Yunanlar
Yunanlar (Modern Yunanca: Έλληνες Modern Yunanca telaffuz: [ˈelines]), Helen veya Helenler soyundan gelen veya Yunanistan'ın vatandaşlığında olan, genellikle Yunanca konuşan, en yaygın olarak günümüz Yunanistan topraklarında yaşayan ulus ve etnik gruba verilen addır. Yunanların MÖ 20. yüzyılda kitleler hâlinde Balkan Yarımadası'nın güneyine göç ettiklerine inanılır. Yunanlar zaman ile Anadolu'da ve Karadeniz sahillerinde ticaret kolonileri kurmuşlar ve gerek Anadolu'da gerek Yunanistan'da uzun yıllar hüküm sürmüşlerdir. Roma İmparatorluğu'nun giderek güç kazanması ile bağımsızlıklarını koruyamamışlar ve Roma egemenliği altına girmişlerdir. Roma İmparatorluğu'nun kalıcı tetrarşiye giderek ikiye ayrılması ile doğu kanadında Bizans İmparatorluğu kuruldu. 1000 yıldan fazla tarih sahnesinde rol oynayan Bizans İmparatorluğu, Osmanlı Devleti'nin Konstantinopolis'i fethetmesi ile yıkıldı, Trabzon ve Mora'nın alınması ile de dirilme umutlarını kaybetti. Osmanlı Devleti, İstanbul'daki Ortodoks kilisesinin şehirde kalmasına izin verdi ve bu nedenle Yunanlar uzun yıllar göç etmeden Osmanlı egemenliği altında yaşadılar. Fakat bunun yanında şehir alındığında birçok bilim insanı ve filozof Avrupa'ya göç etti.[kaynak belirtilmeli] Osmanlı egemenliğindeki Yunanlar 1832'de Osmanlı Devleti'nden ayrılarak kendi krallıklarını kurdular. 1923 yılında Lozan Anlaşması ile Türkiye'de yaşayan Rumlar ve Yunanistan'da yaşayan Türkler nüfus mübadelesi sonucunda yer değiştirdi. 1923'te 12,4 milyon[27][28][ölü/kırık bağlantı] olan Türkiye nüfusundan 1,2 milyon Yunan ayrıldı.[29] Buna karşılık 5 milyon[30] nüfuslu Yunanistan'dan 500.000 Türk Türkiye'ye göç etti.[29]
 1. sıra: Homeros • I. Leonidas • Perikles • Herodotus • Hipokrates 2. sıra: Sokrates • Platon • Aristoteles • III. Aleksandros • Arşimet 3. sıra: İskenderiyeli Hipatia • II. Basil • I. Aleksios Komnenos • Pleton • El Greco 4. sıra: Rigas Velestinlis • Teodoros Kolokotronis • Laskarina Bubulina • Geórgios Karaïskákis • Yannis Kapodistrias • 5. sıra: Elefterios Venizelos • Konstantin Kavafis • Yorgo Papanikolau • III. Makarios • Pirros Dimas | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
| 16.000.000 - c. 22.000.000 [1][2] | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
 Yunanistan | 10.196.539 (2001 nüfus sayımı)[3] |
 ABD | 1.380.258 (2006 tahmin)[4] |
 Kıbrıs Cumhuriyeti | 624.754 (2001 nüfus sayımı)[5] |
 Birleşik Krallık | 400.000 (tahmin)[6] |
 Avustralya | 365.147 (2006 nüfus sayımı)[7] |
 Almanya | 320.000 (2008 tahmin)[8] |
 Kanada | 242.685(2006 nüfus sayımı)[9] |
 Rusya | 97.827 (2002 nüfus sayımı)[10] |
 Şili | 90.000-120.000 (2008 nüfus sayımı)[11] |
 Ukrayna | 89.500 (2001 nüfus sayımı)[12] |
 Arnavutluk | 58.785 (1989 nüfus sayımı)[13] |
 Güney Afrika | 55.000 (2008 tahmin)[14] |
 Brezilya | 40.000 (2008 tahmin)[15] |
 Belçika | 35.000 (2008 tahmin)[16] |
 Arjantin | 30.000 (2008 tahmin)[17] |
 Sırbistan | 15.000 (2008 tahmin)[18] |
 İsveç | 15.000 (2008 tahmin)[19] |
 Kazakistan | 13.000 (2008 tahmin)[20] |
 İsviçre | 11.000 (2008 tahmin)[21] |
 Özbekistan | 9.500 (2008 tahmin)[22] |
 Romanya | 6.500 (2008 tahmin)[19] |
 Avusturya | 5.000 (2008 tahmin)[23] |
 Türkiye | 2.500-4.000 (2008 tahmin)[24][25] |
| Diğer ülkeler: | Bakınız Yunan diasporası - İngilizce Vikipedi |
| Diller | |
| Yunanca | |
| Din | |
| Büyük çoğunluğu Rum Ortodoks[26], diğer | |
İçindekiler
SoyadlarıDüzenle
Yunanistan'da soyadı kültürü, alan kişinin karakteristik özelliğini, mesleğini vb. yansıtan isimlerdir. Yunanistan'da yakın zamana kadar kadınlar, evlendikten sonra babalarının soyadını bırakıyor ve kocalarının soyadını alıyorlardı fakat günümüzde kadınlar, kanunen kızlık soyadlarını tutmaya teşvik edilmektedir. Kişilerin aldığı soyadları yaşamış oldukları bölgeye göre değişir.[kaynak belirtilmeli]
papa- önekini almış soyadları
Herhangi bir soyadında bu önekin bulunması ataların birinin papaz olduğunun göstergesidir.[kaynak belirtilmeli]
- Τάσσος Παπαδόπουλος - Tassos Papadopoulos
- Έλενα Παπαρίζου - Elena Paparizou
- Φροσω Παπαχαραλαμπους - Froso Papaharalambous
konto-, makro-, ve chondro- önekini almış soyadları
Herhangi bir soyadında bu öneklerden birinin bulunması, kısa, koca ya da şişman manasına gelir.[kaynak belirtilmeli]
- Vaggelis Konitopoulos
Türkçe kökenli soyadları
kara- , haci- gibi önekler Yunan kültürüne Osmanlı hâkimiyeti sırasında kültürel etkileşim sonucu girmişlerdir. Bunun yanında -τζή soneki ile bitenler, Türkçedeki -cı, -ci; -oglou ile bitenler Türkçedeki -oğlu; -λής ile bitenler, -li, -lı anlamlarını katar.
- Ρίτα Αμπατζή - Rita Abatzi
- Κωνσταντίνος Αλεξάνδρου Καραμανλής - Kostas Karamanlis
- Nikos Portokaloglou
-idis ile biten soyadları
Pontus bölgelerinden göçmüş olanlar kullanır.
-akis/-aki ile biten soyadları
Giritliler tarafından kullanılır.
-ellis/-elli ile bitenler
Genelde Midilli adasından göçenler ve yerlileri tarafından kullanılır.
DinDüzenle
Yunanlar tarih öncesi dönemden beri pek çok inanca mensup olmuşlar, bunların ilki çok ilahlı Helen dinidir. Günümüzde Yunan halkının büyük çoğunluğu Hristiyanlığın Ortodoks mezhebine bağlıdır. Osmanlı egemenliğine girdiği zamanlarda Helenlerin hatrı sayılır bir kısmı müslümanlaştırılmıştır. Bugün Yunanistan'daki Müslüman azınlığın neredeyse tümünü Pomaklar (35.000), Çingeneler, Arnavutlar, Afrikalılar ile Türkler oluşturur.
DilDüzenle
Yunanistan'da resmî dil Yunancanın Dimotiki şivesidir. (Yun. δημοτική "Dimotiki" okunur) 1976'dan beri Yunanistan'ın ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin resmî dilidir.[kaynak belirtilmeli] Yunanca (Ελληνικά - Elinika) 3.000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Hint-Avrupa dil ailesine aittir. Antik Yunanca Klasik Yunan uygarlığının dili olarak kullanılmıştır. Modern Yunanca Antik Yunancadan oldukça farklı olmakla beraber köken olarak ona dayanır. Yunanca, Yunan alfabesi kullanılarak yazılır.
Modern Yunanca dünyada, çoğunluğu Yunanistan'da olmakla beraber, Avustralya, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan yaklaşık 15 milyon kişinin anadilidir. Türkiye'de anadili Yunanca olan yaklaşık 2.000 Rum olduğu sanılmaktadır. Bunların hemen hemen hepsi İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada'da yaşar.[kaynak belirtilmeli]
ŞivelerDüzenle
- Demotiki (Δημοτική)
- Katarevusa (Καθαρεύουσα)
- Tsakonika (Τσακωνικά)
- Pontus (Ποντιακά)
- Kapadokya (Καππαδοκικά)
- Güney İtalya (Κατωιταλικά)
- Yevanik (Yahudi Yunancası) (γεβανικά, יווניטיקה)
DemografiDüzenle
Bugün dünyada yaklaşık 13 milyon[31] başka kaynaklara göre 14-17 milyon[32] Yunan'ın olduğu sanılmaktadır. Anavatanda yaşayanların yanı sıra diğer ülkelerde çalışan, gurbette olan birçok etnik Yunan vardır. Avrupa'nın hemen her ülkesinde, Amerika'da ve Avustralya'da Yunanlar bulunur.
1 milyondan fazla
500.000 - 1 milyon arası
100.000 - 500.000 arası
25.000 - 100.000 arası
1.000 - 25.000 arası
1.000'den az
Ayrıca bakınızDüzenle
KaynakçaDüzenle
- ^ http://www.ggae.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=node&cnode=16
- ^ https://www.theguardian.com/business/2011/mar/28/greece-diaspora-bonds
- ^ According to the 2001 census, Gaakinya’nın toplam nüfusu (10.964.020)’nun %93 (10.196.539) Yunan’dır.
- ^ Selected Nüfusulation Profile in the United States, Greek United States of America: Census Bureau
- ^ 2001 nüfus sayımı (Kıbrıs hükûmeti’nin control alanında)
- ^ Greek population in the UK Ayrıntılı rakam mevcut olmayıp bu rakam sadece Londra ile sınırlıdır.
- ^ 2006 Census Tables by Topic (PDF dosyası
- ^ Bilateral Relations: Greece, March 2008
- ^ Ethnic origins, 2006 counts, for Canada, provinces and territories - 20% sample data Statistics Canada
- ^ 2002 nüfus sayımı (Norwegian Institute of International Affairs: Centre for Russian Studies)
- ^ Griegos de Chile.
- ^ title=2001 nüfus sayımı (State Statistics Committee of Ukraine)
- ^ Mission Report on the situation of the Greek minority in Albania (PDF dosyası) UNPO
- ^ Hellenic Republic Ministry of Foreign Affairs, Greece and sub-Saharan African Countries Bilateral Relations
- ^ Hellenic Republic Ministry of Foreign Affairs, Brazil, The Greek Community
- ^ Hellenic Republic Ministry of Foreign Affairs, Belgium, The Greek Community
- ^ Hellenic Republic Ministry of Foreign Affairs, Argentina, The Greek Community
- ^ Glas Javnosti: Nama su samo Srbi braća
- ^ a b Hellenic Republic Ministry of Foreign Affairs, Sweden, The Greek Community
- ^ "Ethnodemographic situation in Kazakhstan" (PDF). 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Hellenic Republic Ministry of Foreign Affairs, Switzerland, The Greek Community
- ^ "GREEKS IN UZBEKISTAN - Central Asia-Caucasus Institute Analyst". www.cacianalyst.org. 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2008.
- ^ Hellenic Republic Ministry of Foreign Affairs, Austria, The Greek Community
- ^ [According to the Human Rights Watch, the Greek population in Turkey is estimated at 2,500 in 2006. "From “Denying Human Rights and Ethnic Identity” series of Human Rights Watch" Human Rights Watch.
- ^ minorityrights.org
- ^ CIA World Factbook “Greece”: Ortodoks: %98, İslam: %1,3, diğerler: %0,7%.
- ^ Nedim İpek, Mübadele ve Samsun, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2000, ISBN 975-16-1375-2, sayfa 161
- ^ 1923-1990 Nüfus Yapısı, Ceteris Paribus
- ^ a b Türk-Yunan nüfus mübadelesi sonucu Kocaeli'ne iskan edilen göçmenler (1923-1930), Ayhan Ateş, 2008, Abant İzzet Baysal Üniversitesi (Sosyal Bilimler Enstitüsü), sayfa 53-54
- ^ Population of Eastern Balkans, Tacitus Historical Atlas
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;joshuaisimli refler için metin temin edilmemiş (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Immigration and asylum: from 1900 to the present, Matthew J. Gibney, Randall Hansen, ABC-CLIO, 2005, ISBN 1-57607-796-9, sayfa 273 (İngilizce)