Vikipedi

Linnaeus'un Havarileri

Linnaeus'un Havarileri, dünya çapında botanik ve zoolojik keşifler yapan ve botanikçi Carl Linnaeus tarafından görevlendirilen ya da önerilen bir grup öğrenciyi tanımlamak için kullanılan bir kavramdır. Söz konusu keşifler 18. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşti ve bu öğrenciler Linnaeus tarafından 'havariler' olarak adlandırıldı.[1]

John Hamilton Mortimer'in tablosu: Havari Daniel Solander (en solda), Joseph Banks (solda, oturan) ile James Cook'a (ortada) Avustralya'ya yaptığı yolculukta eşlik etti.

Birçok havari yolculuklarına İsveç'ten başladı. Bazıları İsveç Doğu Hindistan Şirketi gemisinde vaiz veya doktor olarak görev yaptı. Seferler genellikle tehlikeliydi. On yedi havariden yedisi eve dönemedi. İlk havari Christopher Tärnström, 1746'da Côn Sơn Adası'nda tropikal bir ateşten öldü. Tärnström'ün dul eşi, çocuklarını babasız bıraktığı için Linnaeus'a tepki gösterdi. Bu olaydan sonra Linnaeus sadece bekar öğrencileri sefere gönderme kararı aldı.

Linnaeus çoğu seferle yakından ilgilendi, sık sık havarileri için notlar yazdı ve yolculukları sırasında nelere dikkat etmeleri gerektiğini özetledi. Havariler de gittikleri bölgeden Linnaeus'a mektuplar ve botanik örnekler gönderdi. Döndüklerinde, topladıkları örneklerden Linnaeus'a bir seçki vermeleri rutindi. Ancak Daniel Rolander bunu yapmamayı seçti ve Linnaeus tarafından eleştirildi.

Yeni keşfedilen birçok bitki, hayvan ve böcek, Linnaeus ve havarileri tarafından isimlendirildi ve kataloglandı. Sonuç olarak, havarilerin seferleri, canlıları sınıflandırmak için yeni bir sistem olan Linnaeus taksonomisinin yayılmasına yardımcı oldu. Ek olarak, Linnaeus'un hayranlarından biri olan İngiliz botanikçi Joseph Banks, tüm İngiliz araştırma gemilerinde bir doğa bilimci bulundurma geleneğinin başlamasını sağladı. Bu durum, Charles Darwin'in HMS Beagle ile yaptığı sefer gibi gelecekteki keşifler üzerinde doğrudan bir etkiye sahipti.[2]

Kökenleri değiştir

 
Carl Linnaeus

Carl Linnaeus 23 Mayıs 1707'de Råshult, Småland, İsveç'te doğdu.[3] Linnaeus, 1728'de botanik ve tıp okumak için Uppsala Üniversitesi'ne kaydoldu.[4] Öğrenimini tamamladıktan sonra tıp okumak için Hollanda'ya gitti.[5] Hollanda'dayken, bitkileri sınıflandırmak için yeni bir sistemi öneren Systema Naturae'yi yayınladı.[6]

Linnaeus Mayıs 1741'de İsveç'e döndü ve Uppsala Üniversitesi'nde Tıp Profesörü olarak atandı. Dokuz yıl sonra üniversitenin rektörü oldu ve doğa bilimlerinin ön plana çıktığı dönemi başlattı.[7]

Linnaeus'un, Uppsala'da geçirdiği süre boyunca yaptığı belki de en önemli katkı eğitimci kimliğiydi. Dersleri dolu geçerdi ve genellikle Botanik Bahçesi'nde yapılıyordu. Öğrencilere kendileri için düşünmeyi ve kimseye güvenmemeyi öğretti. Yaz aylarında Cumartesi günü yapılan botanik gezileri, onun derslerinden daha popülerdi. Linnaeus ve öğrencileri Uppsala çevresindeki flora ve faunayı keşfettiler.[1] Ayrıca, en iyi öğrencilerinden bazılarının evinde yatılı kalmasına izin verdi.[8]

Linnaeus'un önde gelen öğrencileri arasında, en umut verici ve kararlı olanlar, genellikle profesörlerinin yardımıyla dünyanın çeşitli yerlerine botanik gezileri yaptılar. Bu on yedi maceracıya Linnaeus'un havarileri dendi.[9] Bu öğrencilere miktarı değişken olan burslar verildi. Linnaeus, bazen Rektör yetkisinin havarilerine keşif gezisinin finansmanı veya burs vermek için kullandı.[10] Havarilerin çoğuna yolculukları sırasında neyi arayacakları konusunda talimatlar verildi. Havariler, Linnaeus'un sınıflandırma sistemine göre yeni bitkiler, hayvanlar ve mineraller topladı, organize etti ve sınıflandırdı. Çoğu, yolculukları bittiğinde koleksiyonlarını Linnaeus'a verdi.[11]

Havariler değiştir

Christopher Tärnström, Çin (1746) değiştir

Christopher Tärnström (1703-1746) ilk havariydi. Linnaeus, Tärnström'ün Çin'e botanik bir keşif gezisi düzenlemesine izin verdi.[12] 1746 yılında Tärnström serbest geçiş izni bulunan İsveçli Doğu Hindistan Şirketi gemisi Calmar ile Çin'e gitti. Bitkileri, hayvanları ve böcekleri içeren toplanacak şeylerin Linnaeus tarafından yazılmış bir listesini aldı. Ancak Calmar, hava şartlarının muhalefeti nedeniyle Côn Sơn Adası'nın (günümüz Vietnam kıyılarının dışında) ötesine gidemedi.[13] 4 Aralık 1746'da Tärnström, İsveç'e herhangi bir botanik veya zoolojik örnek gönderemeden tropikal ateşten öldü.[14] Dul karısı Linnaeus'u çocuklarını babasız bırakmakla suçladı. Tärnström'ün ölümünün ardından Linnaeus, yalnızca evli olmayan erkeklerin havarileri olmasına izin verdi.[15]

Pehr Kalm, Kuzey Amerika (1747-1751) değiştir

 
Pehr Kalm[16]

Pehr Kalm (1715-1779) İsveç'te Fin bir ailenin çocuğu olarak doğdu ve Aralık 1740'ta Linnaeus'un öğrencisi oldu. Linnaeus'a botanik bir keşif gezisi için Kuzey Amerika'ya seyahat etmesini önerdi. Linnaeus bunu kabul etti Uppsala ile Abo üniversitelerinin finansman desteği ile 1747 yılında Kalm, Kuzey Amerika'ya olan yolculuğuna başladı. İngiltere'de uzun bir süre kaldıktan sonra, 1748 sonbaharında Philadelphia'ya ulaştı. İki buçuk yıl boyunca Kuzey Amerika'da kaldı, Pennsylvania, New Jersey, New York ve güney Kanada eyaletlerini ziyaret etti. Daha sonra İsveç'e döndü. Kalm, Linnaeus'un umutlarını gerçekten yerine getiren birkaç havariden biridir; yanında preslenmiş bitki ve tohumlardan oluşan geniş bir koleksiyon getirdi. Seyahat deneyimlerini daha sonra üç ciltlik En resa til Norra America adlı kitapta yayımlandı.[13][17][18][19]

Fredric Hasselquist, İzmir, Mısır vb. (1749-1752) değiştir

Fredric Hasselquist (1722-1752), Linnaeus'un botanik açıdan keşfedilmemiş Doğu Akdeniz hakkında bahsettiğini işitti ve bu bölgeye seyahat etmeyi kafasına koydu. Hasselquist fakirdi ve keşif gezisini mümkün kılmak için Linnaeus ve Olof Celsius'un sağlayacağı finansmana güveniyordu. 7 Ağustos 1749'da Hasselquist, kışı geçirdiği Stockholm'den İzmir'e gitti. Daha sonra, dönmeden önce on ay kaldığı Mısır'a gitti. Seyahatindeki diğer rotalar; Suriye, Kıbrıs, Rodos ve Sakız Adası idi. Zengin bir botanik ve zoolojik koleksiyonu ve ayrıca minerallerle İzmir'e döndü. 9 Şubat 1752'de İsveç'e dönmeden önce öldü. Seferi sırasında büyük bir borç biriktirdi ve Linnaeus'a, Hasselquist'in koleksiyonlarının ve el yazmalarının borç ödenene kadar eve gönderilmeyeceği konusunda bilgi verildi. İsveç Kraliçesi Louisa Ulrika borcu ödedi ve Linnaeus, Hasselquist'in bulgularını teslim aldı. 1757'de Linnaeus, Hasselquist'in koleksiyonlarına ve el yazmalarına dayanarak Iter Palaestinium'u yayınladı.[13][20][21][22]

Olof Torén, Surat ve Guangzhou (1750) değiştir

Olof Torén (1718-1753) 1750'de İsveç Doğu Hindistan Şirketi'nde vaiz olarak Surat ve Hindistan'a gitti. İsveç'e dönmeden önce Guangzhou (Kanton) ve Çin'e devam etti. Yolculuğu sırasında Linnaeus ile yazıştı; bu mektuplar ölümünden sonra başka bir havari olan Pehr Osbeck'in seyahatnamesinin bir eki olarak yayınlandı. Yolculuğu sırasında hastalandı ve döndükten kısa bir süre sonra 1753'te öldü. Büyük bir koleksiyonla geri dönmüştü.[23][24][25]

Pehr Osbeck, Çin (1750-1752) değiştir

 
Pehr Osbeck

Pehr Osbeck (1723-1805), 1750'de Prins Carl gemisiyle Göteborg'dan Çin'e gitti. Birincil görevi Linnaeus için çay bitkisi toplamaktı. Guangzhou'da dört ay geçirdi, burada birçok bitki topladı ama çay bitkisini toplayamadı. Haziran 1752'de koleksiyonu ile İsveç'e döndü ve koleksiyonunu Linnaeus'a verdi.[26][27][28][29]

Pehr Löfling, İspanya ve Venezuela (1751-1756) değiştir

Pehr Löfling (1729-1756), Stockholm'deki İspanyol büyükelçisi İspanyol florasını keşfetmek için yardım istediğinde Linnaeus tarafından önerildi. Löfling, 1751'de Madrid'e gitti ve burada yaklaşık iki yıl kaldı. Flora ve faunayı araştırdı ve düzenli olarak Linnaeus'a bitkiler gönderdi. 1754'te İspanyollar Güney Amerika'ya bir sefer düzenledi ve Löfling onlara katılmaya davet edildi. İlk önce Kanarya Adaları'nda durdular ve Venezuela'ya devam etmeden önce kısa bir süre kaldılar. Venezuela'da Löfling, iki asistanının yardımıyla bitki topladı. Löfling, 22 Şubat 1756'da Guyana'daki ölümüne kadar Güney Amerika'da kaldı.[10][30][31]

Daniel Rolander, Surinam (1755) değiştir

Daniel Rolander (1725-1793), Linnaeus'un tanıdığı Carl Gustav Dahlberg'e eşlik ederek 1755'te Surinam'a gitti. Yolda hastalandı ancak oraya vardığında iyileşmişti. Surinam'da yağmur ormanlarını keşfetmeye çalıştı ama iklimden hoşlanmadı. Alkol bağımlısı oldu ve sağlığı bozulmaya başladı. Yedi ay kaldıktan sonra bitkiler ve böceklerden oluşan bir koleksiyonla geri döndü. Ancak koleksiyonunu Linnaeus'a vermedi. Bu durum Linnaeus'u öfkelendirdi. Rolander'ın koleksiyonunu almaya kararlı olan Linnaeus, Rolander'ın evine girdi ve bildirildiğine göre bir Sauvagesia bitkisini çaldı. Bu olay, iki adam arasındaki ilişkiyi sonlandırdı, daha sonra Linnaeus'un birkaç kez Rolander hakkında kötü konuştuğu duyuldu.[32][33]

Anton Rolandsson Martin, Spitsbergen (1758) değiştir

Anton Rolandsson Martin (1729-1785) Estonya'da doğdu ve daha sonra İsveç'e Linnaeus'tan eğitim almak için geldi. Linnaeus, Martin'in Arktik Okyanusu'ndaki bir ada olan Spitsbergen'e gitmesi için İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nden hibe almasına yardım etti. 1758'de Martin adaya yapılan bir balina avcılığı seferine katıldı, ancak karaya sadece birkaç saat için çıkmaya fırsat bulabildi. Topladığı yosunları ve likenleri geri getirmeyi başardı. Geri getirebildiği çok az örnek olmasına rağmen, Martin'in seferi Linnaeus'un övgüsünü kazandı.[34][35]

Carl Fredrik Adler, Doğu Hint Adaları, Çin ve Java (c. 1761) değiştir

Carl Fredrik Adler (1720-1761) 1761'de bir İsveç Doğu Hindistan Şirketi gemisiyle Doğu Hint Adaları'na gitti. Aynı seferde Çin ve Cava'yı da ziyaret etti. Yolculuğu kısa sürdü. Aynı yıl Java'dayken öldü. Ancak, ölümünden önce Çin'den Linnaeus'a bazı örnekler göndermeyi başarmıştı.[36]

Pehr Forsskål, Mısır ve Yemen (1761-1763) değiştir

 
Pehr Forsskal

Pehr Forsskål (1732-1763) Finlandiya'da doğdu ve 18 yaşındayken Linnaeus'un öğrencisi oldu. Forsskål'a, Danimarka Kralı V. Frederik tarafından Orta Doğu'ya yapılacak olan bir Danimarka seferine katılmak isteyip istemediği soruldu. Linnaeus'a danıştı ve gitmesine izin verildi. Danimarkalı bir keşif gezisi olmasına rağmen, Kral Frederick V, Linnaeus da dahil olmak üzere birçok uluslararası botanikçi onları inceleyene kadar bulguların Kopenhag'a yerleştirilmeyeceğini belirtti. Forsskål ve keşif seferi 1761 kışında yola çıktı. İlk durakları İskenderiye, Mısır oldu. Forsskål Süveyş'te birçok örnek topladı ve Kızıldeniz'in flora ve faunasını ilk tanımlayanlardan biri oldu. Sefer, Nisan 1763'te Forsskål'ın Linnaeus'un özellikle ilgilendiği bir Commiphora türünü bulduğu Yemen'e devam etti. Ancak Forsskål, bulduğu türü Linnaeus'a teslim edemeden 11 Temmuz 1763'te sıtmadan öldü. Forsskål, keşif sırasında Flora Aegyptiaco-Arabica ve Descriptiones Animalis üzerinde çalıştı. Eserleri ölümünden sonra 1775'te başka bir sefer üyesi olan Carsten Niebuhr tarafından yayımlandı.[37][38][39]

Göran Rothman, Tunus ve Libya (1773-1776) değiştir

Göran Rothman (1739-1778), Uppsala Üniversitesi'nde tıp okudu ve tezinin danışmanı Linnaeus idi. 1773'te Rothman, İsveç Bilimler Akademisi tarafından görevlendirilerek Kuzey Afrika'ya gitti. Libya ve Tunus'u ziyaret etti, ancak bölgedeki karışıklıklar nedeniyle iç bölgelere gidemedi. Çok az bulguyla 1776'da İsveç'e döndü.[40][41]

Johan Peter Falk, Rusya (1768-1774) değiştir

Johan Peter Falk (1732-1774), 1751'de Uppsala Üniversitesi'ne geldi ve bir havari oldu. Linnaeus'a, Gotland adasına yaptığı keşif gezisinde eşlik etti ve daha sonra Linnaeus'un oğlu Carl'ın öğretmeni oldu. 1760'ta Linnaeus, Falk'ı Danimarka'nın Mısır seferi sırasında Forsskål'a eşlik etmesi için teşvik etti, ancak Falk, Danimarkalılardan onay alamadı. 1768'de Rus Bilimler Akademisi, doğu Rusya'yı keşfetmek için birkaç keşif gezisi düzenledi. Linnaeus sayesinde Falk'a keşif gezilerinden birinin sorumluluğu verildi ve aynı yıl yola çıktı. Keşif gezisinde, Volgograd ve bozkırlar da dahil olmak üzere Rusya'daki birçok yeri araştırdı. Falk, flora ve faunanın yanı sıra yerel gelenekleri araştırdı ve tanımladı. Yolculuk sırasında Falk afyon bağımlısı oldu ve bu durum sefer sırasında depresyona girmesine neden oldu. 1774'te sefer, Kazan'a ulaştı ve Falk burada intihar etti. Ölümünün ardından, koleksiyonları ve makaleleri, 1785-86'da Samuel Georg Gmelin tarafından Beyträga zur topografischen Kenntniss des Russichen Reichs başlığı ile yayınlammak üzere Saint Petersburg'a gönderildi.[42][43][44]

Daniel Solander, Avustralya (1768-1771) ve İzlanda (1772) değiştir

 
Daniel Solander

Daniel Solander (1733-1782), Uppsala'da öğrenci olduğu süre boyunca Linnaeus'un evinde yaşıyordu. Linnaeus ona düşkündü, Solander'a en büyük kızıyla evlenme sözü verdi ve Solander'a halefi olacağını söyledi. Linnaeus'un tavsiyesine dayanarak Solander, 1760'ta İngiltere'ye gitti ve burada Linnaeus sistemini yaydı. İki yıl sonra Linnaeus, Solander'ı Saint Petersburg'da botanik profesörü olarak görevlendirilmesini sağladı. Ancak Solander, İngiltere'de kalmaya karar verdiğini söylediğinde Linnaeus hayal kırıklığına uğradı. Bu, ilişkilerine zarar verdi ve daha sonra Linnaeus'un ondan "nankör Solander" olarak bahsettiği duyuldu. 1768'de Solander, İngiliz botanikçi Joseph Banks tarafından, Endeavor gemisiyle Pasifik Okyanusu'na yaptığı ilk yolculuğunda James Cook'a eşlik etmesi için görevlendirildi. Endeavor, Avustralya, Asya, Afrika ile Solander ve Banks'in birçok doğa bilimleri keşfi yaptığı başka bölgelere gitti. Keşif gezisinden yaklaşık bir yıl sonra, 1772'de Solander ve Banks İzlanda'ya başka bir botanik yolculuk yaptılar. Koleksiyonlarından Linnaeus'a hiçbir şey göndermedi, ancak örneklerini Linnaeus'un sistemine göre düzenlemeye devam etti.[45][46][47]

Anders Sparrman, Çin (1765-1767), Güney Afrika (1771-1772 ve 1775) Okyanusya (1772-1775) Senegal (1787) değiştir

 
Anders Sparrman

Anders Sparrman (1748-1820), bir havari olmadan önce bile, bir İsveç Doğu Hindistan Şirketi gemisinde cerrah olarak Çin'e iki yıllık bir yolculuk yapmıştı. 1771'de Linnaeus'un havarilerinden biri olarak Güney Afrika'ya gitti ve burada flora ve faunayı araştırdı. Ertesi yıl, Cook'un ikinci seferine katılması istendi. Yolculuk sırasında, Okyanusya ve Güney Amerika dahil olmak üzere çeşitli yerlerde bitkileri topladı ve inceledi. İki yıl sonra birçok botanik bulgu elde ederek Güney Afrika'ya döndü. 1776'da Uppsala'ya dönmeden önce orada sekiz ay daha kaldı. 1787'de Senegal'e bir keşif gezisine çıktı. Seyahatlerini Resa till Goda Hopps-Udden, södra Polkretsen och omkring Jordklotet, samt till Hottentott- och Caffer-Landen Åren 1772-1776 başlığı ile üç cilt halinde, 1783-1818 arasında yayımladı.[48][49]

Carl Peter Thunberg, Güney Afrika, Japonya (1770-1779) değiştir

 
Carl Peter Thunberg

Tıpkı Linnaeus gibi, Carl Peter Thunberg de (1743-1828) Uppsala'ya 18 yaşında geldi. 1770 yılında tezini tamamlayarak Paris'e gitti. İsveç'e dönüş yolunda Amsterdam'da Linnaeus'un arkadaşı Johannes Burman ile tanıştı. Burman'ın etkisiyle Thunberg, Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'nde cerrah oldu. O zamanlar sadece Hollanda gemilerine açık olan Japonya'ya giden bir sefere katıldı. Sefer, 1772'de Güney Afrika'da durdu ve üç yıl kaldı. Bu süre zarfında Thunberg 300 yeni bitki türü buldu ve bulgularını Linnaeus'a gönderdi. 1775'te sefer Cava'ya ve ardından Japonya'ya devam etti. Japonya'daki tüm yabancılar, Nagazaki'nin dışındaki Dejima adasında kalmaya zorlandı, bu nedenle Thunberg'in anakara florasını incelemesi zordu. Bununla birlikte, Dejima bahçelerinde bulduğu bitkilere eklemek için anakaradan bazı örnekler getirmesi için birçok çevirmen buldu. Thunberg'in Japon manzarasını keşfedebildiği tek zaman, Edo'daki şogun ziyaret ettiği zamandı. 15 ay sonra yolda Sri Lanka'ya da uğrayarak İsveç'e döndü. Japonya'daki bulgularından, Flora Japonica adlı eserini yayımladı. Güney Afrika'daki bulgularından ise Flora Capensis'i yayımladı.[50][51]

Andreas Berlin, Gine (1773) değiştir

Andreas Berlin (1746-1773), katılabileceği bir botanik keşif gezisi bulmak için Londra'ya gitmeden önce Linnaeus'un öğrencisi olarak Uppsala Üniversitesi'nde okudu. 1773'te İngiliz doğa bilimci Henry Smeathman ile Gine'ye gitti. Keşif gezisinin amacı Afrika'nın orta kısımlarını keşfetmekti, ancak anakaraya ulaşmadan önce Berlin, Îles de Los'tayken mide hastalığından öldü. Ölümünden önce Berlin, Linnaeus'a birkaç bitki göndermeyi başarmıştı.[52][53]

 
Adam Afzelius

Adam Afzelius, Sierra Leone (1792-1796) değiştir

Adam Afzelius (1750-1837), Uppsala'da eğitim gördükten ve ders verdikten sonra 1792'de Sierra Leone'ye yapılan bir İngiliz seferine katıldı. 1796'da bazı botanik yazılarında tanımladığı birçok yeni örnek bularak geri döndü. Ayrıca Linnaeus'un otobiyografisini de yayımladı.[54]

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b Blunt, Wilfrid (2004). pp. 173–174.
  2. ^ Blunt, Wilfrid (2004). p. 184.
  3. ^ Blunt, Wilfrid (2004). p. 12.
  4. ^ Blunt, Wilfrid (2004). pp. 23–25.
  5. ^ Blunt, Wilfrid (2004). p. 94.
  6. ^ Blunt, Wilfrid (2004). p. 98.
  7. ^ "Carl Linnaeus". Swedish Museum of Natural History. 3 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2010. 
  8. ^ Blunt, Wilfrid (2004). pp. 172–173.
  9. ^ Mary and John Gribbin (2008). pp. 56–57.
  10. ^ a b Blunt, Wilfrid (2004). pp. 189–190.
  11. ^ Broberg, Gunnar (2006). pp. 37–39.
  12. ^ "Christopher Tärnström's journal". 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2010. 
  13. ^ a b c Mary and John Gribbin (2008). p. 57.
  14. ^ Stöver, Dietrich Johann Heinrich (1974). p. 174.
  15. ^ Blunt, Wilfrid (2004). pp. 185–186.
  16. ^ TIEDE 5/2003, Suomalaisten löytöretket 3: Professori Kalm pääsi amerikan lehtiin.
    NOTE: Çoğu kimse tarafından bu portrenin Pehr Kalm'a ait olduğu belirtilse de, bazı modern tarihçiler Kalm'ın meslektaşı Pehr Gadd'a ait olduğunu savunur.
  17. ^ Blunt, Wilfrid (2004). p. 186.
  18. ^ Fagerstedt and Sörlin (2004). pp. 58–62.
  19. ^ Stöver, Dietrich Johann Heinrich (1974). p. 181.
  20. ^ Blunt, Wilfrid (2004). pp. 186–187.
  21. ^ Frängsmyr et al. (1983). pp. 54–55.
  22. ^ Stöver, Dietrich Johann Heinrich (1974). pp. 175–176.
  23. ^ "Olof Torén". 26 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2010. 
  24. ^ Fagerstedt and Sörlin (2004). p. 53.
  25. ^ Stöver, Dietrich Johann Heinrich (1974). p. 182.
  26. ^ Blunt, Wilfrid (2004). pp. 187–188.
  27. ^ "Pehr Osbeck". 27 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2010. 
  28. ^ Fagerstedt and Sörlin (2004). pp. 52–53.
  29. ^ Mary and John Gribbin (2008). pp. 57–58.
  30. ^ "Pehr Löfling". 27 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2010. 
  31. ^ Stöver, Dietrich Johann Heinrich (1974). pp. 178–179.
  32. ^ "Daniel Rolander". 10 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2010. 
  33. ^ Fagerstedt and Sörlin (2004). pp. 104–115.
  34. ^ "Anton Rolandsson Martin". 25 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2010. 
  35. ^ Fagerstedt and Sörlin (2004). p. 95.
  36. ^ "Carl Fredrik Adler". 25 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2010. 
  37. ^ "The Apostles" (PDF). Uppsala University. 10 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2010. 
  38. ^ "Peter Forsskål". 26 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2010. 
  39. ^ Stöver, Dietrich Johann Heinrich (1974). pp. 176–177.
  40. ^ "Göran Rothman". 10 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010. 
  41. ^ Fagerstedt and Sörlin (2004). p. 94.
  42. ^ "Johan Peter Falck". 26 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010. 
  43. ^ Fagerstedt and Sörlin (2004). pp. 74–76.
  44. ^ Stöver, Dietrich Johann Heinrich (1974). pp. 179–180.
  45. ^ Blunt, Wilfrid (2004). pp. 191–192.
  46. ^ "Daniel Solander". 26 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2010. 
  47. ^ Mary and John Gribbin (2008). pp. 58–59.
  48. ^ Blunt, Wilfrid (2004). pp. 192–193.
  49. ^ "Anders Sparrman". 25 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010. 
  50. ^ Blunt, Wilfrid (2004). pp. 193–194.
  51. ^ "Carl Peter Thunberg". 10 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010. 
  52. ^ "Andreas Berlin". 25 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010. 
  53. ^ Fagerstedt and Sörlin (2004). pp. 10–13.
  54. ^ "Adam Afzelius". 25 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Linnaeus%27un_Havarileri&oldid=30994789" sayfasından alınmıştır