Kaunos

Kaunos
Καῦνος (Grekçe)
Konum	Muğla, Ortaca
Bölge	Karya
Tür	Yerleşim
Tarihçe
Kuruluş	MÖ 6. yüzyıl
Devir(ler)	Helenistik Dönem, Roma dönemi, Bizans
Sit ayrıntıları
Buluntu(lar)	Yukarı Akropol Orta Çağ, sur duvarları, stoa, agora, çeşme, hamam, tiyatro ve tapınak kalıntıları, kubbeli kilise, şapel
Arkeologlar	Doç. Dr. Ufuk Çörtük
Durum	Restore
Kamusal erişim	Açık

Kaunos (Karca: Kbid;^[1] Likçe: Khbide;^[1] Grekçe: Καῦνος; Latince: Caunus) Antik Anadolu'nun Karya bölgesinde yer alan antik bir kenttir. Muğla'nın Köyceğiz ilçesine bağlı Çandır Mahallesi sınırları içerisinde yer alır. Kaunos Kaya Mezarları en rahat Muğla'nın Ortaca ilçesine bağlı Dalyan mahallesinden görülmektedir.

Kent, Kalbis (Calbys-Dalyan Çayı) akarsuyunun etrafından geçtiği dağlık tepenin yamacında kurulmuştur. Döneminde bir liman kenti olan şehir, Dalyan Deltası'nın oluşması nedeniyle bugün deniz kıyısından uzaklaşmıştır.

Yerleşim Özellikleri ve toplum

Dalyan Çayı'nın Çandır tarafında bulunan kent bir mitosa göre Miletos'un ikiz çocuklarından biri olan Kaunos tarafından Karya - Likya sınırında kurulmuştur. Sınır kenti olmanın olanaklarından yararlanmışlardır. Günümüzde Gökova'dan Fethiye'ye kadar uzanan bir alanda mimari, ticari ve siyasi etkileri görülmektedir. Antik Çağ'da bir liman ve ticaret kenti olan Kaunos günümüzde su kıyısından (Sülüklü Gölet) biraz daha içeride kalmıştır. Kentin Dalyan'a bakan dağ yamacında yapılmış kökeni Urartu'lulara dayanan kaya oyma mezarları kendine has mühendislik ve tarzıyla dikkat çeker. Diğer taraftan kenti koruyan yaklaşık 3 km. uzunluğundaki sur duvarları olmak üzere, stoa, agora, çeşme, hamam, tiyatro ve ruhani toplanma yeri kalıntıları Kaunos'un antik dönemde oldukça gelişmiş bir kent yaşamı olduğunu göstermektedir. Hititler dönemine kadar uzanan nadir uygarlıklardan biri olan Likya'nın önemli kentlerinden biri olan Kaonos'un ticaret kenti olduğu bilinse de toplum yaşamının köleci olup olmadığı tam bilinmemektedir. Ancak Pers'lerin Anadoluyu ele geçirme sürecinde pasif savunmayla teslim olmamayı tercih ettikleri hikâyesi dikkati çekmektedir. Farklı uygarlık ve hükümranlık süreçlerinde Kaunos MS 6. yüzyıl sonlarına değin yerleşim görmüştür. Ancak Yukarı Akropol sonraki dönemlerde de kullanılmışsa da, bu yerleşim fazla uzun süreli olmamıştır. Kaunos'luların bölge ekosistemini çok daha verimli değerlendirdikleri ve gelişkin bir doğa mimarisi anlayışıyla güneşe, rüzgara, soğuğa ve sıcağa uyumlu yapılar çıkarabildikleri bugün bile hala gözlemlenebilir.

Kaunos yerleşkesine Dalyan'dan su taşıtlarıyla (kano, sandal, tur tekneleri) kanalı geçerek rahatlıkla gidilmektedir.

Antik Sikkeleri

Antik kentte darb edilmiş olan antik sikkeler ön yüzlerde kanatlı Tanrı [İris] figürü veya kanatlı kadın figürü arka yüzde Baitylos taşı görülmektedir. Baitylos Yunanca da kutsal taş veya sütun anlamına gelir. Antik kentte ilk dönem darb edilen Antik Sikkeler üzerinde KB harfleri görülmektedir. K ve B harfleri Kaunos [Καῦνος] antik kentinin ilk ismi olan KBID isminin ilk iki harfidir. Yine aynı şekilde antik kentte darb edilen Antik Sikkeler üzerinde Δ - Γ harfleri görülmektedir. Karya dilinde Δ - Γ harflerinin karşılığı KB [KBID] harfleridir. Farklı darb olarak antik kentin ismininin ters Δ [K] işareti olarak darb edilmiş olduğunu görebiliriz.

Kaunos'taki gibi Baitylos taşları genellikle göktaşlarıydı ve bu nedenle Tanrılar tarafından gönderilmişti ve saygı gösterilmesi gerekiyordu. Antik kentin darb etmiş olduğu antik sikkelerin ön yüzlerinde görülen İris, gökkuşağının tanrıçası ve Hera'nın habercisiydi, gökkuşağı yer ile göğü birbirine bağlıyor gibi göründüğü için muhtemelen iki rol bir aradaydı ve bu nedenle antik sikkelerde görünmesi için çok uygun bir tanrıydı. Yukarıdan fiziksel bir mesaj almış şehirdir.

Greek Karia Kaunos antik kentinde darb edilmiş Stater kategorisinde olan antik sikke. Ön yüzde sağ elinde caduceus sol elinde çelenk tutan diz çökmüş kanatlı kadın figürü, arka tip Baitylos taşı sağda ve solda üzüm salkımı, üstte antik kent ismi kısaltma Δ olarak darb edilmiştir. Δ Karya dilinde K harfidir. Antik kentin ilk ismi olan KBID isminin ilk harfidir.

Greek Karia Kaunos antik kentinde darb edilmiş Stater kategorisinde olan antik sikke. Ön yüzde İris, arka tip Baitylos taşı solda Δ ve sağda Γ lejantları. Karya dilinde Δ - Γ harflerinin karşılığı KB [KBID] harfleridir. Antik kentin ilk ismi olan KBID isminin ilk iki harfidir.

Tarihçe

Heredot’a göre Kaunoslular Karia’nın yerli halkındandı ama kendilerini Giritli sayıyorlardı. Coğrafyacı Strabon da Kaunos’un tersanesinin ve ağzı kapanabilen bir limanının bulunduğunu yazıyor. Kenti, ikiz kızkardeşi ile birbirine aşık oldukları için sürülen Miletos’un oğlu Kaunos'un kurduğu öyküsü anlatılır. Dalyan’dan da görülebilen kaya mezarları ise MÖ 4. yy’da yapılmış. Antik kentin daha sonraları Roma Dönemi’nde de kullanıldığı roma hamamı gibi kalıntılardan anlaşılmaktadır. Lykia tipi mezarların içinde ölülerin üzerine yatırıldığı üç taş yatak bulunmaktadır.

Galeri

Dalyan'daki antik tiyatro
Dalyan'daki tarihi tiyatro
Dalyan'taki Kral mezarları
Dalyan'daki tarihi tiyatro'nun eski liman yönünden görünümü

Kaynakça

^ ^a ^b Adiego, I.J. (2007). "Greek and Carian". In Christidis, A.F.; Arapopoulou, Maria; Chriti, Maria (eds.). A History of Ancient Greek From the Beginning to Late Antiquity. Chris Markham (trans.). Cambridge University press. p. 762. ISBN 0-521-83307-8.. Translator Chris Markham.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Kaunos ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

[:0-1] Adiego, I.J. (2007). "Greek and Carian". In Christidis, A.F.; Arapopoulou, Maria; Chriti, Maria (eds.). A History of Ancient Greek From the Beginning to Late Antiquity. Chris Markham (trans.). Cambridge University press. p. 762. ISBN 0-521-83307-8.. Translator Chris Markham.

[1]