Hırvatça

Hırvatistan'ın resmi dili

Hırvatça (hrvatski), Slav dillerinin güney grubundan, Hırvatların konuştuğu dildir. Sırpça, Karadağca ve Boşnakça'nın da dahil olduğu Sırp-Hırvat dilinin standart bir formu (yazı dili) olarak kabul edilmektedir.[2][3] Bugün Hırvatistan Cumhuriyeti'nin ve Avrupa Birliği[4] 'nin resmî dili olması dışında Bosna-Hersek'in fiiliyatta üç etnik yapılı bölümlenmesi sebebiyle burada da resmiyete sahiptir.[5]

Hırvatça
hrvatski jezik
BölgeBalkanlar
EtnisiteHırvatlar
Konuşan sayısı5,533,890  (2001)[1]
Dil ailesi
Yazı sistemiLatin (Hırvat alfabesi)
Resmî durumu
Resmî dil Hırvatistan
 Bosna-Hersek
 Sırbistan (Voyvodina)
 Avrupa Birliği
Tanınmış azınlık dili Karadağ
 Avusturya (Burgenland)
 Macaristan (Baranya ili)
 İtalya (Molise)
 Romanya (Carașova, Lupac)
Dil kodları
ISO 639-1hr
ISO 639-2hrv
ISO 639-3hrv
Hırvatça'nın diyalektleri.
Sırp-Hırvat dilleri

Sınıflandırma ve köken değiştir

Günümüzde sosyopolitik nedenlerce ayrı bir dil statüsünde tutulmasına rağmen[6] Hırvatça dilbilimciler tarafından karşılıklı anlaşılabilirlik ilkesine dayanaraktan Sırp-Hırvatça dilinin standartlaştırılmış bir lehçesi olarak görülmektedir.[3] Bu dil ise 17. yüzyılda günümüzde Bosna Hersek, Sırbistan ve Hırvatistan'ın bulunduğu coğrafyada konuşulan Güney Slav dillerinin tek standart bir yazı dili altında toplanması amacıyla oluşturulmaya başlanmış ve 19. yüzyılda bu hareket hız kazanmıştır. Bunun sonucunda 1850 yılında Sırp-Hırvatça yazı dilinin temelleri Avusturya'da düzenlenen bir toplantıda atılmıştır.[7]

Daha önce Hırvat adı altında çeşitli slav krallıkları bulunmuş olmasına rağmen bir dil olarak Hırvatça ilk olarak 1863 yılında Macaristan ile yapılan bir antlaşmada geçmektedir.

1967 yılında Hırvat yazarların Yugoslavya hükûmetinden Hırvat, Sırp, Sloven, Makedon ve Boşnak dillerinin standartlaştırılmış formlarının da Sırp-Hırvatça ile aynı resmî statülere tabii olmasının gerekliliğini savundukları belge Hırvatçanın ve diğer dillerin ilerleyen zamanlarda Sırp-Hırvatçadan ayrışmasında rol oynamıştır.[8]

Alfabe değiştir

Hırvatça, Boşnakça gibi Latin alfabesiyle yazılır. Sırpça ile alfabe ve /e/-/ije/ (belo-bijelo) denkliği bakımlarından farklılık gösterir.

Alfabede 30 harf + 2 (i+e=ie, r+r=ŕ) vardır:

Büyük harfler
A B C Ć Č D Đ E F G H I J K L Lj M N Nj O P R S Š T U V Z Ž
Küçük harfler
a b c ć č d đ e f g h i j k l lj m n nj o p r s š t u v z ž

q, w, x, y harfleri sadece yabancı özel isimlerde kullanılır. 900 yıllık bir geçmişi vardır. Standart Hırvatça yazı dili, merkez ağız bölgesinden oluşmuştur.

Kelime Haznesi değiştir

 
1288’de yazılan Vinodol Kanunnamesi
 
1368 tarihli Knez Novak Dua Kitabı
İngilizce Hırvatça Sırpça
Compare Usporedba Поређење (Poređenje)
Europe Europa Европа (Evropa)
Netherlands Nizozemska Холандија (Holandija)
Italians Talijani Италијани (Italijani)
Universe Svemir Васиона (Vasiona)
Spine Kralježnica Кичма (Kičma)
Air Zrak Ваздух (Vazduh)
Education Odgoj Васпитање (Vaspitanje)
Week Tjedan Седмица (Sedmica)
History Povijest Историја (Istorija)
Pantaloons Hlače Панталоне (Pantalone)
Belly Trbuh Стомак (Stomak)
Science Znanost Наука (Nauka)
Personally Osobno Лично (Lično)
Persona Osoba Лице (Lice)
United Nations Ujedinjeni Narodi Уједињене Нације (Ujedinjene Nacije)
Bread Kruh Хлеб (Hleb)
Artificial Umjetno Вештачки (Veštački)
Cross Križ Крст (Krst)
Democracy Demokracija Демократија (Demokratija)
Detection Spoznaja Сазнање (Saznanje)
Island Otok Острво (Ostrvo)
Officer Časnik Официр (Oficir)
Road traffic Cestovni promet Друмски саобраћај (Drumski saobraćaj)
Autobahn Autocesta Аутопут (Autoput)
Length Duljina Дужина (Dužina)
Association Udruga Удружење (Udruženje)
Factory Tvornica Фабрика (Fabrika)
General Opće Опште (Opšte)
Christ Krist Христoс (Hristos)
I'm sorry Oprosti Извини (Izvini)
Native language standard Materinski jezićni standard Матерњи језички стандард

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2013. 
  2. ^ David Dalby, Linguasphere (1999/2000, Linguasphere Observatory), pg. 445, 53-AAA-g, "Srpski+Hrvatski, Serbo-Croatian".
  3. ^ a b Benjamin W. Fortson IV, Indo-European Language and Culture: An Introduction, 2nd ed. (2010, Blackwell), p. 431, "Because of their mutual intelligibility, Serbian, Croatian, and Bosnian are usually thought of as constituting one language called Serbo-Croatian."
  4. ^ [1][ölü/kırık bağlantı]
  5. ^ “About BiH” 11 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bosna Hersek İstatistik Ajansı
  6. ^ Cvetkovic, Ljudmila. "Serbian, Croatian, Bosnian, Or Montenegrin? Or Just 'Our Language'? – Radio Free Europe / Radio Liberty © 2010". Rferl.org. Retrieved 2010-11-01.
  7. ^ Uzelac, Gordana (2006). The development of the Croatian nation: an historical and sociological analysis. New York: Edwin Mellen Press. p. 75. ISBN 978-0-7734-5791-1.
  8. ^ Šute, Ivica (April 1999). "Deklaracija o nazivu i položaju hrvatskog književnog jezika – Građa za povijest Deklaracije, Zagreb, 1997, str. 225" [Declaration on the Status and Name of the Croatian Standard Language – Declaration History Articles, Zagreb, 1997, p. 225]. Radovi Zavoda za hrvatsku povijest (in Serbo-Croatian). 31 (1): 317–318. ISSN 0353-295X. Retrieved 5 July 2014.