Macaristan-Polonya ilişkileri
Macaristan-Polonya ilişkileri, Macaristan ve Polonya arasındaki dış ilişkilerdir. İki ülke arasındaki ilişkiler Orta Çağ'a dayanmaktadır. İki Orta Avrupa halkı; geleneksel olarak derin bir ortak yöneticiler, kültürler ve inanç tarihine dayanan çok yakın bir dostluk, kardeşlik ve yoldaşlık yaşamıştır. Her iki ülke de kardeşlik ilişkilerini 23 Mart'ta anmaktadır.
 | |
 Macaristan |
 Polonya |
|---|---|
1370'ten 1382'ye kadar Polonya Krallığı ve Macaristan Krallığı kişisel birliğe girdiler ve aynı kral, I. Louis, tarafından yönetildiler. Polonya tarihinde bu dönem Andegawen Polonyası olarak da bilinir. Louis, Polonya tahtını annesinin amcası III. Casimir'ten miras aldı. Louis'in ölümünden sonra Polonyalı soylular Macaristan'dan yönetilmek istemediklerinden kişisel birliği sona erdirmeye karar verdiler ve Louis'in küçük kızı Jadwiga'yı yeni hükümdarları olarak seçtiler, Macaristan ise büyük kızı Mary'e kaldı. 1440'tan 1444'e ikinci kez Polonya ile ikinci bir kişisel birlik kuruldu.
Her iki ülke de aynı gün (12 Mart 1999) katılarak NATO'nun tam üyesi oldular. Aynı zamanda hem Avrupa Birliği'nin hem de Vişegrad Grubu'nun (Slovakya ve Çekya ile birlikte) üyesidirler.
Polonyalı ve Macar üst düzey yetkililer genellikle haftada birkaç kez toplanmaktadır. İki ülkenin liderleri ikili ilişkileri geliştirmek ve birlikte daha yakın çalışmak için düzenli gizli toplantılar yapmaktadır. Macar-Polonya siyaset bilimcisi Dominik Hejj bu durumu şu şekilde açıklamıştır: “İlişkiler çok güçlü ve neredeyse her hafta bir Polonya bakan Macaristan'ı ziyaret ediyor, ya da tam tersi”.
Ülke karşılaştırması değiştir
| Macaristan Macaristan (Magyarország) |
Polonya Polonya Cumhuriyeti (Rzeczpospolita Polska) | |
|---|---|---|
| Bayrak ve Arması |  
|
 
|
| Nüfus | 9.830.485 | 38.433.600 |
| Alan | 93028 km 2 (35.919 sq mi) | 312696 km 2 (120.733 sq mi) |
| Nüfus yoğunluğu | 105,9/km 2 (274,3/sq mi) | 123/km 2 (318,6/sq mi) |
| Yönetim biçimi | Üniter parlamenter anayasal cumhuriyet | Üniter Yarı başkanlık anayasal cumhuriyeti |
| Başkent | Budapeşte 1.759.407 (2.524.697 Metropol) |
Varşova 1.764.615 (3.100.844 Metropol) |
| En büyük şehir | ||
| Resmi dil | Macarca (de facto ve de jure) | Lehçe (de facto ve de jure) |
| İlk Lider | Prens Árpád (895-907, geleneksel olarak) | I. Mieszko (geleneksel olarak 960-992) |
| Mevcut Hükûmet Başkanı | Başbakan Viktor Orbán (Fidesz ; 1998-2002, 2010 - günümüz) | Başbakan Mateusz Morawiecki (Hukuk ve Adalet ; 2017 - günümüz) |
| Mevcut Devlet Başkanı | Başkan János Áder (Fidesz ; 2012 - günümüz) | Cumhurbaşkanı Andrzej Duda (Hukuk ve Adalet ; 2015 - günümüz) |
| Ana dinler | %38.9 Katoliklik, %13.8 Protestanlık, %0.2 Ortodoks, %0.1 Yahudi, %1.7 diğer, %16.7 Dini olmayan, %1.5 Ateizm, %27.2 beyan edilmedi | %87.58 Roma Katoliği, %7.10 Dini olmayan, %1.28 Diğer inançlar, %2.41 Dinsiz, %1.63 belirtilmedi |
| Etnik gruplar | %83.7 Macar, % 3.1 Roman, % 1.3 Alman, %14.7 açıklanmadı | %98 Polonyalılar, % 2 diğer veya beyan edilmemiş |
| GSYİH (nominal) | 132.683 milyar dolar, kişi başına 13.487 dolar | 614.190 milyar dolar, kişi başına 16.179 dolar |
| Dış borç (nominal) | 32.600 milyar dolar (2012 4. Çeyrek) - GSYİH'nın% 80'i | 362.000 milyar dolar (2017 4. Çeyrek) - GSYİH'nin% 80'i |
| GSYİH (SAGP) | 265.037 milyar dolar, kişi başına 29.500 dolar [1] | 1.193 trilyon dolar, kişi başına 29.500 dolar [1] |
| Para birimi | Macar forinti (Ft) - HUF | Lehçe złoty (zł) - PLN |
| İnsani Gelişim İndeksi | 0.838 (çok yüksek) - 2017 | 0.865 (çok yüksek) - 2017 |
Tarihi ilişkiler değiştir
_01.jpg)
Polonya ve Macaristan arasındaki iyi ilişkiler Orta Çağ'a dayanmaktadır. Polonya ve Macar hanedan üyeleri birbirleriyle (Piast Hanedanı veya Árpád Hanedanı gibi) sıklıkla evlendi. I. Louis, 1342'de Macaristan ve Hırvatistan kralı, 1370'te Polonya kralı oldu ve 1382'deki ölümüne kadar bu hükümdarlıkları sürdü. O babası olan Anjou Hanedanı'ndan I. Charles'in (Macaristan ve Hırvatistan Kralı) ve amcası olan III. Casimir'in (Polonya kralı - Piast hanedanlığının son üyesi) varisi idi. Çünkü Kral Casimir'in meşru oğulları yoktu. Görünüşe göre, hanedanlığın net bir devamlılığını sağlamak ve oluşacak belirsizliği önlemek için, yeğeni Macaristan Kralı I. Louis'in Polonya'daki halefi olarak tayin etti. Louis'in Polonya'daki küçük kızı Jadwiga, Polonya tahtını miras aldı ve Polonya'nın en popüler hükümdarlarından biri oldu. 15. yüzyılda, iki ülke kısa bir süre sonra aynı kralı paylaştı, Polonya'nın III. Władysław'ü neredeyse yirmi yaşındayken Bulgaristan'ın Varna şehrinde Türklerle savaştı. 16. yüzyılda, Polonya, Macar asilzade Stefan Batory'yi kral olarak seçti ve o, Polonya'nın büyük hükümdarlarından biri olarak kabul edilir.
1848 Macar Devrimi değiştir
1848 Macaristan Devrimi'nde Polonyalı general Józef Bem hem Macaristan'ın hem de Polonya'nın ulusal kahramanı oldu. 1848'in sonunda ve 1849'da Székely birliklerinin generali olarak Transilvanya'nın savunması ona emanet edildi.[2] 20 Ekim 1848'de Józef Wysocki, Macar hükûmeti ile yaklaşık 1.200 askerden oluşan bir Polonya piyade taburu oluşturmak için bir anlaşma imzaladı. Anlaşma sonrasında Wysocki, Macaristan'da 2.090 piyade ve 400 süvarilik gönüllülerden oluşan bir "Polonya lejyonu" kurdu. 1849 baharında Arad Kalesi kuşatmasına ve Szolnok, Hatvan, Tápió-Bicske ile Isaszeg'deki tüm önemli savaşlara katıldılar. Ağustos 1849'da Temesvár Muharebesi ve Világos'taki Macar teslimiyetinden sonra, lejyonlardan sekiz yüzü Osmanlı'ya kaçtı.[3][4]
Polonya-Sovyet savaşı değiştir
Polonya-Sovyet Savaşı (1919-21) sırasında, Macaristan'daki Bela Kun hükûmeti devrildikten sonra Macaristan, Polonya'nın yardımına 30.000 süvari göndermeyi teklif etti, ancak Çekoslovak hükûmeti, Birinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra Çekoslovakya ile Macaristan arasında var olan silahsızlaştırılmış bölge nedeniyle onlara izin vermeyi reddetti. Yine de Macar mühimmat trenleri Polonya'ya ulaştı.
1920 yılı Temmuz ayının başında, Macaristan Başbakanı Pál Teleki, Romanya'nın askeri tedariki ile masrafları Macaristan tarafından karşılanmak üzere kritik bir savaş anında Polonya'ya ücretsiz yardım etme kararı aldı: 48 milyon Mauser mermisi, 13 milyon Mannlicher mermisi, topçu mühimmatı, 30 bin Mauser tüfeği ve birkaç milyon yedek parça, 440 mobil gıda kamyonu, 80 mobil fırından oluşuyordu. 12 Ağustos 1920'de, Csepel'deki Manfréd Weiss fabrikasından Skierniewice'ye 22 milyon Mauser mermisi taşındı. Bu Polonya'nın savaş çabalarına en önemli yabancı askeri katkıydı.
Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar Polonya ve Macaristan tarihi bir ortak sınırı paylaşmıştır. Birinci Dünya Savaşı sonrasında galip olan İtilaf Devletleri, Versay'da Slav nüfusu ile Yukarı Macaristan'ı ve Karpat Ruthenia'yı mağlup olan Macaristan'dan alıp Slav-Alman-Macar karışımı olan Çekoslovakya'ya transfer ettiler. Münih Anlaşması'nın ardından (30 Eylül 1938) - Çekoslovakya'yı Almanya tarafından ele geçirmeye mahkum etti - Polonya ve Macaristan, ortak ve kendi özel çıkarlarından, diplomatik ve paramiliter yollarla, Carpathian Ruthenia'nın Macaristan'a dönüşünü tasarlayarak tarihi ortak sınırlarını restore etmek için birlikte çalıştı.[5] İlk Viyana Ödülü (2 Kasım 1938) ile hedeflerine doğru bir adım atılmıştır.
Mart 1939'un ortalarına kadar Almanya, askeri nedenlerden dolayı ortak bir Macar-Polonya sınırının istenmediğini düşündü. Nitekim Mart 1939'da Hitler, Macaristan'ı Carpatho Ruthenia'nın geri kalanını (o zamanlar "Carpatho-Ukrayna" olarak şekillendiren) devralmaya yetkilendirdiğinde, Macaristan'ı Slovakya'nın geri kalanına dokunmaması konusunda uyardı. Hitler, Slovakya'yı planlanan Polonya Seferi için bir hazırlık alanı olarak kullanmak istiyordu. Ancak Mart 1939'da Hitler, ortak Macar-Polonya sınırı hakkında fikrini değiştirdi ve Almanya'nın müttefikine ihanet etmeye karar verdi. 1938'de zaten Ukraynalı Milliyetçiler Örgütü Karpat Ukrayna'sındaki Uzhhorod dışında bir siçte - Alman vesayeti altında - Ukrayna askeri birliklerini örgütlemeye başladı. Polonya siyasi ve askeri makamlarının, büyük Ukraynalı nüfusu ile güneydoğu Polonya için yakın bir tehlike olarak gördüğü bir siç idi.[6][7] Ancak Hitler, Karpat Rus'da düzenlenen bir Ukrayna ordusunun Sovyetler Birliği'ni işgal eden Alman güçlerine eşlik etmesi durumunda Ukraynalı milliyetçilerin bağımsız bir Ukrayna kurulması konusunda ısrar edeceğinden endişe duyuyordu; Ukrayna'nın doğal ve tarımsal kaynakları üzerine tasarımları olan Hitler, bağımsız bir Ukrayna hükûmeti ile uğraşmak istemedi.[8]
II. Dünya Savaşı değiştir
Savaş, Hitler'in yakında Carpatho-Ukrayna'nın kaderi hakkındaki kararını bozmasına neden olacaktı. Altı ay içinde, Polonya'yı işgali sırasında, Polonya-Macaristan ortak sınırı; Amiral Horthy hükûmetinin reddettiği uzun süredir devam eden Polonya-Macar dostluğu zemininde "Macar onuru" için ve Hitler'in Polonya fethini hızlandırmak amacıyla Alman güçlerini Carpatho Ruthenia üzerinden güneydoğu Polonya'ya aktarmak istediği bir zamanda büyük önem kazanacaktı.[9] Macaristan'ın reddetmesi, Polonya hükûmetinin ve on binlerce askeri personelin komşu Macaristan ve Romanya'ya, oradan Fransa ve Fransız mandası Suriye'ye kaçmasına izin verdi. Savaşın sonlarına doğru Müttefik Devletler tarafında olarak operasyonlarını sürdürdü. Ayrıca, Krystyna Skarbek dahil olmak üzere Polonyalı ve İngiliz istihbarat ajanları ve kuryeleri, Macaristan'ınCarpatho-Ukraynası'nı, Karpat Dağları'ndan Polonya'ya ve Polonya'dan bir rota olarak kullandılar.[10]
1956 Devrimi değiştir
Polonya Ekimini destekleyen ve Macaristan'da benzer reformlar isteyen bir öğrenci gösterisi 1956 Macaristan Devrimi'ni tetikleyen olaylardan biriydi.[11] Devrim sırasında Polonyalılar Macarlara destek verdiklerini gösterdiler; 12 Kasım 1956'ya kadar 11.196 Polonyalı kan bağışı bağışlamıştı. Polonya Kızılhaçı hava yoluyla Macaristan'a 44 ton tıbbi malzeme gönderdi; daha büyük miktarlar karayolu ve demiryolu ile gönderilmiştir.
Arkadaşlık günü değiştir
12 Mart 2007 tarihinde, Macaristan parlamentosu 23 Mart'ı "Macar-Leh Dostluk Günü" ilan etti, 324 oy lehine karşılık hiçbir üye olumsuz oy vermedi veya çekimser kalmadı. Dört gün sonra, Polonya parlamentosu 23 Mart'ı "Leh-Macar Dostluk Günü" olarak ilan etti .
2016 - Macar-Leh Dayanışma Yılı değiştir
29 Şubat 2016 tarihinde Macaristan Parlamentosu, 2016 yılını Macar-Polonya dayanışması ilan eden bir kararı oybirliğiyle kabul etti. Kararnameye göre, yıl boyunca Polonya'nın Poznan'daki komünizm karşıtı ayaklanmanın 60. yıldönümünü ve dört ay sonra Macaristan'ın Sovyet karşıtı devrimini kutlamak için yıl boyunca kutlamalar düzenlenecektir. Karar, meclis başkanı, Macaristan'daki Polonya ulusal azınlığının temsilcisi ve parlamentoda yer alan beş partinin grup liderleri tarafından sunuldu. Ryszard Terlecki liderliğindeki bir Polonya heyeti meclisteki oylama için gelmiştir. Aynı içeriğe sahip başka bir karar, aynı ayın başlarında Polonya Senatosu ve geçen haftaki Cuma günü Sejm tarafından kabul edilmiştir.
Yerleşik diplomatik misyonlar değiştir
- Macaristan'ın Varşova'da bir büyükelçiliği, Gdańsk'da, Kraków'da ve Wrocław'da bir başkonsolosluğu vardır.[12]
- Polonya'nın Budapeşte'de büyükelçiliği bulunmaktadır.[13]
-
Macaristan Büyükelçiliği, Varşova -
Polonya Büyükelçiliği, Budapeşte -
Kraków'da bir Macaristan Başkonsolosluğu
Notlar değiştir
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.
- ^ Kálmán Deresnyi, General Bem's Winter Campaign in Transylvania, 1848-1849 (Hung.), (Budapest, 1896)
- ^ Józef Wysocki, "Pamiętnik Jenerała Wysockiego, dowódcy Legionu Polskiego na Węgrzech z czasu kampanii węgierskiej w roku 1848 i 1849" digital version of Wysocki memoirs
- ^ E. Kozłowski, Legion polski na Węgrzech 1848-1849, Warszawa 1983
- ^ Józef Kasparek, "Poland's 1938 Covert Operations in Ruthenia", East European Quarterly", vol. XXIII, no. 3 (September 1989), pp. 366-67, 370. Józef Kasparek, Przepust karpacki: tajna akcja polskiego wywiadu (The Carpathian Bridge: a Covert Polish Intelligence Operation), p. 11.
- ^ Józef Kasparek, "Poland's 1938 Covert Operations in Ruthenia", p. 366.
- ^ On 17 September 1939, pursuant to the Molotov-Ribbentrop Pact, the Sovyetler Birliği entered and took control of eastern Poland, including southeastern Poland. That former southeastern part of Poland now comprises western Ukraine.
- ^ Józef Kasparek, "Poland's 1938 Covert Operations in Ruthenia", pp. 370-71.
- ^ Józef Kasparek, "Poland's 1938 Covert Operations in Ruthenia", p. 370.
- ^ Józef Kasparek, "Poland's 1938 Covert Operations in Ruthenia," pp. 371-73;Józef Kasparek, Przepust karpacki (The Carpathian Bridge); and Edmund Charaszkiewicz, "Referat o działaniach dywersyjnych na Rusi Karpackiej" ("Report on Covert Operations in Carpathian Rus").
- ^ "United Nations report of the Special Committee on the problem of Hungary" 25 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Page 145, para 441. Last accessed on 5 August 2012.
- ^ "Embassy of Hungary in Poland". 1 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.
- ^ "Embassy of Poland in Hungary". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.
Kaynakça değiştir
- Józef Kasparek, "Polonya'nın 1938'de Ruthenia'da Gizli Operasyonlar", Doğu Avrupa Üç Aylık ", cilt. XXIII, hayır. 3 (Eylül 1989), sayfa 365-73.
- Józef Kasparek, Przepust karpacki: tajna akcja polskiego wywiadu (Karpat Köprüsü: Gizli Bir Polonya İstihbarat Operasyonu), Warszawa, Wydawnictwo Czasopism i Książek Technicznych SIGMA NOT, 1992, 83-85001-96-4 .
- Edmund Charaszkiewicz, "Zbiór dokumentów ppłk" ("Karpat Rus Gizli Operasyonları Raporu"), " Rusi Karpackiej Referat o działaniach dywersyjnych na" . Edmunda Charaszkiewicza (Belgeler Koleksiyonunu Lt. Col. Edmund Charaszkiewicz), opracowanie, wstęp i przypisy (giriş ve notlar ile düzenlenmiştir) Andrzej Grzywacz, Marcin Kwiecień, Grzegorz Mazur, Kraków, Księgarnia Akademicka, 2000, 83-7188-449-4 , s. 106-30.