Tibetçe
Çin-Tibet dil ailesinde bir dil
Standart Tibetçe, Ü-Tsang Tibetçesi veya Lhasa Tibetçesi, (Tibetçe: ལྷ་སའི་སྐད་, Wylie: Lha-sa'i skad) genellikle Çin içindeki Tibet bölgesinde ve Çin dışındaki Tibetli diaspora tarafından konuşulan bir dildir. Tibetçe, dünyanın hâlâ kullanılan en eski yazımlarından birine sahiptir ve 1200 yıldır aynı şekilde yazılmaktadır. Eski Tibetçede kelime başlarında ünsüz kümeleri varken Ü-Tsang ve Khams lehçelerinde bu ünsüz kümeleri kaybolmuş ve diller tonal bir hâl almıştır.
Tibetçe | |
---|---|
བོད་སྐད་ bod skad དབུས་སྐད་ dbus skad ལྷ་སའི་སྐད་ lha-sa'i skad | |
Bölge | Orta Asya |
Etnisite | Tibetliler |
Konuşan sayısı | 4,173,940 (2022) |
Dil ailesi | |
Yazı sistemi | Tibet alfabesi |
Resmî durumu | |
Resmî dil | Çin |
Dil kodları | |
ISO 639-3 | Çeşitli: bod – Lhasa Tibetçesi dre – Dolpo hut – Humla, Limi lhm – Lhomi muk – Mugom kte – Nubri ola – Walungge loy – Lowa/Loke tcn – Tichurong |
Ses bilgisi
değiştirÜnsüzler
değiştirÇiftdamaksıl | Dişyuvasıl | Retroflex | (Dişyuvasıl-) | Arkadamaksıl | Gırtlaksıl | ||||
Damaksıl | |||||||||
Genizsil | m | n | ɲ | ŋ | |||||
Patlamalı | p pʰ | tʰ | t | ʈʰ | cʰ | c | kʰ | k | ʔ |
Patlamalı-sürtünmeli | tsʰ | ts | ʈ | tɕʰ | tɕ | ||||
Sürtünmeli | s | ʂ | ɕ | h | |||||
Sürtünmesiz | w | ɹ̥ | ɹ | ||||||
Yansürtünmesiz | ʎ |
Ünlüler
değiştirTibetçedeki ünlüler Türkçedekine benzerdir: A, Ä, E, İ, O, Ö, U, Ü; ancak I yoktur
Ön | Arka | |
Kapalı | i y | u |
Yarı-kapalı | e ø | o |
Yarı-açık | ɛ | |
Açık | a |
Dil bilgisi
değiştirTibetçe, ergatif bir dildir. Tibetçe cümle yapısı genel olarak Özne-Nesne-Fiil'dir. Tibetçede sıfatlar genellikle isimlerin sonrasında gelir.
Kaynakça
değiştir- ^ "Fifty Years of Democratic Reform in Tibet". Official Chinese government site. 2 Mart 2009. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.