtspor 3
2000-01 Ümit Karan   Türkiye Gençlerbirliği 7
2001-02 Mehmet Yılmaz   Türkiye Samsunspor 5
2002-03 Ahmed Hasan   Mısır Gençlerbirliği 8
Mehmet Yılmaz   Türkiye Trabzonspor 8
2003-04 Tuncay Şanlı   Türkiye Fenerbahçe 3
Volkan Kürşat Bekiroğlu   Türkiye Trabzonspor 3
Zdravko Lazarov   Bulgaristan Gaziantepspor 3
Tayfun Türkmen   Türkiye Konyaspor 3
2004-05 Alex de Souza   Brezilya Fenerbahçe 4
Ersen Martin   Türkiye Denizlispor 4
Hakan Şükür   Türkiye Galatasaray 4
Necati Ateş   Türkiye Galatasaray 4
Samuel Johnson   Gana Kayserispor 4
Timuçin Bayazıt   Türkiye Denizlispor 4
2005-06 Gökhan Ünal   Türkiye Kayserispor 7
2006-07 Bobô   Brezilya Beşiktaş 7
Semih Şentürk   Türkiye Fenerbahçe 7
2007-08 Leonardo Iglesias   Arjantin Kayserispor 6
2008-09 Bobô   Brezilya Beşiktaş 7
2009-10 Arif Çoban   Türkiye Tokatspor 7
Umut Bulut   Türkiye Trabzonspor 7
2010-11 Hugo Almeida   Portekiz Beşiktaş 5
Cafercan Aksu   Türkiye Konya Şekerspor 5
2011-12 Sebastián Pinto   Şili Bursaspor 5
2012-13 Erkan Zengin   İsveç Eskişehirspor 9
2013-14 Hakan Arslan   Türkiye Sivasspor 6
2014-15 Cédric Bakambu   Kongo DC Bursaspor 8
2015-16 Cenk Tosun   Türkiye Beşiktaş 7
Sokol Cikalleshi   Arnavutluk Başakşehir 7
2016-17 Ricardo Vaz Tê   Portekiz Akhisar Belediyespor 14
2017-18 Hugo Rodallega   Kolombiya Trabzonspor 8
2018-19 Lucas Villafáñez   Arjantin Alanyaspor 5
Batuhan Altıntaş   Türkiye Boluspor 5
Sokol Cikalleshi   Arnavutluk Göztepe
Akhisar Belediyespor
5
2019-20 Alexander Sörloth   Norveç Trabzonspor 7
Óscar Estupiñán   Kolombiya Denizlispor 7
Oltan Karakullukçu   Türkiye BB Erzurumspor 7
2020-21 Batuhan Kör   Türkiye Bursaspor 4
Fredrik Gulbrandsen   Norveç Başakşehir 4
Yugurta Hamrun   Cezayir BB Erzurumspor 4
Khouma Babacar   Senegal Alanyaspor 4
Kemal Rüzgar   Türkiye Çaykur Rizespor 4
2021-22 Arb Manaj   Kosova Bandırmaspor 5
Emre Okur   Türkiye Kahta 02 5
Fuat Bavuk   Türkiye Serik Belediyespor 5
Şükrü Kaan Kılıçaslan   Türkiye 52 Orduspor 5
2022-23 Bünyamin Balat   Türkiye Şanlıurfaspor 5
Michy Batshuayi   Belçika Fenerbahçe 5

Rekorlar Değiştir

Final maçları Değiştir

Kaynakça Değiştir

  1. ^ "Türkiye Kupası ve Süper Kupa 3 yıl daha ATV ve A Haber'de". Sabah. 23 Haziran 2014. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2014. 
  2. ^ "Türkiye Kupası yeni statüsü" (PDF). TFF. 18 Temmuz 2014. 13 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Temmuz 2014. 
  3. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; kaynak1 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  4. ^ "Türkiye Kupası 1.tur kuraları çekildi". TFF. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2011. 
  5. ^ "Türkiye Kupası'nda statü değişikliği". Ntvspor.com. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2011.