Haçek

Haçek, karon veya ters şapka işareti (ˇ), Latin alfabesi kullanan bazı dillerde bulunan bir ayırıcı imdir. Üzerine eklendiği harfin okunuşunu değiştirmek amacıyla kullanılır.

Ǧǧ Čč Šš Žž Ňň Ťť Ďď Řř

Ünsüz harflerde

Harflerin ses değerini değiştirerek yeni harfler oluşturur. Örneğin:

• Č: Latin alfabesi kullanan Baltık-Slav dillerinde (Lehçe hariç) kullanılan bu harf Kiril alfabesindeki Ч ve Türkçedeki Ç harflerine karşılık gelmektedir. Ötümsüz artdişyuvasıl patlamalı sürtünmeli (/t͡ʃ/) veya ona benzeyen ötümsüz üstdamaksıl patlamalı sürtünmeli (/ʈ͡ʂ/) ünsüzlerden birini ifade etmekte kullanılır.
• Ç̌: Lazcada kullanılır. Artdişyuvasıl dışgırtlaksıl patlamalı sürtünmeli ünsüzü (/t͡ʃʼ/) ifade eder.
• Ď: Çekçe ve Slovakçada kullanılır. Ötümlü damaksıl patlamalı ünsüzü (/ɟ/) ifade eder.
• Ǧ: Arapçanın romanizasyonunda kullanılır. ج harfine karşılık gelir.
• Ǩ: Lazcada kullanılır. Artdamaksıl dışgırtlaksıl patlamalı ünsüzü (/kʼ/) ifade eder.
• Ľ: Slovakçada kullanılır. Damaksıl yansürtünmesiz ünsüzü (/ʎ/) ifade eder.
• Ň: Çek, Slovak ve Türkmen alfabelerinde kullanılır. Çekçe ve Slovakçada damaksıl genizsil ünsüzü (/ɲ/), Türkmencede artdamaksıl genizsil ünsüzü (/ŋ/) ifade eder.
• P̌: Lazcada kullanılır. Çiftdudaksıl dışgırtlaksıl patlamalı ünsüzü (/pʼ/) ifade eder.
• Ř: Çekçede kullanılır. Dişyuvasıl sürtünmeli titrek ünsüzü (/r̝/) ifade eder.
• Š: Latin alfabesi kullanan Baltık-Slav dillerinde (Lehçe hariç), Estoncada ve Fincede kullanılır. Kiril alfabesindeki Ш ve Türkçedeki Ş harflerine karşılık gelir. Ötümsüz artdişyuvasıl sürtünmeli (/ʃ/) veya ona benzeyen ötümsüz üstdamaksıl sürtünmeli (/ʂ/) ünsüzlerden birini ifade etmekte kullanılır.
• Ť: Çekçe, Slovakça ve Lazcada kullanılır. Çekçe ve Slovakçada ötümsüz damaksıl patlamalı ünsüzü (/c/), Lazcada dişyuvasıl dışgırtlaksıl patlamalı ünsüzü (/tʼ/) ifade eder.
• Ž: Latin alfabesi kullanan Baltık-Slav dillerinde (Lehçe hariç), Estoncada, Fincede, Lazca ve Türkmencede kullanılır. Lazca dışındaki dillerde Kiril alfabesindeki Ж ve Türkçedeki J harflerine karşılık gelir. Bu dillerde ötümlü artdişyuvasıl sürtünmeli (/ʒ/) veya ona benzeyen ötümlü üstdamaksıl sürtünmeli (/ʐ/) ünsüzlerden birini ifade etmekte kullanılır. Lazcada ötümlü dişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüzü (/d͡z/) ifade eder.
• Ǯ: Lazcada kullanılır. Dişyuvasıl dışgırtlaksıl patlamalı sürtünmeli ünsüzü (/t͡sʼ/) ifade eder.

Ünlü harflerde

• Ǎ, Ě, Ǐ, Ǒ, Ǔ, Ǚ harfleri Çincenin Pinyin romanizasyonunda dalgalı tonu belirtmek için kullanılır.
• Ǎ: Bulgarcanın romanizasyonunda Ъ harfinin karşılığı olarak, orta arka düz ünlüyü (/ɤ̞/) ifade etmekte kullanılır.
• Ě: Çekçede kullanılır. Önceki ünsüzün damaksıllaştığını ifade eder.
• Uluslararası Fonetik Alfabede haçek işareti yükselen tonu belirtir.

Kaynakça

• Kuhn, Markus (7 May 2001). "Apostrophe and acute accent confusion". Computer Laboratory, University of Cambridge. Retrieved 4 June 2012.