Millî Görüş
Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Şubat 2021) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Millî Görüş veya Erbakancılık,[1] isimlendirmesi ve temeli Necmettin Erbakan tarafından yapılan, 1969 yılında "Bağımsızlar Hareketi" ile başlayan ve ilk olarak Millî Nizam Partisi ile partileşerek günümüze kadar gelen İslamcı ideoloji ve siyasi akım.[2] Günümüzde Türkiye'de Saadet Partisi ve Yeniden Refah Partisi resmî olarak Millî Görüş ideolojisini benimser.
Millî Görüş, Türkiye'nin kendi insani ve ekonomik gücü ile kalkınabileceğini, öz değerlerini koruyarak ve arkasına tarihinin verdiği kuvveti alarak daha hızlı adımlarla yürüyebileceğini savunur. Partileri 1974-1978 tarihleri arasında ikincil ortak olarak 4 kere, 1996-1997 döneminde ise büyük ortak olarak beşinci kere hükûmette yer aldı. İktidarları döneminde Ağır Sanayi Hamlesi ve D8 grubunun oluşturulması, Havuz Sistemi[3] gibi projelere imza attı. Millî Görüş hareketi dünyadaki İslami ülkeleri birleştirerek İslam Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ve İslam Askeri Birliği Teşkilatları'yla[4] adil yeni bir dünya kurmayı amaçlar.
Kapatılan Millî Nizam Partisi, Millî Selamet Partisi, Refah Partisi ve Fazilet Partisi'nin ardından kurulan Saadet Partisi ve Yeniden Refah Partisi ile siyasete devam etmektedir. Millî Görüş hareketinden ayrılarak kurulan partiler ise Adalet ve Kalkınma Partisi, Halkın Sesi Partisi ve Türkiye Partisi şeklindedir. Adalet ve Kalkınma Partisi'ni kuran Bülent Arınç, Abdullah Gül, Recep Tayyip Erdoğan gibi isimler siyasete Millî Görüş ile başlamıştır.
Temel doktrinleriDeğiştir
Bu bölüm hiçbir kaynak içermemektedir. (Mart 2021) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
- Adil Düzen: Faizin olmadığı bir serbest piyasa ekonomisini öngörür. Paranın mal gibi alınıp satılmasını reddeder. Bu durumun adaleti bozduğunu, güçlüyü daha güçlü yaptığını savunur.
- Reel Ekonomi: Üretime dayalı kooperatifsel çok ortaklı yapıların güçlendirilmesi esasına dayanır. Bu tarz tüm işletmelere faizsiz devlet kredisi tahsisini savunur.
- Hak Anlayışı: Haksız kazanca ve ekonominin sömürü temelinde olmasına karşıdır.
- A- Doğuştan insanlara verilen haklar, temel insan hakları
- a) Yaşama
- b) Mülkiyet
- c) Neslin muhafazası
- d) Aklın muhafazası hürriyeti
- e) Diğer bilinen temel insan hakları hürriyetleri (seyahat, iş tutabilme, meslek seçebilme vs.)
- B- Emek.
- C- Rıza ile yapılan anlaşma ve mukaveleler.
- D- Adalet gereği doğan haklar. İnsanın özlemi mutluluk içinde yaşamaktır. Mutluluk ancak Gerçek Hak anlayışı ile sağlanabilir. İnsanların saadeti için gerçek hak anlayışını benimsemek ve uygulamak şarttır.
TarihçeDeğiştir
Necmettin Erbakan, Konya bağımsız milletvekili olarak parlamentoya girdiğinde, Millî Görüş Hareketi de siyasi arenada boy gösterdi. Yıl 1969'du. Kısa bir süre sonra Erbakan artık bağımsız bir milletvekili değil, Millî Nizam Partisi'nin kurucusuydu. Ancak Erbakan'ın kurduğu ilk partinin ömrü kısa oldu ve 20 Mayıs 1971'de kapatıldı.
11 Ekim 1972'de ise Erbakan yeni bir partinin kurucusuydu. Bu kez Milli Nizam gitmiş, Millî Selamet gelmişti. İslamî motifleri ağır basan parti idi. 1974 yılında Bülent Ecevit'le birlikte CHP-MSP koalisyonuna katılarak iktidar denkleminde yer aldı. Ancak bu ortaklık bir süre sonra bozuldu. Millî Görüşçüler, 1975'te Adalet Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi ile koalisyona katıldı. Bu hükûmete Milliyetçi Cephe adı verildi.
Bir süre sonra koalisyon bozulduğunda I. MC hükûmeti geride kalmıştı. Ancak iktidara taşınan MSP 1977'de yeniden bir koalisyona gitti. Ortaklar da hükûmetin ismi de aynıydı. II. MC hükûmeti dönemi başlıyordu. Ortaklık, 12 Eylül askerî darbesiyle birlikte son buldu. Tüm partiler gibi, MSP de kapatıldı.
Millî Görüş hareketi siyasi arenadaki yerini sağlamlaştırabilmek için darbe sonrası, 1983'te Refah Partisi adıyla yeniden sahneye çıktı.[5] Ancak Millî Güvenlik Konseyi'nin vetoları sonucu 1983 seçimlerinde giremedi.[5] Veto edilen Ali Türkmen'in yerine Ahmet Tekdal geçti. Partinin ilk seçimi 1984 yılında yapılan yerel seçimdir.[5] 1987'deki referandumla birlikte siyasi yasağı kalkan Necmettin Erbakan ise 17 arkadaşıyla birlikte, partiye katıldı. 2. RP Kongresi'nde ise genel başkan seçildi. 1991 seçimlerinde barajı geçerek meclise 62 milletvekili soktu. 1996'da Doğru Yol Partisi'yle Erbakan'ın başbakanlığında koalisyon kurdu. Ancak parti 16 Ocak 1998 yılında “laikliğe aykırı fiillerin odağı olduğu” iddiasıyla kapatıldı.[5][6]
Millî Görüş'ün siyasi arenadaki temsilcisi olan Fazilet, RP kapatılmadan arenaya çıktı. 17 Aralık 1997'de kurulan FP'ye, RP'nin birçok milletvekili ve belediye başkanı katıldı. Ancak, bu parti de "RP'nin devamı olduğu gerekçesi"yle kapatılma davası açılmaktan kurtulamadı. Anayasa Mahkemesi FP'yi de 22 Haziran 2001 tarihinde kapattı.
Milli Görüş içinde yetişen Recep Tayyip Erdoğan, Abdullah Gül, Bülent Arınç gibi kendilerine 'yenilikçiler' diyen bir grup ise ayrılarak "Adalet ve Kalkınma Partisi" altında toplandılar.[7] AK Parti, genel başkanı Erdoğan'ın "Millî Görüş gömleğini çıkardık. Geçmişi unutun, yeni bir partiyiz" sözleriyle ifade ettiği gibi Milli Görüşçü değildir.[8][9]
Millî Görüş hareketini Temmuz 2001'de Necmettin Erbakan ve Recai Kutan tarafından kurulan Saadet Partisi devam ettirdi. Kasım 2018'de Fatih Erbakan tarafından kurulan Yeniden Refah Partisi de Milli Görüş'ü temsil ettiğini iddia etmiştir.[10]
Millî Görüşçü kuruluşlarDeğiştir
Millî Görüşçü Kuruluşlar (MİLKO), 54. Hükûmetin Başbakanı Necmettin Erbakan tarafından 1969 yılında başlatılan Millî Görüş hareketini destekleyen, bu hareketin bünyesinden çıkmış kuruluşlara denir.[11][12] Anadolu Gençlik Derneği, Milli Gençlik Vakfı, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (ESAM) Cansuyu Derneği, Teknik Elemanlar Derneği (TEKDER), Şuurlu Öğretmenler Derneği (ÖĞ-DER), Din Görelileri Birliği (DİN-BİR-DER) ve Uluslararası Medya ve İletişim Derneği (UDM) günümüzde faaliyet gösteren bazı MİLKO'lardır. Ayrıca 2020 yılında Milli Görüş Vakfı kurmuştur.[13]
SeçimlerDeğiştir
Genel seçimlerDeğiştir
| Seçim | Parti | Genel Başkan | Oy | Sandalye | Sıra | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| % | ± | ± | ||||||
| 1973 | Millî Selamet Partisi | Süleyman Arif Emre | 1.265.771 | %11,80 | — | 48 / 450 |
— | 4. |
| 1977 | Millî Selamet Partisi | Necmettin Erbakan | 1.269.918 | %8,56 |  3,24
|
24 / 450 |
24
|
3. |
| 1987 | Refah Partisi | Necmettin Erbakan | 1.717.425 | %7,16 | 1,40
|
0 / 450 |
24
|
5. |
| 1991* | Refah Partisi | Necmettin Erbakan | 4.121.355 | %16,88 |  9,72
|
62 / 450 |
62
|
4. |
| 1995 | Refah Partisi | Necmettin Erbakan | 6.012.450 | %21,38 | 4,50
|
158 / 550 |
96
|
1. |
| 1999 | Fazilet Partisi | Recai Kutan | 4.805.384 | %15,41 | 5,97
|
111 / 550 |
47
|
3. |
| 2002 | Saadet Partisi | Recai Kutan | 785.489 | %2,49 | 12,92
|
0 / 550 |
111
|
8. |
| 2007 | Saadet Partisi | Recai Kutan | 820.289 | %2,34 | 0,15
|
0 / 550 |
— | 7. |
| 2011 | Saadet Partisi | Mustafa Kamalak | 543.454 | %1,27 | 1,07
|
0 / 550 |
— | 5. |
| Haziran 2015** | Saadet Partisi | Mustafa Kamalak | 950.359 | %2,06 | 0,79
|
0 / 550 |
— | 5. |
| Kasım 2015 | Saadet Partisi | Mustafa Kamalak | 325.978 | %0,68 | 1,38
|
0 / 550 |
— | 5. |
| 2018*** | Saadet Partisi | Temel Karamollaoğlu | 673.731 | %1,34 | 0,66
|
1 / 600 |
1
|
6. |
(*) Milliyetçi Çalışma Partisi ve Islahatçı Demokrasi Partisi adayları Refah Partisi listelerinden seçimlere katıldılar.
(**) Büyük Birlik Partisi adayları Saadet Partisi listelerinden seçimlere katıldı.
(***) Saadet Partisi seçimlere Millet İttifakı ile girdi.
Yerel seçimlerDeğiştir
| Seçim tarihi | Parti | Genel Başkan | İGM oy sayısı | İGM oy oranı | Belediye sayısı |
|---|---|---|---|---|---|
| 1973 | Millî Selamet Partisi | Necmettin Erbakan | 620.140 | % 6,20 | 32 |
| 1977 | Millî Selamet Partisi | Necmettin Erbakan | 854.436 | % 6,91 | 48 |
| 1984 | Refah Partisi | Ahmet Tekdal | 780.342 | % 4,40 | 16 |
| 1989 | Refah Partisi | Necmettin Erbakan | 2.170.431 | % 9,80 | 75 |
| 1994 | Refah Partisi | Necmettin Erbakan | 5.388.195 | % 19,14 | 335 |
| 1999 | Fazilet Partisi | Recai Kutan | 5.185.831 | % 16,48 | 492 |
| 2004 | Saadet Partisi | Recai Kutan | 1.297.736 | % 4,02 | 63 |
| 2009 | Saadet Partisi | Numan Kurtulmuş | 2.107.851 | % 5,13 | 81 |
| 2014 | Saadet Partisi | Mustafa Kamalak | 1.249.354 | % 2,78 | 27 |
| 2019 | Saadet Partisi | Temel Karamollaoğlu | 1.312.780 | % 2,84 | 21 |
Millî Görüş HükûmetleriDeğiştir
Millî Görüş, iktidara ilk defa 1974'te Millî Selamet Partisi'nin Bülent Ecevit'in genel başkanlığını yaptığı Cumhuriyet Halk Partisi ile Koalisyon kurmasıyla geldi. Başbakanlığını Bülent Ecevit'in ve Başbakan Yardımcılığını Necmettin Erbakan'ın yaptığı bu hükûmet döneminde Kıbrıs Barış Harekatı gerçekleştirildi ve ağır sanayi hamleleri yapıldı[14] Ardından çeşitli sağ partilerle 1975'te Birinci, 1977'de de ikinci Millî Cephe hükumetleri kuruldu. Son olarak Milliî Görüş, Refah Partisi'nin 1995'te Tansu Çiller genel başkanlığındaki Doğru Yol Partisiyle kurduğu Refah-Yol Hükûmetiyle son kez iktidarda bulundu.
Millî Görüş, Fazilet Partisi kapatıldıktan sonra kurulan Saadet Partisi ile 2002 - 2018 yılları arasına girdiği hiçbir seçimde Türkiye'de uygulanan yüksek seçim barajı uygulaması yüzünden TBMM'de temsil edilemese de 2018 yılında Genel Başkan Temel Karamollaoğlu'nun girişimleriyle kurulan Millet İttifakı sayesinde Konya'dan milletvekili seçilen Abdulkadir Karaduman ile 16 yılın ardından yeniden TBMM'de temsil edilmiştir.
Millî Görüş Hükûmetleri ListesiDeğiştir
| № | Fotoğraf | Başbakan | Fotoğraf | Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı | Seçim | Görev tarihi | Görev süresi | Güvenoyu | Parti |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 37. | 
|
Bülent Ecevit (CHP) |
|
Necmettin Erbakan (Milli Selamet Partisi) | 1973 | 26 Ocak 1974 – 17 Kasım 1974 | 295 gün | 235/373 | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Millî Selamet Partisi | |||||||||
| 39. | 
|
Süleyman Demirel (AP) |
|
Necmettin Erbakan (Milli Selamet Partisi) | — | 31 Mart 1975 – 21 Haziran 1977 | 2 yıl, 82 gün | 222/442 | Adalet Partisi |
| Millî Selamet Partisi | |||||||||
| Turhan Feyzioğlu (CGP) | Milliyetçi Hareket Partisi | ||||||||
| Alparslan Türkeş (MHP) | Cumhuriyetçi Güven Partisi | ||||||||
| 41. |
|
Süleyman Demirel (AP) |
|
Necmettin Erbakan (Milli Selamet Partisi) | 1977 | 21 Temmuz 1977 – 5 Ocak 1978 | 168 gün | 229/448 | Adalet Partisi |
| Alpaslan Türkeş(MHP) | Millî Selamet Partisi | ||||||||
| Milliyetçi Hareket Partisi | |||||||||
| 54. |
|
Necmettin Erbakan (Refah Partisi) | 
|
Tansu Çiller (DYP) | 1995 | 28 Haziran 1996 – 30 Haziran 1997 | 1 yıl, 2 gün | 278/544 | Refah Partisi |
| Abdullah Gül (Refah Partisi) | Doğru Yol Partisi |
Zaman çizelgesiDeğiştir
İlgili yayınlarDeğiştir
- Tuğrul, Talip (1 Ocak 2017). "Millî Görüş Hareketi Bibliyografyası - Bibliyografya, Etki ve Yansımalar-". Journal of Turkish Studies (İngilizce). 12 (Volume 12 Issue 8): 247-336. doi:10.7827/TurkishStudies.11644. ISSN 1308-2140. 9 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2022.
Ayrıca bakınızDeğiştir
KaynakçaDeğiştir
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2022.
- ^ Ömer BAYKAL; Ömer ÇAHA. "Milli Görüş Hareketinin Kuruluşu: Türk Siyasetinde Milli Nizam Partisi Deneyimi". DergiPark. 28 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016.
- ^ a b c d "'Milli Görüş Hareketi'nin üçüncü siyasi partisi Refah Partisi işte böyle kapatıldı". Milli Gazete. 16 Ocak 2017. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020.
- ^ "Refah Partisi de aynı gerekçelerle kapatıldı". 15 Nisan 2008. 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020.
- ^ "Milli Gazete". Milli Gazete. 11 Temmuz 2019. 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020.
- ^ "Erdoğan: Gömleği kaç kez çıkardık". Haber7. 20 Temmuz 2007. 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020.
- ^ "AKP'nin eli bu kez Saadet Partisi'ne uzandı: 'Milli Görüş gömleği' şimdi kıymete bindi!". birgun.net. 6 Ekim 2017. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020.
- ^ Muhammed Kaygın (26 Ekim 2019). "'Milletin yüzünü Yeniden Refah ile güldüreceğiz'". www.aa.com.tr. 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020.
- ^ "Necmettin Erbakan'ın Millî Gazete demeci". 18 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2010.
- ^ Bunlardan bazıları şunlardır: Anadolu Gençlik Derneği AGD, Millî Gazete, TV5, Saadet Partisi, Anadolu Gençlik Dergisi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi ESAM, İslam Toplumu Millî Görüş, Evrensel Hâfızlar Derneği, İlim Kültür ve Eğitim Vakfı, Şuurlu Öğretmenler Derneği, Teknik Elemanlar Derneği, Esnaf ve Sanatkârlar Derneği, Cansuyu Yardım Derneği, Evrensel Sevgi ve Kardeşlik Derneği, Hukuki Araştırmalar Derneği, NSW Millî Görüş, Müzik ve Sinema Derneği.
- ^ Milli Görüş Vakfı kuruldu…
- ^ "CHP-MSP koalisyonu ve CHP-Saadet seçim işbirliği". Milli Gazete. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023.