Uygur Latin yazısı

Uygur Latin yazısı, (ULY) (Uygurcaئۇيغۇر لاتىن يېزىقى, romanizeUyghur Latin Yëziqi) Uygur dilinin Latin harfleri yardımıyla yazımıdır.

ULY tasarımı Şincan Üniversitesi (XJU) (Çince: basit: 新疆大学; geleneksel: 新疆大學) tarafından Urumçi'de 2000 yılının Kasım ayında başlatılmış, bu amaçla beş toplantı en sonuncusu 2001 yılının Temmuz ayında yapılmış, böylece Uygur Latin Alfabesi oluşturulmuştur.

Uygur Latin Yazısı
A a B b D d E e Ë ë F f G g H h
I i J j K k L l M m N n O o Ö ö
P p Q q R r S s T t U u Ü ü W w
X x Y y Z z Ch ch Gh gh ng Sh sh Zh zh

Yazım Karşılaştırması

değiştir
Uygur alfabelerinin kıyaslanması
Arap Kiril Pinyin Latin OTA Takribî Türkçe ses değeri IPA   Arap Kiril Pinyin Latin OTA Takribî Türkçe ses değeri IPA
ئا A a A a A [a] ق Қ қ Ⱪ ⱪ Q q K (gırtlaktan) [q]
ئە Ә ә Ə ə E e Ä ä E (açık) [æ] ك К к K k K [k]
ب Б б B b B [b] ڭ Ң ң NG ng Ñ ñ (artdamaksıl N) [ŋ]
پ П п P p P [p] گ Г г G g G [ɡ]
ت Т т T t T [t] ل Л л L l L [l]
ج Җ җ J j J j C c C [ʤ] م М м M m M [m]
Zh zh
چ Ч ч Q q Ch ch Ç ç Ç [ʧ] ن Н н N n N [n]
Ch ch
خ Х х H h X x H (hırıltılı) [x] ھ Һ һ Ⱨ ⱨ H h H [h]
د Д д D d D [d] ئو О о О о O [o]
ر Р р R r R [r] ئۇ У у U u U [u]
ز З з Z z Z [z] ئۆ Ө ө Ɵ ɵ Ö ö Ö [ø]
ژ Ж ж Ⱬ ⱬ Zh zh J j J [ʒ] ئۈ Ү ү Ü ü Ü [y]
س С с C c S s S [s] ۋ В в V v W w V v V [v]
S s W w W w [w]
ش Ш ш X x Sh sh Ş ş Ş [ʃ] ئې Е е E e Ë ë E e E (kapalı) [e]
Sh sh
غ Ғ ғ Ƣ ƣ Gh gh Ğ ğ Ğ [ʁ] ئى И и I i İ i İ veya I [i]
I ı [ɨ]
ف Ф ф F f F [f] ي Й й Y y Y [j]

Uygur Kiril alfabesi ek olarak iki harfe sahiptir ki bunlar iki sesin birleşimidir. Bunlar aşağıda Arap, Pinyin ve Latin alfabelerindeki eşdeğeriyle gösterilmiştir.

Kiril Arap Pinyin Latin
Ю ю يۇ yu
Я я يا ya

Alfabeler

değiştir
Uygur Arap yazısı Uygur Latin yazısı Örnekler Türkçe karşılığı
ئې Ë ë ëyiq, ëshek, ëkran, ëriq, ëghir, ëlipbe ayı, eşek, ekran, erik, ağır, alfabe
ې E e enjür, esker, eynek, endüwe, etirgül, ejdiha incir, asker, ayna, mala, güzel kokulu gül, ejderha
د D d dap, dutar, depterler, dolqun, derya, doxtur tef, dutar, defterler, dalga, nehir, doktor
چ Ch ch chapan, chaqpelek, chayan, chay, chöje, chashqanlar kaban, çarkıfelek (yel değirmeni), çayan, çay, dalga, civci, fareler
ب B b bëliq, bir, besh, böre, bowaq, bürküt balık, bir, beş, kurt, bebek, kartal
ئا A a alma, at, achquch, alte, arslan, ara elma, at, anahtar, altı, kedi, ara (mesafe)
ج J j jin, jurnallar, jiger, jadiger, jip, jeynek cin, dergiler, ciğer, cadı, jip, dirsek
ئې I i it, iger, iz, ikki, iskilit, ishik köpek (it), eğer (at), iz (ayak), iki, iskelet, eşik

Örnek Metin

değiştir
İnsan Hakları Evrensel Bildirisi (1. maddesi) değişik alfabelerle Uygur yazım örnekleri
Uygur Arap yazısı ھەممە ئادەم تۇغۇلۇشىدىنلا ئەركىن، ئىززەت-ھۆرمەت ۋە ھوقۇقتا بابباراۋەر بولۇپ تۇغۇلغان۔ ئۇلار ئەقىلگە ۋە ۋىجدانغا ئىگە ھەمدە بىر-بىرىگە قېرىنداشلىق مۇناسىۋىتىگە خاس روھ بىلەن مۇئامىلە قىلىشى كېرەك۔
Uygur Pinyin yazısı Ⱨəmmə adəm tuƣuluxidinla ərkin, izzət-ⱨɵrmət wə ⱨoⱪuⱪta babbarawər bolup tuƣulƣan. Ular əⱪilgə wə wijdanƣa igə ⱨəmdə bir-birigə ⱪerindaxliⱪ munasiwitigə has roⱨ bilən mu’amilə ⱪilixi kerək.
Uygur Kiril alfabesi Һәммә адәм туғулушидинла әркин, иззәт-һөрмәт вә һоқуқта баббаравәр болуп туғулған. Улар әқилгә вә виҗданға игә һәмдә бир-биригә қериндашлиқ мунасивитигә хас роһ билән муамилә қилиши керәк.
Uygur Latin yazısı Hemme adem tughulushidinla erkin, izzet-hörmet we hoquqta babbarawer bolup tughulghan. Ular eqilge we wijdan'gha ige hemde bir-birige qërindashliq munasiwitige xas roh bilen muamile qilishi kërek.
Ortak Türk alfabesi Hämmä adäm tuğuluşidinla ärkin, izzät-hörmät vä hoquqta babbaravär bolup tuğulğan. Ular äqilgä vä vicdanğa igä hämdä bir-birigä qerindaşliq munasivitigä xas roh bilän muamilä qilişi keräk.

Kaynakça

değiştir

Ayrıca bakınız

değiştir