Vikipedi

Barışçıl iktidar geçişi

Demokratik hükümetlerin kurulmasında kritik öneme sahip bir kavram

Barışçıl geçiş ya da iktidar devri demokratik hükümetler için önemli bir kavram olup, bir hükûmetin liderliğinin barışçıl bir şekilde hükûmetin kontrolünü yeni seçilmiş bir liderliğe devretmesidir. Bu, seçimlerden sonra veya Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonraki komünizm sonrası dönem gibi farklı bir siyasi rejimden geçiş sırasında olabilir.[1]

Demokratikleşme çalışmaları değiştir

Başkan seçilen Ronald Reagan, 1981 yılında sembolik bir barışçıl güç devriyle Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak yemin etti.

Demokratikleşme ve gelişmekte olan demokrasileri inceleyen çalışmalarda, anayasal demokrasiye geçişi ve bu hükûmetin görece istikrarını (demokratik konsolidasyon) anlamak için başarılı iktidar geçişlerinin incelenmesi kullanılır.[2][3][4][5]

Adam Przeworski'nin 2014 yılında Comparative Political Studies dergisinde yayınlanan ve 1788'den 2008'e kadar yapılan 3.000 seçim üzerine yaptığı bir çalışmada, 68 ülkede (Rusya ve Çin dahil) bir seçim sonrasında iktidarın partiler arasında barışçıl bir şekilde el değiştirmediği ve bunun "nadir ve yeni bir uygulama" olduğu sonucuna varılmıştır.[1][6] Aynı çalışma, bir ülkede ilk kez barışçıl bir iktidar değişimi ("münavebe") yaşandığında, bu durumun devam etme olasılığının çok yüksek olduğunu, dolayısıyla iktidarın barışçıl bir şekilde el değiştirmesinin alışkanlık yaratan bir faaliyet olduğunu ortaya koymuştur.[1][6] İstikrarlı bir kurumsallaşmış demokraside, barışçıl bir geçiş bir seçimin beklenen sonucudur.[1][6]

Barışçıl geçişler, muhalefet partilerinin sadık bir muhalefet olarak hizmet etmeye istekli olması gibi bir dizi güçlü demokratik kurum ve normun varlığını gerektirir. Seçimle geçişler, sadece politika ve uygulamalardaki olası değişiklikleri ve dolayısıyla iktidar araçlarını riske atmakla kalmayıp aynı zamanda siyasi intikam veya misilleme riskini de taşıdıklarından, iktidar sahiplerini savunmasız pozisyonlara sokar.[7]

Bölgelere göre değiştir

Bir ülkede iktidarın ilk barışçıl geçişi, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki seçimlerde görüldüğü gibi, genellikle hükûmetin demokrasiye geçişinde önemli bir aşama olarak değerlendirilir.[8] Ermenistan'da 2018'de gerçekleşen Kadife Devrim gibi gergin siyasi anlarda yaşanan başarılı geçişler, demokratikleşme ve işleyen bir sivil toplum açısından önemli bir kilometre taşı olan ülkedeki yönetişimin iyileştiğine dair işaretler olarak yorumlanmaktadır.[9] Alternatif olarak, Gürcistan'da 1995'ten 2008'e kadar yapılan seçimlerde olduğu gibi, cumhurbaşkanları arasındaki tek geçişin 2003 Gül Devrimi ile gerçekleştiği barışçıl iktidar transferlerinin olmaması, ülkenin bir "demokrasi" olarak uluslararası itibarına zarar verebilir.[10]

Afrika değiştir

Avrupalı sömürgeci güçlerden bağımsızlığını kazanmasından bu yana Afrika, ülkeler arasında farklılıklar göstermekle birlikte, iktidarın barışçıl geçişlerini sağlama konusunda karışık bir sicile sahip olmuştur.[11]

Nijerya'da iktidarın siviller arasında ilk barışçıl geçişi 2007 yılında gerçekleşmiş, ancak giden ve gelen başkanlar aynı partiden olmuş ve bir seçimde yaygın usulsüzlükler yaşanmıştır.[12] Liberya'da 1944 yılından bu yana ilk kez 2018 yılında seçimle iktidar el değiştirmiştir.[13] Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde ilk barışçıl iktidar değişimi 2019 yılında gerçekleşmiş ve görevden ayrılan başkan Joseph Kabila iktidarı muhalefet lideri Felix Tshisekedi'ye devretmiştir.[14] Nijer'de demokratik yollarla seçilmiş bir liderden diğerine ilk iktidar geçişi 2021'de gerçekleşti ve ülkenin dört darbe geçmişinin üstesinden gelindi.[15]

Asya değiştir

Endonezya değiştir

İktidarın barışçıl bir şekilde el değiştirmesinin sembolü, görevden ayrılan başkan ve/veya başkan yardımcısının, halefleri yemin ettikten sonra, görevdeki başkanın Halk Danışma Meclisi ana oturum salonundaki sunağın en solunda, görevdeki başkan yardımcısının ise meclis başkanı ve başkan yardımcılarının masasının hemen sağında olacak şekilde sandalyelerini değiştirmesidir. 2022 itibarıyla, 1978'den itibaren, Hamzah Haz'ın törene katılmadığı 2004 yılı ve Jusuf Kalla'nın zaten en sağda oturduğu ve bu nedenle geçişin gerekmediği 2009 yılı haricinde, başkan yardımcıları makamda herhangi bir boşluk olmadığında bu sembolik geçişi her zaman yapmıştır. Devlet başkanları için, 2022 itibarıyla, bu barışçıl geçiş sembolü sadece iki kez gerçekleşti; 1999'da Abdurrahman Vahid'in göreve başlaması sırasında ve 2014'te Joko Widodo'nun ilk göreve başlaması sırasında.

Avrupa değiştir

Belarus değiştir

Ana maddeler: Ulusal Krizle Mücadele Yönetimi, Birleşik Geçiş Kabinesi ve Koordinasyon Konseyi (Belarus)

Belarus'ta Ağustos 2020'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin tartışmalı sonuçlarını takip eden 2020 protestoları sırasında Belaruslular, iktidarın özgür ve adil bir şekilde seçilmiş bir cumhurbaşkanına barışçıl bir şekilde devredilmesini amaçlayan bir Koordinasyon Konseyi ve Ulusal Krizle Mücadele Yönetimi (NAM) adlı bir gölge hükûmet kurdu.[16][17][18] NAM, iktidarın devri için, cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanması beklenen Svyatlana Tsikhanouskaya'nın başbakan olacağı ve fiili cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko'nun yetkilerinin yasal olarak Başbakanlık makamına devredileceği, ardından yeni oluşturulan bir seçim komisyonu tarafından düzenlenecek yeni cumhurbaşkanı seçimlerinin yapılacağı bir "anayasal" seçenek ve Tsikhanouskaya'nın cumhurbaşkanı olacağı ve 40-70 gün içinde cumhurbaşkanlığı seçimlerini düzenleyeceği bir "yasal egemenlik" seçeneği önerdi.[19]

Gürcistan değiştir

Gürcistan'da 2012'de yapılan parlamento seçimleri sonucunda gerçekleşen iktidar devri, Sovyet döneminden bu yana 2003'teki Gül Devrimi gibi değişimler geçirmiş olan Gürcistan'ın Sovyet sonrası siyasi gelişiminde önemli bir barışçıl iktidar devri vakası olarak değerlendirildi.[10]

Kuzey Amerika değiştir

Amerika Birleşik Devletleri değiştir

Ayrıca bakınız: 2020 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerini geçersiz kılma girişimleri

İktidarın barışçıl bir şekilde el değiştirmesi tarihsel olarak Birleşik Devletler başkanlık geçişlerinde bir norm olmuştur. 1801'de John Adams'tan Thomas Jefferson'a geçiş, Amerika Birleşik Devletleri'nin yeni gelişen demokrasisi için önemli bir dönüm noktası olarak kabul edildi. O tarihten 2020 yılına kadar her başkanlık seçiminde kaybeden taraf "isteyerek ve barışçıl bir şekilde" iktidarı muhalefete bırakmıştır.[20][21] Geçiş, başkanlık yemin törenleri gibi sembolik eylemlerle kurumsallaştırılmıştır.[22][23] Giden ABD başkanları geleneksel olarak, iktidarın bir yönetimden diğerine barışçıl bir şekilde geçişinin sembolü olan haleflerinin göreve başlama törenlerine katılırlar.[24]

2020 başkanlık seçimleri sırasında uzmanlar, Başkan Donald Trump'ın seçimi kaybetmesi halinde iktidarın barışçıl bir şekilde devredileceğini taahhüt etmeyi açıkça reddetmesi nedeniyle ABD'de demokrasinin gerilemesi riskinin ortaya çıktığını belirttiler.[25][26][27] Eylül 2020'de, Trump'ın açıklamalarının ardından, ABD Senatosu oybirliğiyle iktidarın barışçıl bir şekilde devredilmesini taahhüt eden ve "Başkan veya iktidardaki herhangi bir kişi tarafından Birleşik Devletler halkının iradesini bozmaya yönelik" herhangi bir girişime karşı çıkan bir kararı kabul etti; birçok senatör iktidarın barışçıl geçişinin ABD demokrasisi için merkezi önemine atıfta bulundu.[28] İş dünyası liderleri de barışçıl bir devir çağrısında bulunan açıklamalar yaptı.[29]

Trump 2020 seçimlerinde Joe Biden tarafından hem halk oylamasında hem de seçim oylamasında yenilgiye uğratıldı, ancak yenilgiyi kabul etmeyi reddetti. Trump seçimlere hile karıştırıldığını iddia etti, seçimi iptal ettirmek için yedi bölümden oluşan bir plan başlattı ve iktidarda kalmak için agresif ve eşi benzeri görülmemiş bir kampanya yürüttü.[30][31][32] Trump'ın Cumhuriyetçi arkadaşları, Trump'ın sahte seçim hilesi iddialarına farklı tepkiler verdiler.[33][34][35][36] Trump 15 Ekim 2020'de barışçıl bir devri kabul edeceğini belirtirken (bu soruya uzun süre muğlak cevaplar verdikten sonra) yine de yanlış bir şekilde hile iddiasında bulundu ve seçim sonuçlarını tersine çevirmek için yasal bir mücadele başlattı.[37]

6 Ocak 2021'de, asılsız iddialarla galeyana gelen Trump yanlısı bir güruh, Trump'ı iktidarda tutmak için başarısız bir girişimde bulunarak Washington, D.C.'deki Kongre Binası'na saldırdı. Kalabalık, Kongre'nin ortak oturumunda seçim oylarının sayımını birkaç saat boyunca kesintiye uğrattı.[38][39][40] Saldırıdan kısa bir süre önce, saldırı sırasında ya da sonrasında beş kişi öldürüldü.[41] Senato Çoğunluk Lideri Mitch McConnell, "eğer bu seçim kaybeden tarafın iddialarıyla bozulursa demokrasimiz bir ölüm sarmalına girer" dedi.[42] 7 Ocak 2021'de Trump ayaklanmaları kınadı ve iktidarın barışçıl bir şekilde geçişini taahhüt etti,[43] ancak görevden ayrıldığından beri rutin olarak seçim yalanlarını tekrarlamaya ve ayaklanmaları savunmaya devam etti.[44]

Güney Amerika değiştir

Venezuela'da Puntofijo Paktı, seçim sonuçlarına saygı gösterilmesi[45] için siyasi bir anlaşma yapılmasını sağlayarak diktatör Marcos Pérez Jiménez'in devrilmesinden sonra ve ülkenin demokratik döneminde iktidarın barışçıl bir şekilde el değiştirmesine olanak tanıdı.[46]

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b c d "Peaceful transitions of power have been rare in modern states, but once the habit has been acquired it sticks". EUROPP. 26 Kasım 2014. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  2. ^ Graham, Emmanuel (July 2017). "The Third Peaceful Transfer of Power and Democratic Consolidation in Ghana" (PDF). Africology: The Journal of Pan African Studies. 10 (5): 99-127. 11 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  3. ^ Tamarkin, M. (1979). "From Kenyatta to Moi: The Anatomy of a Peaceful Transition of Power". Africa Today. 26 (3): 21-37. ISSN 0001-9887. JSTOR 4185874. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  4. ^ Mangu, Andre Mbata B. (1 Haziran 2004). "DR Congo : the long road from war to peace and challenges for peaceful transition and national reconstruction". Africa Insight (İngilizce). 34 (2_3): 31-38. ISSN 0256-2804. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  5. ^ Ahmed, Jasem Mohamad (2012). "Democracy and the problem of peaceful transfer of power". Journal of Al-Frahedis Arts (İngilizce). 04 (10). 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  6. ^ a b c Przeworski, Adam (1 Ocak 2015). "Acquiring the Habit of Changing Governments Through Elections". Comparative Political Studies (İngilizce). 48 (1): 101-129. doi:10.1177/0010414014543614. ISSN 0010-4140. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  7. ^ Sutter, Daniel (1995). "Settling Old Scores: Potholes along the Transition from Authoritarian Rule". The Journal of Conflict Resolution. 39 (1): 110-128. doi:10.1177/0022002795039001005. ISSN 0022-0027. JSTOR 174324. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  8. ^ "First peaceful transfer of power possible in the DRC: regional focus - East Africa". Africa Conflict Monitor (İngilizce). 2017 (Feb 2017): 35-39. 1 Şubat 2017. ISSN 2311-6943. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  9. ^ Yayloyan, Diana (28 Şubat 2019). "A Peaceful Transition of Power and Public's Expectations in Armenia". Economic Policy Research Foundation of Turkey (İngilizce). 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020 – Think-Asia vasıtasıyla. 
  10. ^ a b "Peaceful transfer of political power and its characteristics in Georgia. The Georgian parliamentary elections of 2012". ibn.idsi.md. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  11. ^ "Power transitions in Africa". Brookings (İngilizce). 11 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  12. ^ "A First in Nigeria: A Peaceful Succession of Power (Published 2007)" (İngilizce). 30 Mayıs 2007. 11 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  13. ^ Tomas F. Husted, Liberia: Background and U.S. Relations 11 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Congressional Research Service (February 14, 2020), p. 5.
  14. ^ "New Congo president marks first peaceful transfer of power". Christian Science Monitor. ISSN 0882-7729. 11 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  15. ^ "Niger inaugurates president in 1st democratic power transfer". AP News (İngilizce). 2 Nisan 2021. 11 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  16. ^ "Pavel Latushko Announces Establishment Of People's Anti-Crisis Administration". Belarus Feed. 29 Ekim 2020. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020. 
  17. ^ Grekowicz, Nikita (15 Kasım 2020). "Białoruś ponownie zawrzała po skatowaniu Ramana Bandarenki. Trwają protesty [relacja z Mińska]" [Belarus again in shock at the assault on Raman Bandarenka. Protests continue [report from Minsk]]. OKO.press (Lehçe). 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020. 
  18. ^ Sadouskaya–Komlach, Maryia (6 Kasım 2020). "An Exiled Belarusian Opposition Faces A Credibility Test". Center for European Policy Analysis. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020. 
  19. ^ "National Anti-Crisis Management: Two power transition options have been developed". National Anti-crisis Management. 17 Kasım 2020. 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2020. 
  20. ^ Pruitt, Sarah. "How the Peaceful Transfer of Power Began With John Adams". HISTORY (İngilizce). 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2021. 
  21. ^ "All 10 living former defense secretaries: Involving the military in election disputes would cross into dangerous territory". The Washington Post. 3 Ocak 2021. 6 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2021. 
  22. ^ "Peaceful Transition of Power". National Archives (İngilizce). 18 Kasım 2016. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  23. ^ Jacey Fortin (19 Ocak 2021). "Trump Is Not the First President to Snub an Inauguration". New York Times. 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  24. ^ "A president hasn't refused to attend the inauguration of his successor in 152 years. Donald Trump will change that". USA TODAY (İngilizce). 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  25. ^ "Is the U.S. at Risk of Mirroring Hungary's Democratic Backsliding?". www.worldpoliticsreview.com. 19 Ekim 2020. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  26. ^ Bauer, Michael W; Becker, Stefan (2 Mart 2020). "Democratic Backsliding, Populism, and Public Administration". Perspectives on Public Management and Governance (İngilizce). 3 (1): 19-31. doi:10.1093/ppmgov/gvz026. ISSN 2398-4910. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  27. ^ Breuninger, Kevin (23 Eylül 2020). "Trump won't commit to peaceful transfer of power if he loses the election". CNBC (İngilizce). 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  28. ^ "Unanimous Senate commits to peaceful transfer of power after Trump refuses". ABC News (İngilizce). 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  29. ^ "US business leaders call for peaceful transfer of power". www.ft.com. 7 Kasım 2020. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  30. ^ Multiple sources:
    • Kumar, Anita; Orr, Gabby (21 Aralık 2020). "Inside Trump's pressure campaign to overturn the election". Politico. 22 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. Trump's efforts to cling to power are unprecedented in American history. While political parties have fought over the results of presidential elections before, no incumbent president has ever made such expansive and individualized pleas to the officials who oversee certification of the election results. 
    • Sanger, David E. (19 Kasım 2020). "Trump's Attempts to Overturn the Election Are Unparalleled in U.S. History". The New York Times. 20 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. President Trump's attempts to overturn the 2020 election are unprecedented in American history and an even more audacious use of brute political force to gain the White House than when Congress gave Rutherford B. Hayes the presidency during Reconstruction. 
  31. ^ Multiple sources:
  32. ^ Multiple sources:
  33. ^ Parks, Miles (4 Aralık 2020). "As Trump's Election Pressure Campaign Hits Republican Officials, Some Hit Back". NPR.org (İngilizce). 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2021. 
  34. ^ "The uncomfortable reality: Even many Republican officials believe false election claims". 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  35. ^ "Just 27 congressional Republicans acknowledge Biden's win, Washington Post survey finds". 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  36. ^ "Trump's False Election Fraud Claims Split Republicans (Published 2020)" (İngilizce). 6 Kasım 2020. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  37. ^ Alison Main (16 Ekim 2020). "Trump says he would accept peaceful transfer of power but casts doubt on election results". CNN. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  38. ^ Dmitriy Khavin, Haley Willis, Evan Hill, Natalie Reneau, Drew Jordan, Cora Engelbrecht, Christiaan Triebert, Stella Cooper, Malachy Browne and David Botti (30 Haziran 2021). "Day of Rage: An In-Depth Look at How a Mob Stormed the Capitol". New York Times. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  39. ^ Colleen Long & Michael Balsamo (26 Ağustos 2021). "Capitol Police officers sue Trump, allies over insurrection". Associated Press. 20 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  40. ^ Luke Mogelson (15 Ocak 2021). "Capitol Police officers sue Trump, allies over insurrection". The New Yorker. The New Yorker. 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  41. ^ Levenson, Eric; Vera, Amir; Kallingal, Mallika (7 Ocak 2021). "What we know about the 5 deaths in the pro-Trump mob that stormed the Capitol". CNN. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2021. 
  42. ^ Axios (6 Ocak 2021). "McConnell: "Our democracy would enter a death spiral" if Congress overturned election". Axios (İngilizce). 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2021. 
  43. ^ Martin, Jeffery (7 Ocak 2021). "Full Text of Speech in Which Donald Trump Finally Concedes Election to Biden Without Naming Him". Newsweek. 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  44. ^ Dale, Daniel (12 Haziran 2021). "Trump is doing more lying about the election than talking about any other subject". CNN. 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. .
  45. ^ Corrales, Javier (1 Ocak 2001). "Strong Societies, Weak Parties: Regime Change in Cuba and Venezuela in the 1950s and Today". Latin American Politics and Society. 43 (2): 81-113. doi:10.2307/3176972. JSTOR 3176972. 
  46. ^ Márquez, Laureano; Eduardo, Sanabria (2018). "¡Por fin, democracia!". Historieta de Venezuela: De Macuro a Maduro (1. bas.). Gráficas Pedrazas. s. 95. ISBN 978-1-7328777-1-9. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Barışçıl_iktidar_geçişi&oldid=32491358" sayfasından alınmıştır