Ova

düz coğrafi alan
(Düzlük sayfasından yönlendirildi)

Coğrafyada, ova genellikle alçak bölgelerde bulunan ama yanlış bilinenin aksine bazen yükseklerde de bulunabilen, akarsu alüvyonlarının oluşturduğu birikimli, düz bir arazi alanıdır. Ovalar vadiler boyunca veya dağların eteklerinde, kıyı ovaları ve yaylalar veya yayla ovaları olarak ortaya çıkar.[1]

Bir vadide, bir ova iki tarafta çevrelenir, ancak diğer durumlarda bir ova tepelerin tamamı veya çevresinin bir kısmı, dağlar veya uçurumlar tarafından tasvir edilebilir. Bir jeolojik bölgenin birden fazla ova içerdiği durumlarda, bir geçiş ile bağlanabilir (bazen bir boşluk olarak adlandırılır). Kıyı ovaları, dağlar veya yaylalar gibi yüksek özelliklere ulaşana kadar çoğunlukla deniz seviyesinden yüksekte bulunur.[2]

Ovalar tüm kıtalarda bulunur ve Dünya topraklarının üçte birinden fazlasını kapsayan ovalar, dünyadaki en büyük yer şekillerinden biridir.[3] Ovalar akan lavlardan oluşmuş olup, su, buz, rüzgar tarafından biriktirilmiş veya bu ajanlar tarafından tepelerden ve dağlardan erozyonla oluşturulmuş olabilir. Ovalar genellikle maki (subtropikal), bozkır (yarı kurak), Savan (tropikal) veya tundra (polar) biyomlarında bulunmaktadır. Bazı durumlarda, çöller ve yağmur ormanlarında da ovalar olabilir.[4]

Birçok bölgedeki ovalar tarım için önemlidir, çünkü toprakların tortu olarak biriktirildiği yerlerde yoğun ve verimli olabilirler. Ova, mahsul üretiminin mekanizasyonunu kolaylaştırır; ya da hayvancılık için iyi otlama alanları bulunmaktadır.[5]

Kafkasya'da Ağrı Dağı, ön planda Iğdır Ovası ile.

Ova türleri değiştir

Biriktirme ovaları değiştir

Çökelme ovalarının türleri şunlardır:

  • Abisal ovalar, derin okyanus havzasının düz veya çok hafif eğimli bölgelerinde bulunmaktadır.[6][7]
  • Ova için Latince kelime olan Planitia, Mars'taki Hellas Planitia veya Venüs'teki Sedna Planitia gibi dünya dışı gezegenlerin isimleri ovaların isimlendirilmesinde kullanılır.

alüvyon ovaları nehirlerin oluşturduğu ve bu örtüşen tiplerden biri olabilir:

  • Alüvyal ovalar, alüvyal toprak haline gelen sel ovalarında veya yataklarında tortu biriktiren bir nehir tarafından uzun bir süre içerinde oluşmaktadır. Bir sel ovası ve bir alüvyon ovası arasındaki fark şudur: bir sel ovası, günümüzde veya yakın zamanda sürekli olarak sel yaşayan alanları temsil ederken, bir alüvyon ovası, bir sel ovasının şimdi ve eskiden olduğu alanları veya sadece birkaç kez sel yaşanan alanları içermektedir.[8]
     
    Nil deltası
     
    Red Rock Canyon State Park'tan (California) küçük, çentikli bir alüvyon Ovası.
  • Sel Ovası, ara sıra veya düzenli olarak sel afetinin gerçekleştiği bir göle, nehire, dereye veya sulak alana bitişik alandır.
  • Scroll Ovası, nehrin çok düşük bir eğimle kıvrıldığı bir ova çeşididir.

Buzulların yerçekimi kuvveti ile hareketi sonucu oluşan buzul ovaları:

  • Outwash Ovası bir eriyen buzun suyu ile biriken tortulardan oluşan bir buzul ovasıdır. Temel olarak tabakalı (katmanlı ve sıralanmış) çakıl ve kumdan oluşur.[9][10]
  • Ovalara kadar, buz tabakasında, buzulun ana gövdesinden ayrılan ve taşınan tortuları biriktirdiği yerde eridiği forma kadar olan kısma buzul ovası denir. Till plains, her boyuttaki sıralanmamış malzemeden oluşur.
  • Göl ovaları, başlangıçta göl ortamında, yani bir göl yatağı olarak oluşan ovalar.[11]
  • Akan lav tabakalarından oluşan lav ovaları.[12]

Erozyon Ovaları değiştir

Erozyon ovaları, engebeli yüzeyi aşındıran ve pürüzsüzleştiren akan su, nehirler, rüzgar ve buzul gibi çeşitli denudasyon elemanları tarafından düzleştirilir. Bu denudasyon elemanları etkisiyle oluşan ovalara peneplains (neredeyse ova), rüzgar etkisiyle oluşan ovalara pediplains denir.[13]

Yapısal ovalar değiştir

Yapısal ovalar, Dünya'nın nispeten bozulmamış yatay yüzeyleridir. Bunlar, dünya yüzeyindeki en geniş doğal ovalardan bazılarını oluşturan bölgeler olup, yapısal olarak çökmüş bölgeleridir.[14]

Bazı Ova Çeşitleri değiştir

Önemli örnekler değiştir

Ayrıca bakınız: Category: Plains by country

Amerika değiştir

 
Kakanui sırtı, Maniototo Ovası

Karayipler ve Güney Amerika değiştir

 
Curry County, Doğu New Mexico, Kuzey Amerika Great Plains

Kuzey Amerika değiştir

Asya değiştir

Doğu Asya değiştir

Güney Asya değiştir

Batı Asya değiştir

 
Yilan Ovası, Tayvan

Avrupa değiştir

Orta Avrupa değiştir

Doğu Avrupa değiştir

Kuzey Avrupa değiştir

Güney Avrupa değiştir

 
Phaestus, Yunanistan tepesinden Messara ovası görünümü.

Okyanusya değiştir

Avustralya değiştir

Yeni Zelanda değiştir

 
Taieri Ovası, Otago, Yeni Zelanda boyunca güneydoğuya bakmaktadır.

Türkiye'deki ovalar değiştir

Türkiye de Tektonik ovalar, Delta ovaları ve karstik ovalar bulunur. Özellikle Tektonik ovalar yaygındır.

Tektonik Ovalar değiştir

Delta Ovaları değiştir

  • Bafra
  • Çarşamba
  • Çukurova
  • Büyük Menderes
  • Küçük Menderes
  • Gediz
  • Bakırçay

Karstik Ovalar değiştir

  • Acıpayam
  • Kestel
  • Avlan
  • Korkuteli
  • Elmalı
  • Tefenni
  • Tavas

Kaynakça değiştir

  1. ^ Rood, Stewart B.; Pan, Jason; Gill, Karen M.; Franks, Carmen G.; Samuelson, Glenda M.; Shepherd, Anita (2008-02-01). "Declining summer flows of Rocky Mountain rivers: Changing seasonal hydrology and probable impacts on floodplain forests". Journal of Hydrology. 349 (3–4): 397–410. Bibcode 2008JHyd..349..397R 31 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. doi 10.1016/j.jhydrol.2007.11.012
  2. ^ Whittow, John (1984). Dictionary of Physical Geography. London: Penguin. p. 467.ISBN 978-0-14-051094-2.
  3. ^ Geoff C. Brown; C. J. Hawkesworth; R. C. L. Wilson (1992). Understanding the Earth 3 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(2nd ed.). Cambridge University Press. p. 93. ISBN 978-0-521-42740-1.from the original on 2016-06-03.
  4. ^ Gornitz, Vivien (ed.). 2009. Encyclopedia of Paleoclimatology And Ancient Environments. Springer: Dordrecht, p. 665.
  5. ^ Powell, W. Gabe. 2009. Identifying Land Use/Land Cover (LULC) Using National Agriculture Imagery Program (NAIP) Data as a Hydrologic Model Input for Local Flood Plain Management. Applied Research Project, Texas State University.
  6. ^ Vinogradova, N.G. (1997). "Abyssal ve Hadal Bölgelerinin Zoocoğrafyası". Okyanusların Biyocoğrafyası. Deniz Biyolojisindeki gelişmeler. 32. s. 325–387. doi: 10.1016 / S0065-2881 (08) 60019-X. 9 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mayıs ISBN 9780120261321.
  7. ^ Goudie, A. S., ed. (2004). "Denudation kronolojisi". Jeomorfoloji Ansiklopedisi. s. 244–248.
  8. ^ "Glossary of Landform and Geologic Terms" (PDF). National Soil Survey Handbook—Part 629. National Cooperative Soil Survey. April 2013. Archived from the original on 22 October 2016. Retrieved 17 August 2016.
  9. ^ Smith L.C., Sheng Y., Magilligan F.J., Smith N.D., Gomez B., Mertes L., Krabill W.B., Garven J.B., Geomorfik etki ve 1996 Skeiðarársandur jökulhlaup, İzlanda, çok yıllık havali ile ölçülen hızlı sonraki kurtarma. Geomorfoloji cilt 75 Is. 1–2 (2006) 65-75
  10. ^ Magilligan F.J., Gomez B., Mertes L.A.K., Smith, L.C. Smith N.D., Finnegan D., Garvin J.B., Geomorphic etkinliği, sandur geliştirme ve jökulhlaups sırasında peyzaj tepki desen: Skeiðarársandur, güneydoğu İzlanda, Geomorphology 44 (2002) 95-113
  11. ^ Amerika Birleşik Devletleri. Koruma Bölümü. Jeoloji Bölümü. Glacial Sluceways ve Lacustrine Plains Güney Indiana. William D. Thornburry tarafından. Bloomington: n.p., 1950. Web. <>.
  12. ^ "Lav Yaylaları 27 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". 2013-11-14 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2014-01-26.
  13. ^ Migoń, Piotr(2004). "Planation surface". In Goudie, A.S. (ed.). Encyclopedia of Geomorphology. pp. 788–792.
  14. ^ "Pediplain" Encyclopedia Britannica.