İspanyollar
İspanyollar (İspanyolca: Españoles), Güneybatı Avrupa'nın İber Yarımadası'nda yer almakta olan İspanya'nın yerli halkına verilen isimdir. Bunun yanı sıra, en büyük kısmı Latin Amerika'da olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde İspanyol kolonizasyoncuları soyundan gelen önemli sayıda İspanyol yaşamaktadır.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 İspanya | 41.539.400[1] |
 Arjantin | 345.866[2] |
 Fransa | 189.909[2] |
 Venezuela | 173.456[2] |
 Almanya | 108.469[2] |
 İsviçre | 93.262[2] |
 Meksika | 86.658[2] |
 Brezilya | 92.260[2] |
 Amerika Birleşik Devletleri | 79.495[2] |
 Birleşik Krallık | 64.317[2] |
 Uruguay | 58.623[2] |
| Diller | |
| Din | |
La Mezquita (mescit) Olarak bilinen bu cami günümüzde katedral olarak kullanılmaktadır
Emevîlerin İspanya'ya miras bıraktığı eserlerden
İspanya'nın resmî dili olan İspanyolca (Kastilyaca olarak da bilinir), İspanya'nın kuzeyindeki Kastilya bölgesinin Orta Çağ lehçesine dayanarak oluşturulmuş standart bir dildir. Ayrıca yoğun olarak konuşulan bölgesel diller de vardır. Baskça, Aranca, Katalanca ve Galiçyaca gibi dillerin haricinde Latin dilleri de konuşulmaktadır.
Tarihçe
değiştirİspanya'da yaşayan ilk modern insanların 35.000-40.000 yıl önce İber Yarımadası'na gelen Neolitik insanlar olduğu düşünülmektedir. Daha yakın tarihte ise MÖ 3000-4000'lerde İberyalılar ilk olarak Akdeniz kıyılarına yerleşmişlerdir. Demir Çağı sırasında Keltler İspanya'ya gelmişlerdir. İberyalılar ile kültürel bağları olan kuzey İspanya yerleşiği bazı kabileler Seltibaryanlar (İngilizce: Celtiberians İspanyolca: celtíberos) olarak adlandırılmıştır. Bunlara ek olarak Tatarlar olarak adlandırılan bir kabilenin de İspanya'nın güneybatısına yerleşmiş ve medeniyet kurmuş Fenikeliler olduğu düşünülmektedir. Denizci Fenikeliler, Yunanlar ve Kartacalılar Akdeniz kıyılarında yüzyıllarca ticari koloniler kurmuşlardır. Kartacalılar ile Romalılar arasında geçen İkinci Pön Savaşı bugünkü İspanya ve Portekiz sınırlarında geçmiştir.[5]
MÖ IV. yüzyılda Fenikeliler, sonra Grekler, ardından da Romalıların istilasına uğrayan yerli halk arasında Hristiyanlık ve Latincenin yayılması, Roma hakimiyeti döneminde gerçekleşmiştir. M.S. IV. yüzyıl sonlarında Roma İmparatorluğu'nun merkezî otoritesinin zayıflamasıyla İspanya bu kez Sueviler, Vandallar, Alanlar ve Vizigotlar gibi barbar Germen kavimlerinin istilasına uğramıştır. Bunlar içinde Vizigotlar, geldiklerinde 200 bin nüfusa sahip oldukları halde 468 yılında ülkenin büyük bölümünü ele geçirerek Tuleytula merkez olmak üzere bir devlet kurmuşlardır.[6]
İber Yarımadası'nda Vizigotların yönetiminde çatışmalar yaşanıyorken Endülüs Emevîleri “Tarîf b. Mâlik” komutasında 711 yılında bölgeyi fethetmişlerdir.[7][8] Yönetimdeki başarı bölge halkının 11. yüzyıla kadar Müslüman kültürüne yakın olmasını sağlamıştır. 10. yüzyıla kadar halkın büyük bir kısmı Müslüman ve Hristiyan iken küçük bir azınlık ise Yahudiliği benimsemiştir.
15. yüzyıldan itibaren İspanya, Roman topluluklarına ev sahipliği yapmıştır. Genel olarak "Çingene" (İngilizce: gypsies İspanyolca: gitanos) olarak adlandırılan bu eski ve göçebe topluluk Batı Asya, Kuzey Afrika ve Avrupa'dan göç etmişlerdir.
16. yüzyılda, yeni kıtanın keşfinden sonra yaklaşık 240,000 kişilik İspanyol askeri, Amerikan limanlarına girmiştir. Sonraki yüzyılda bu sayıya 450.000 nüfus daha eklenmiştir. Meksika ve Peru İspanyolların 16. yüzyıldaki ilk sömürgeleri olmuştur. 18. ve 19. yüzyılda yaklaşık 3,5 milyon İspanyol, Amerika kıtasına, Arjantin, Uruguay, Meksika, Brezilya, Şili, Venezuela ve Küba'ya göç etmiştir.[9] Ayrıca Venezuela, Fas ve Cezayir'e yüksek oranlarda göçler olmuştur.[10]
| İspanyol Kökenli İnsanların Dünya Üzerinde Dağılımı [11][12][13][14][15] | |
|---|---|
| İspanya | 40 milyon |
| Arjantin | 25 milyon |
| Brezilya | 15 milyon |
| Meksika | 15 milyon (%75) |
| Kolombiya | 8,4 milyon |
| Küba | 7 milyon |
| Venezuela | 5,6 milyon |
| Şili | 5,5 milyon |
| Peru | 4,2 milyon |
| Kosta Rika | 3,2 milyon |
| Porto Riko | 3,2 milyon |
| ABD | 2,4 milyon |
| Uruguay | 1,8 milyon |
| Fransa | 1,5 milyon |
| Dominik Cumhuriyeti | 1,5 milyon |
| Bolivya | 1,3 milyon |
| Ekvador | 0,9 milyon |
| Nikaragua | 0,9 milyon |
Modern Göçler
değiştirİspanya'nın nüfusu son yüzyıldaki göçlerle daha da renklenmiştir. 2000'den 2010'a dünyanın en yüksek kişi başına göç oranına ve ABD'den sonra dünyadaki ikinci en yüksek mutlak net göç oranına sahip ülke İspanya'dır. Nüfusun yaklaşık %10'unun göçmenler oluşturmaktadır.[16] Özellikle Avrupa, Latin Amerika, Çin, Filipinler, Kuzey Afrika ve Batı Afrika'dan göç alan ülkenin resmî araştırma örgütü INE'ye göre ise alınan göçlerin, göç eden nüfustan düşük olması sebebiyle son mevcudiyetiyle 46 milyon 152 bin 925 olan İspanya'daki nüfusun 2021 tarihinde 45 milyon 585 bin 574'e ineceği belirtilmiştir.[17]
| İspanya Dışında İkamet Eden İspanyol Nüfusları INE Verileri[2] | |||
|---|---|---|---|
| Kıta | Toplam | Kadın | Erkek |
| Avrupa Kıtası Toplamı | 602.178 | 295.638 | 306.540 |
| Afrika Kıtası Toplamı | 14.917 | 7.994 | 6.923 |
| Amerika Kıtası Toplamı | 1.049.465 | 510.517 | 538.948 |
| Asya Kıtası Toplamı | 19.310 | 10.491 | 8.819 |
| Okyanusya Kıtası Toplamı | 16.908 | 8.567 | 8.341 |
| Genel Toplam | 1.702.778 | 833.207 | 869.571 |
| İspanya Vatandaşlarının Diğer Ülkelere Dağılımı - INE verileri [2] | |||
|---|---|---|---|
| Ülke | Toplam | Kadın | Erkek |
| Arjantin | 345.866 | 161.441 | 184.425 |
| Fransa | 189.909 | 93.974 | 95.935 |
| Venezuela | 173.456 | 87.203 | 86.253 |
| Almanya | 108.469 | 54.229 | 54.240 |
| İsviçre | 93.262 | 47.470 | 45.792 |
| Brezilya | 9.226 | 47.231 | 45.029 |
| Meksika | 86.658 | 44.451 | 42.207 |
| ABD | 79.495 | 39,204 | 40.291 |
| Küba | 75.433 | 33.432 | 42.001 |
| İngiltere | 64.317 | 29.317 | 35.001 |
| Uruguay | 58.623 | 27.482 | 31.141 |
| Belçika | 45.485 | 23.179 | 22.306 |
| Şili | 40.492 | 19.965 | 20.527 |
| Andorra | 23.605 | 11.665 | 11.940 |
| İtalya | 18.116 | 6.228 | 11.888 |
| Avustralya | 16.379 | 8.308 | 8.071 |
| Dominik Cumhuriyeti | 14.808 | 7,835 | 6.973 |
| Kolombiya | 14.688 | 7.364 | 7.324 |
| Kanada | 11.539 | 6.008 | 5.531 |
| Ekvador | 10.147 | 5.152 | 4.995 |
| Panama | 7.344 | 3.971 | 3.374 |
| Fas | 6.586 | 3.477 | 3.109 |
| Guatemala | 5.877 | 3.037 | 2.840 |
| Bolivya | 5.793 | 3.016 | 2.777 |
| İsveç | 5.511 | 3.095 | 2.416 |
| Kosta Rika | 4.903 | 2.573 | 2.331 |
| İrlanda | 4.756 | 2.027 | 2.729 |
| Lüksemburg | 3.728 | 1.776 | 1.952 |
| Paraguay | 3.676 | 1.856 | 1.820 |
| Çin | 3.055 | 1.843 | 1.212 |
| Avusturya | 2.614 | 1.195 | 1.419 |
| Norveç | 2.415 | 1.318 | 1.097 |
| Danimarka | 2.353 | 1.235 | 1.118 |
| İsrail | 1.994 | 943 | 1.051 |
| El Salvador | 1.788 | 931 | 857 |
| Honduras | 1.685 | 868 | 817 |
| Rusya | 1.683 | 890 | 793 |
| Japonya | 1.521 | 901 | 620 |
| Birleşik Arap Emirlikleri | 1.498 | 806 | 692 |
| Yunanistan | 1.444 | 639 | 805 |
| Nikaragua | 1.392 | 736 | 656 |
| Finlandiya | 1.218 | 702 | 516 |
| Ekvator Ginesi | 1.184 | 694 | 490 |
| Türkiye | 1.134 | 585 | 549 |
Ayrıca bakınız
değiştir
|
|
|
Kaynakça
değiştir- ^ "Official Population Figures of Spain. Population on 1 January 2013". INE Instituto Nacional de Estadística. 6 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g h i j k l [1] 18 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2011 İspanyol Nüfus İstatistikleri (İng.)12 Mart 2012 erişim
- ^ http://www.ispanyakonsoloslugu.com/ispanya/ 2 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Konsolosluk İspanya Bilgi
- ^ "İspanya (Türkçe) —". 21 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2012.
- ^ " Ön-Roma Iberia Etnografya haritası —". 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012.
- ^ [2] 11 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Araştırma Dergisi 08. sayı (Haziran 2002)12 Mart 2012 erişim
- ^ "Endülüs tarihi —". 27 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012.
- ^ [3] 21 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2011, Dr.Hayati BİCE Enülüs Notları12 Mart 2012 erişim
- ^ [4] 21 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Spain 2003 (İng.). Erişim tarihi: 12 Mart 2012
- ^ [5] 20 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. THE SPANISH OF THE CANARY ISLANDS (İsp..)12 Mart 2012 erişim
- ^ [6] 3 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica, Meksika,(İng)12 Mart 2012 erişim
- ^ [7] 18 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kanada İstatistikleri(İng)12 Mart 2012 erişim
- ^ [8] 20 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Latin Ame. Göçlerii(İng)12 Mart 2012 erişim
- ^ [9] 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Avusturya İstatistikleri ve Göçleri(İng)12 Mart 2012 erişim
- ^ http://www.ssc.wisc.edu/cde/demsem/loveman-muniz.pdf 7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. PDF syf 41
- ^ [10] 20 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İspanya da, ABD Gibi, Göç Sorunuyla Boğuşuyor 2011,(NYTimes haber çevirisi.)12 Mart 2012 erişim
- ^ [11] 14 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İspanya'nın nüfusu 10 yıl sonra azalacak, 2011 Ekim,(HaberTürk)12 Mart 2012 erişim