Bella Ciao
Bella ciao (İtalyanca telaffuz: [ˈbɛlla ˈtʃaːo]; "Hoşça kal güzel"), 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan bir İtalyan protest halk şarkısıdır. Kuzey İtalya'daki pirinç tarlalarında çalışan mevsimlik kadın işçiler tarafından zorlu koşulları eleştirmek amacıyla söylenmeye başlandı.
| "Bella ciao" | |
|---|---|
 | |
| Geleneksel, anonim | |
| Dil | İtalyanca |
| Süre | 1:48 |
| Yazar | Bilinmiyor |
Nazi Alman kuvvetlerinin İtalya'yı işgal ettiği 1943-1945 yılları arasındaki İtalyan direnişi sırasında İtalyan partizanları tarafından şarkının sözlerinin değiştirilip faşizm karşıtı bir marşa dönüştürüldüğü, Partizanlar, faşist İtalya Sosyal Cumhuriyeti ve onun Nazi Alman müttefikleriyle mücadele ederken de şarkıyı söylemeyi sürdürdüler.
Faşizme ve Nazizme karşı koyan ve 1943-1945 yılları arasındaki İtalyan İç Savaşı sırasında işgalci Nazi Almanyası ve işbirlikçi faşist İtalyan Sosyal Cumhuriyeti kuvvetlerine karşı savaşan partizanlar tarafından değiştirilerek İtalyan direniş hareketininmarşı olarak benimsendiği, yaygın bir varsayımdır. Fakat tarihçiler, şarkıyı İtalyan partizanların gerçekten söylediğine dair çok az kanıt olduğunu ya da hiç kanıt olmadığını savunmaktadırlar.
Bella ciao'nun çeşitli versiyonları, özgürlük ve direniş marşı olarak tüm dünyada söylenmeye devam etmektedir.
Şarkının hem işçi versiyonunun, hem de partizan versiyonunun sözlerinin yazarları bilinmemektedir.
Tarihçe değiştir
Şarkının kökleri belirsiz olup bir hipoteze göre, ilk olarak İtalya'nın kuzeyindeki Po Ovası'ndaki pirinç tarlalarında zor koşullarda çalışan, çoğunlukla kadın işçiler tarafından "Alla mattina appena alzata" (Sabah uyanır uyanmaz) şeklinde 19. yüzyıl sonlarında ve farklı sözlerle 20. yüzyılın ilk yarısında söylenmiştir.[1] Bilinen en eski yazılı versiyonu 1906 yılına aittir.[2]
Partizan versiyonu değiştir
Sözlerinin ilk kez 1953'te yayımlanmasından önce, Bella Ciao'nun ne partizan tugayları arasında bilindiğine, ne de 'partizan versiyonu' olduğuna dair hiçbir belirti yoktur. Savaştan hemen sonraki dönemin belgelerinde hiçbir iz bulunmamakta ve önemli şarkı sözleri kitaplarında yer almamaktadır.
Roberto Battaglia'nın İtalyan Direniş Tarihi[3] adlı çalışmasında, dönemin popüler şarkılarının Fischia il vento ve ünlü Sovyet halk şarkısı Katyuşa olduğu, ikincisinin ünlü Garibaldi Partizan Tugaylarının resmi marşı haline geldiği belirtilmektedir.[4]
Eski bir partizan ve partizan mücadelesi tarihçisi olan ünlü gazeteci Giorgio Bocca bu konuda şunları söylemiştir:
"Bella ciao"... Direnişin şarkısı, ve "Giovinezza"... Faşist dönemin şarkısı... Bunlar ne partizanlardan ne de faşistlerden doğmuş olup; biri Dalmaçyalı bir şarkıdan, diğeri Toskanalı öğrenci ruhundan ödünç alınarak yıllar içinde anti-faşist İtalya'nın ve Mussolini rejiminin resmi ya da fiili marşları haline gelmiştir ... Partizan savaşının yirmi ayı boyunca insanların "Bella ciao" şarkısını söylediklerini hiç duymadım, Spoleto Festivalinin bir icadı o.
— Luigi Morrone, Direniş sırasında hiç söylenmemiş olan "Bella ciao"nun gerçek hikayesi, "Bizim Hikayemiz", "Corriere della Sera", 10 Temmuz 2018.[5]
Şarkı, ancak 1963 Yves Montand versiyonunun Il Nuovo Canzoniere Italiano adlı müzik grubu tarafından 1964'te Spoleto şehrindeki Festival dei Due Mondi (İki Dünyanın Festivali) sırasında çalınmasıyla üne kavuşup hızla geniş bir popülerlik kazandı. Öyle ki İtalyan Hristiyan Demokrasi partisinin 1975 kongresinin kapanış şarkısı Bella Ciao oldu.[6]
Melodisi değiştir
Fransız şarkıcı Yves Montand da parçayı orijinal dili olan İtalyanca yorumlamıştı.
| |
| Dinlerken sorun mu yaşıyorsunuz? Medya yardımı alın. | |
Enstrümental bir Musevi halk müziği türü olan Klezmer tarzında 1919'da kaydedilmiş bir plakta yer alan şarkının "Bella ciao" ile benzerlik göstermesi, şarkının Musevi kökenli olabilme ihtimaline de işaret etmektedir.[7]
Dört vuruşlu olan Bella Ciao, 1962'de İtalyan halk şarkıcısı Giovanna Daffini tarafından kaydedilmiştir.[8]
Sözleri değiştir
| İşçi versiyonu[9] | Partizan versiyonu[10] |
|---|---|
Sabah kalktım |
Bir sabah uyandım |
Şarkıyı seslendirenler değiştir
Şarkının en ünlü kayıtlarından biri, İtalyan halk şarkıcısı Giovanna Daffini'ye aittir. Şarkının hem işçi hem de partizan versiyonları Daffini'nin 1975 tarihli Amore mio non-piangere albümünde yer alır.
Bu geleneksel anonim şarkı özgün dili olan İtalyancanın dışında dünyanın farklı yörelerinde onlarca şarkıcı ve grup tarafından birçok dilde seslendirilmiştir. Bunların arasında Arapça, Boşnakça, Bretonca, Çince, Hırvatça, Danca, İngilizce, Esperanto, Fince, Almanca, Macarca, Japonca, Berberice, Kürtçe, Norveççe, Rusça, Sırpça, Slovence, İspanyolca, Tibetçe, Türkçe ve Tagalogca da bulunmaktadır.[11]
Bazıları plâk ve albüm haline getirilmiş, bazıları da sadece konserlerde ve televizyonlarda seslendirilmiş "Bella ciao" versiyonları şunlardır:
- İtalyan şarkıcı Milva'nın İtalyanca coverı en bilindik versiyonardan biridir.
- Yugoslav punk rock grubu KUD Idijoti Sırpça.
- Yugoslav punk rock grubu Goblini Sırpça.
- Macar punk rock grubu Aurora Macarca.
- İspanyol punk rock grubu "Boikot", "No Pasarán" adlı albümlerinde İspanyolca.
- Avustralyalı şarkıcı Anita Lane, 2001 tarihli albümü "Sex O'Clock"ta İngilizce.
- Danimarkalı psychedelic rock grubu Savage Rose 1982 ve 1989'daki albümlerinde Danca.
- Meksikalı punk grup "La Plebe" İspanyolca.
- Kızıl Ordu Korosu, Rusça
- Suriye doğumlu Kürt metal-rock müziği sanatçısı Ciwan Haco Kürtçe.
- İspanyol ska-punk grubu "Ska-P"
- İngiliz alternatif rock grubu "Chumbawamba".
- Breton folk punk grubu "Les Ramoneurs de menhirs" hem Bretonca hem Fransızca sözlerle ve BellARB adıyla.
- Fransız şarkıcı Yves Montand 1960'larda şarkıyı özgün dili olan İtalyanca seslendirdi.
- Kürt müzik grubu Koma Dengê Azadî, Kürtçe
- Türk müzik grubu Gara, Bella ciao isminde İtalyanca
Türkçe yorumlar değiştir
Türk protest müzik grubu Grup Yorum 1980'li yıllarda şarkıyı "Çav Bella" adıyla Türkçe seslendirdi.
| |
| Dinlerken sorun mu yaşıyorsunuz? Medya yardımı alın. | |
- Türk protest müzik grubu Grup Yorum 1980'li yıllarda şarkıyı "Çav Bella" adıyla Türkçe seslendirdi.
- Mehmet Taneri "Sen Sen Sen" adıyla Türkçe seslendirdi.
- Volkan Konak, "Çav Bella" adıyla Türkçe.
- İlkay Akkaya, Grup Kızılırmak'la birlikte 1993 tarihli "Aynı Göğün Ezgisi" adlı albümde Türkçe ve "Çav Bella" adıyla.
- Gökhan Semiz ve Grup Vitamin, 1991 tarihinde şarkıyı Grup Vitamin adlı rap albümlerinde Türkçe seslendirdiler. Eğlenceli sözlere sahip "Cevriye" adlı bu şarkı "Bella Ciao"nun bir parodi versiyonuydu.
- Anadolu Gençlik Derneği "Ankara Üniversite Komisyonu", Millî Görüşçü bir sivil toplum kuruluşu olan bu derneğin üyeleri "Çav Bella Mücahid Versiyon" [1] 21 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adıyla, cami ve namaz temalı olarak seslendirdi. Videosuna sadece internet ortamından ulaşılabilen bu aykırı versiyonda özgün melodi korunarak şarkının sözleri ibadet ve ibadethaneye davet içeren mısralarla değiştirilmiştir.
- 2011'de Bandista, şarkıyı "Hoşçakal" adıyla Türkçe yorumladı.
- 2008'de Galatasaray Taraftar Albümü'nde "Destanlar Yazan"[12] adıyla marş olarak uyarlandı.
- Hilal Cebeci 2018'de şarkıyı elektronik müzik tarzında yorumladı.
- Gara grubu 2018 yılında, Yol isimli albümlerinde Çav Bella ismiyle Türkçe yorumlamıştır.
Kaynakça değiştir
- ^ Jerry Silverman (2011). Songs That Made History Around the World (İngilizce). Mel Bay Publications. s. 43. ISBN 978-1-61065-016-8.
- ^ D. Massa, R. Palazzi and S. Vittone: Riseri d'al me coeur
- ^ Roberto, Battaglia (1995). Storia della resistenza italiana [History of the Italian resistance] (İtalyanca). 165. Torino. Einaudi. ISBN 88-06-28571-8. OCLC 439626401. 4 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2023.
- ^ "Intervista a due partigiani del comandante Felice Cascione, l'autore di "Fischia il vento"" ["Fischia il vento"nun yazarı, Kumandan Felice Cascione'nin iki partizanla röportajı,] (İtalyanca). Associazione Nazionale Partigiani d'Italia. 25 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2013.
- ^ Morrone, Luigi (10 Temmuz 2018). "La vera storia di "Bella ciao", che non venne mai cantata nella Resistenza" [The true story of "Bella ciao", which was never sung in the Resistance]. Corriere della Sera (İtalyanca). 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2019.
- ^ > "La vera storia di 'Bella Ciao'" ['Bella Ciao'nun gerçek hikayesi] (İtalyanca). 17 Mayıs 2023 tarihinde > kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bella ciao" (İngilizce). riowang.blogspot.com. 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2011.
- ^ Gianni Bosio ve Roberto Leydi tarafından 1962' de kaydedilmiştir. Giovanna Daffini: "Alla mattina appena alzata", from the CD: Giovanna Daffini: L’amata genitrice (1991)
- ^ "Bella Ciao (delle Mondine)". www.antiwarsongs.org. 22 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2023.
- ^ "Una dichiarazione d'amore" (PDF). ANPI. 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2023.
- ^ "Bella Ciao, anonimo" (İtalyanca). antiwarsongs.org. 24 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2018.
Dış bağlantılar değiştir
| ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
- Bella Ciao'nun 30 dilde sözleri 24 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Bella Ciao (Partizan resimleriyle) 9 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Şarkının kökenini araştıran bir site 17 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)