Yarı başkanlık sistemi

ülke yönetim sistemi

Yarı başkanlık sistemi, başkanlık sistemi ile parlamenter sistemin bazı özelliklerinin karışımıdır. Parlamenter sistemden farklı olarak devlet başkanı veya cumhurbaşkanı sembolik makam değildir, ülkeyi yönetim yetkilerine de sahiptir.[1] Yürütme gücü halk tarafından seçilen devlet başkanı ile meclis güvenine dayanan hükûmet başkanı (ülkelere göre başbakan veya şansölye olarak isimlendirilir) arasında paylaşılır. Fiili olarak ise yürütmenin başı devlet başkanıdır.

Yönetim biçimlerine göre devletler1
     Tam başkanlık sistemli cumhuriyetler2      Yarı başkanlık sistemli cumhuriyetler2
     Parlamento güvenine tabi olan veya olmayan, yasama organı tarafından seçilen veya atanan bir yürütme başkanının bulunduğu cumhuriyetler.      Parlamenter sistemli cumhuriyetler2
     Parlamenter anayasal monarşiler      Ayrı bir hükûmet başkanına sahip olan ancak kraliyet ailesinin hâlâ önemli bir yürütme ve/veya yasama yetkisine sahip olduğu anayasal monarşiler
     Mutlak monarşiler      Tek parti devletleri
     Anayasal hükümlerin askıya alındığı ülkeler (Örneğin askerî diktatörlükler)      Yukarıdaki sistemlerin hiçbirine uymayan ülkeler (Örneğin geçici hükûmetler).
1Bu harita Vikipedi'deki Yönetim biçimlerine göre ülkeler listesi maddesine göre derlendi. Kaynaklar için oraya bakınız. 2Anayasal olarak çok partili cumhuriyet olarak kabul edilen birkaç devlet, ülke dışındakiler tarafından genel olarak otoriter devletler olarak tanımlanmaktadır. Bu harita sadece de jure yönetim biçimini gösterir, de facto demokrasi derecesini göstermez.

Özellikleri değiştir

Yarı başkanlık sistemi bazı özellikleriyle başkanlık sistemine benzerken, parlamenter sistemle de benzerlikler taşır.

İki başlı yürütme değiştir

Yarı başkanlık sisteminde yürütme organı iki başlı olma özelliğine sahiptir. Bir tarafta devlet başkanı, diğer tarafta bakanlar kurulu bulunur. Bu özelliğiyle parlamenter sistem ile benzerlik taşır.

Seçim usulü değiştir

Yarı başkanlık sisteminde yürütme organının başlarından birisi olan devlet başkanı halk tarafından seçilir. Bu özelliğiyle başkanlık sistemi ile benzerlik taşır.

Yasamanın güveni değiştir

Yarı başkanlık sisteminde yürütme organının bir kanadı olan hükûmet (bakanlar kurulu) yasama organına karşı sorumludur. Dolayısıyla, kabineyi güvensizlik oyuyla yasama organı görevden alabilir.

Yarı başkanlık sistemi ile yönetilen ülkeler değiştir

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Karşılaştırılmalı Hükümet Sistemleri - Yarı-Başkanlık Sistemi" (PDF). tbmm.gov.tr. s. 13, 46, 90. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Kasım 2022.