Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi

BM'nin uluslararası güvenliği sağlamakla görevli altı ana organından biri
(BM Güvenlik Konseyi sayfasından yönlendirildi)

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Birleşmiş Milletler'in üye ülkeler arasında güvenlik ve barışı korumakla yükümlü en güçlü organı. Birleşmiş Milletler'in diğer organları sadece tavsiye kararı alabilirken, Uluslararası Adalet Divanı ile birlikte bağlayıcı karar alma yetkisine sahip iki Birleşmiş Milletler organından biridir. Bu bağlayıcılık, üye ülkelerin tamamına yakını tarafından imzalanmış olan Birleşmiş Milletler Antlaşması'nda açık bir şekilde belirtilmiştir.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi
KısaltmaBMGK veya UNSC
Kuruluş24 Ekim 1945 (79 yıl önce) (1945-10-24)
TürUluslararası kuruluş
AmaçUluslararası güvenliği ve barışı korumak
MerkezNew York, Amerika Birleşik Devletleri
Üyeler15 üye ülke
Daimî üyeler:
 ABD
 Birleşik Krallık
 Çin
 Fransa
 Rusya
Geçici üyeler:
 Cezayir
 Ekvador
 Guyana
 Güney Kore
  İsviçre
 Japonya
 Malta
 Mozambik
 Sierra Leone
 Slovenya
Resmî dillerArapça, Çince, Fransızca, İngilizce, İspanyolca, Rusça
Başkan ABD
(Aralık 2024)

Güvenlik Konseyi, beşi daimi olmak üzere on beş üyeden oluşmaktadır: Çin, Fransa, Rusya, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri. Bu ülkeler, II. Dünya Savaşı'nın galipleri olan büyük devletler ya da onların halefi olan devletlerdir. Daimi üyeler, Birleşmiş Milletler'e yeni üye devletlerin kabulü ya da Genel Sekreter adayları da dahil olmak üzere, Güvenlik Konseyi'nin her türlü önemli kararını veto edebilir. Bu veto hakkı, Genel Kurul ya da Genel Kurul'un acil özel oturumları ya da oylamaları için geçerli değildir. Diğer on üye bölgesel bazda iki yıllık bir dönem için seçilir. Konseyin başkanlığı, üyeleri arasında aylık olarak dönüşümlüdür.

Güvenlik Konseyi kararları genellikle üye devletler tarafından gönüllü olarak sağlanan ve BM ana bütçesinden bağımsız olarak finanse edilen askerî güçlerden oluşan Birleşmiş Milletler Barış Gücü tarafından uygulanmaktadır. Kasım 2021 itibarıyla, 121 ülkeden 87.000'den fazla personelin görev yaptığı ve toplam bütçesi yaklaşık 6,3 milyar dolar olan 12 barışı koruma heyeti bulunmaktadır.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, 15 üye ülkeye sahiptir. Bu ülkelerden beş tanesi daimi üye, on tanesi ise seçilmiş üyelerdir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri, aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in kurucu üyeleri olan Rusya ve Çin, SSCB ve Çin Cumhuriyeti'nin halefleri olarak, konsey tarafından tanınmışlardır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde, kararları veto etme hakkı bulunan daimi üyeler Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Fransa, Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya ile on geçici üye ülke bulunur. Dönüşümlü 10 üye ülke her iki yılda bir Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda yapılan seçimlerle belirlenir. Konsey Başkanlığı ise ayda bir üye ülkeler arasında el değiştirir.

Birleşmiş Milletler'in üyeleri, örgütün hızlı ve etkili hareket etmesini sağlamak için, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasında başlıca sorumluluğu Güvenlik Konseyi'ne bırakırlar ve bu sorumluluk gereğince görevlerini yerine getirirken Güvenlik Konseyi'nin kendi adlarına hareket ettiğini kabul ederler.

Güvenlik Konseyi, bu görevleri yerine getirirken Birleşmiş Milletler'in Amaç ve İlkeleri'ne uygun hareket eder. Bu görevleri yerine getirebilmesi için Güvenlik Konseyi'ne verilmiş belirli yetkiler VI-VIII. ve XII. bölümlerde gösterilmiştir.

Daimi üyeler

değiştir
 
Daimi beşlinin 1946-2015 aralığında uyguladıkları veto sayısı
Ülke Bölgesel Grup Mevcut temsilci devlet Eski temsilci devlet
  Çin Asya-Pasifik   Çin Halk Cumhuriyeti (1971-)   Çin Cumhuriyeti (1946-1971)
  Fransa Batı Avrupa ve Diğerleri   Beşinci Fransa Cumhuriyeti (1958-)   Dördüncü Fransa Cumhuriyeti (1946-1958)
  Rusya Doğu Avrupa   Rusya Federasyonu (1992-)   Sovyetler Birliği (1946-1991)
  Birleşik Krallık Batı Avrupa ve Diğerleri   Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı (1946-)
  ABD Batı Avrupa ve Diğerleri   ABD (1946-)

Geçici üyeler

değiştir
 
Birleşmiş Milletler Bölgesel Grupları üyeliğine göre BMGK içinde gruplandırılmış oturma düzeni.
  Afrika Grubu
  Asya-Pasifik Grubu
  Doğu Avrupa Grubu
  Latin Amerika ve Karayip Devletleri Grubu (GRULAC)
  Batı Avrupa ve Diğerleri Grubu (WEOG)
Yıl Afrika Grubu Asya-Pasifik Grubu Latin Amerika ve Karayipler Grubu Batı Avrupa ve Diğer Devletler Grubu Doğu Avrupa Grubu
* Arab Milletleri temsilcisi'
1966   Mali   Nijerya   Uganda   Japonya   Ürdün*   Arjantin   Uruguay   Hollanda   Yeni Zelanda   Bulgaristan
1967   Etiyopya   Hindistan   Brezilya   Kanada   Danimarka
1968   Cezayir*   Senegal   Pakistan   Paraguay   Macaristan
1969   Zambiya     Nepal   Kolombiya   Finlandiya   İspanya
1970   Burundi   Sierra Leone   Suriye*   Nikaragua   Polonya
1971   Somali   Japonya   Arjantin   Belçika   İtalya
1972   Gine   Sudan*   Hindistan   Panama   Yugoslavya
1973   Kenya   Endonezya   Peru   Avustralya   Avusturya
1974   Kamerun   Moritanya   Irak*   Kosta Rika   Beyaz Rusya SSC
1975   Tanzanya   Japonya   Guyana   İtalya   İsveç
1976   Benin   Libya*   Pakistan   Panama   Romanya
1977   Mauritius   Hindistan   Venezuela   Kanada   Batı Almanya
1978   Gabon   Nijerya   Kuveyt*   Bolivya   Çekoslovakya
1979   Zambiya   Bangladeş   Jamaika   Norveç   Portekiz
1980   Nijer   Tunus*   Filipinler   Meksika   Doğu Almanya
1981   Uganda   Japonya   Panama   İrlanda   İspanya
1982   Togo   Zaire   Ürdün*   Guyana   Polonya
1983   Zimbabve   Pakistan   Nikaragua   Malta   Hollanda
1984   Burkina Faso[a]   Mısır*   Hindistan   Peru   Ukrayna
1985   Madagaskar   Tayland   Trinidad ve Tobago   Avustralya   Danimarka
1986 Şablon:Ülke veri People's Republic of the Congo   Gana   Birleşik Arap Emirlikleri*   Venezuela   Bulgaristan
1987   Zambiya   Japonya   Arjantin   Batı Almanya   İtalya
1988   Cezayir*   Senegal     Nepal   Brezilya   Yugoslavya
1989   Etiyopya   Malezya   Kolombiya   Kanada   Finlandiya
1990   Fildişi Sahili   Zaire   Yemen*[b]   Küba   Romanya
1991   Zimbabve   Hindistan   Ekvador   Avusturya   Belçika
1992   Yeşil Burun Adaları   Fas*   Japonya   Venezuela   Macaristan
1993   Cibuti   Pakistan   Brezilya   Yeni Zelanda   İspanya
1994   Nijerya   Ruanda   Umman*   Arjantin   Çekya
1995   Botsvana   Endonezya   Honduras   Almanya   İtalya
1996   Mısır*   Gine-Bissau   Güney Kore   Şili   Polonya
1997   Kenya   Japonya   Kosta Rika   Portekiz   İsveç
1998   Gabon   Gambiya   Bahreyn*   Brezilya   Slovenya
1999   Namibya   Malezya   Arjantin   Kanada   Hollanda
2000   Mali   Tunus*   Bangladeş   Jamaika   Ukrayna
2001   Mauritius   Singapur   Kolombiya   İrlanda   Norveç
2002   Kamerun   Gine   Suriye*   Meksika   Bulgaristan
2003   Angola   Pakistan   Şili   Almanya   İspanya
2004   Cezayir*   Benin   Filipinler   Brezilya   Romanya
2005   Tanzanya   Japonya   Arjantin   Danimarka   Yunanistan
2006   Gana   Kongo Cumhuriyeti   Katar*   Peru   Slovakya
2007   Güney Afrika   Endonezya   Panama   Belçika   İtalya
2008   Burkina Faso   Libya*   Vietnam   Kosta Rika   Hırvatistan
2009   Uganda   Japonya   Meksika   Avusturya   Türkiye
2010   Gabon   Nijerya   Lübnan*   Brezilya   Bosna-Hersek
2011   Güney Afrika   Hindistan   Kolombiya   Almanya   Portekiz
2012   Fas*   Togo   Pakistan   Guatemala   Azerbaycan
2013   Ruanda   Güney Kore   Arjantin   Avustralya   Lüksemburg
2014   Çad   Nijerya   Ürdün*   Şili   Litvanya
2015   Angola   Malezya   Venezuela   Yeni Zelanda   İspanya
2016   Mısır*   Senegal   Japonya   Uruguay   Ukrayna
2017   Etiyopya   Kazakistan   Bolivya   İtalya   İsveç
2018   Fildişi Sahili   Ekvator Ginesi   Kuveyt*   Peru   Hollanda[1]   Polonya
2019   Güney Afrika   Endonezya   Dominik Cumhuriyeti   Almanya   Belçika
2020   Nijer   Tunus*   Vietnam   Saint Vincent ve Grenadinler   Estonya

İşleyiş

değiştir

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararları, üye ülkeler tarafından verilen bir önergenin, 15 üye ülkeden dokuzu tarafından kabul edilmesi ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Daimi Üyesi ülkelerden birinden ret oyu almamış olması şartıyla alınır.

Dünya barışına katkısı ve karşıt görüşler

değiştir

Veto yetkisine sahip beş daimi ülke olan Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Çin, Fransa ve Birleşik Krallık aynı zamanda dünyanın en çok silah üreten ve pazarlayan ülkeleridir.[2] Dünya silah ticaretinin baş aktörlerinden oluşan Güvenlik Konseyi Ülkeleri'nin dünya barışına kalıcı katkıda bulunacak kararlar verebileceğine bazı çevreler şüpheyle bakmaktadır.

Kore Savaşı (1950) ve Körfez Savaşı kararları, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından onaylanmıştır.[kaynak belirtilmeli]

  1. ^ At the time of election, and until August 1984, the country was known as Republic of Upper Volta.
  2. ^ The election was secured by South Yemen, and in May 1990, during its membership of the Security Council, it unified with North Yemen to form the single country of Yemen.

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Italy, Netherlands ask to share Security Council seat". Al Jazeera. 28 Haziran 2016. 28 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017. 
  2. ^ "Rakamlarla Dünya Silah Ticareti (İngilizce)". Jubilee 2000. 9 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2007. 

Dış bağlantılar

değiştir