1989 Devrimleri, Soğuk Savaş'ı fiilen bitiren, Doğu Avrupa ve Orta Avrupa ülkelerini etkileyen devrim dalgasıdır. Birkaç ay içinde, Sovyet tarzı komünist rejimler iktidardan düşürülmüştür.

1989 Devrimleri
Soğuk Savaş
Berlin Duvarı'nın yıkılışı, Kasım 1989
Tarih 21 Nisan 1988 – 24 Eylül 1993
Yer Orta ve Doğu Avrupa, Latin Amerika, Afrika, Asya
Sebep
Hedef
Yöntem
Sonuç
Taraflar
Devrimciler Reformcular Doğu Bloku ülke yönetimleri
Öne çıkan kişiler
Boris Yeltsin
Lech Wałęsa
Mihail Gorbaçov Nikolay Çavuşesku
Şu biçimlerde de anılır: Stalinizmin Çöküşü, Komünizmin Çöküşü, Komünizmin Düşüşü, Sosyalizmin Çöküşü, Sosyalizmin Düşüşü, Ulusların Düşüşü, Avrupa Baharı

Politik başkaldırılar ilk olarak Polonya'da başlamış, barışçıl denebilecek Doğu Almanya, Çekoslovakya, Macaristan ve Bulgaristan devrimleriyle devam etmiştir. Romanya, kanlı bir şekilde liderini indiren ve idam eden tek ülkedir.

1989 Devrimleri, Dünya'daki güç dengesini değiştirmiş, Sovyetler Birliği'nin dağılması ile birlikte Soğuk Savaş'ın bitişini belirtmiştir.

Arka planı değiştir

Sosyalist rejimlerde yaşam değiştir

Batı etkisi değiştir

Dayanışma değiştir

Pekin değiştir

KGB değiştir

Gorbaçov değiştir

Polonya etkisi değiştir

Tiananmen Meydanı değiştir

1989 Devrimleri değiştir

Polonya değiştir

1989 Devrimlerinin ilki Polonya'da gerçekleşmiştir.

Macaristan değiştir

 
Berlin Duvarı ve Brandenburg Kapısı'nda gösteriler. (10 Kasım 1989)

Doğu Almanya değiştir

Çekoslovakya değiştir

 
Renkli Devrimler'in haritası.

Benzer bağlamda olmamasına rağmen Renkli devrim kapsamında görülen devrimlerin öncülerinden biri de Çekoslovakya olarak gösterilir ve Kadife Devrim olarak anılır.

Bulgaristan değiştir

Moğolistan değiştir

1990 yılında ülkede demokratik barışçıl bir devrim gerçekleşti. Devrim, sosyalist hükûmete karşı açlık grevleri ve protesto gösterileri ile başladı. Başkent Ulanbatur'un Cengiz Han (Sühbatur) Meydanı'nda çoğunlukla gençlerin öncülük ettiği protestolar kansız bir şekilde otoriter yönetimin istifasıyla sona erdi ve yeni bir anayasa oluşturuldu. Ardından çok partili demokratik düzene geçildi.

Devrim, Moğolistan'da 70 yıllık sosyalizmin sonunun başlangıcı oldu. Ama çok partili sistem kurulmuş olsa da, Moğolistan Halk Devrimci Partisi 1996 yılına kadar iktidarda kaldı. Bununla birlikte, reformlar ve piyasa ekonomisine geçiş başladı. Devrim, 1989 yılının sonlarında Sovyetler Birliği'ndeki reformlar ile Doğu Avrupa'daki benzer devrimlerden esinlenmiştir.

 
Romanya Devrimi'nin bayrağı sayılan sosyalist dönemin armasının çıkarıldığı “delikli” Romanya bayrağı. (Askeri Müze, Bükreş)

Romanya değiştir

Arnavutluk ve Yugoslavya değiştir

Sovyetler Birliği'nin dağılması değiştir

 
Doğu Avrupa'da Komünist rejimlerin çöküşünü ve Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrasında çatışmalara yol açan animasyonlu haritalar.
 
SSCB tamamen dağılmadan 4 ay önceki Sovyet darbe girişiminde Kızıl Meydan'daki tanklar. (Ağustos 1991)

Estonya, Litvanya, Letonya değiştir

Belarus, Ukrayna ve Moldova değiştir

Gürcistan değiştir

Ermenistan ve Azerbaycan değiştir

Çeçenistan değiştir

Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan değiştir

Dağılmadan sonraki dönemdeki çatışmalar değiştir

Diğer olaylar değiştir

Sosyalist ülkeler değiştir

Diğer ülkeler değiştir

Siyasi reformlar değiştir

Ekonomik reformlar değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ Kochanowicz, Jacek (2006). Berend, Ivan T. (Ed.). Backwardness and Modernization: Poland and Eastern Europe in the 16th-20th Centuries. Collected studies: Studies in East-Central Europe (İngilizce). 858. Aldershot: Ashgate Publishing, Ltd. s. 198. ISBN 9780754659051. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018. Within the communist world, certain strata of population were particularly sensitive to Western influences. Late communism produced sizable, specific middle classes of relatively well-educated professionals, technicians and even highly skilled blue-collar workers. [...] These classes had no attachment whatsoever to Marxist-Leninist ideology, while they became attracted to the Western way of life. Many members of the ruling 'nomenklatura' shared the same sentiments, as Western consumerism and individualism seemed more attractive to them than communist collective Puritanism. There were two very important consequences of this, one economic, and the second political. The economic one was the attractiveness of consumerism [...]. The political consequence was the pressure to increase the margins of political freedom and public space. 
  2. ^ Cross, Gary S. (2000). "1: The Irony of the Century". An All-consuming Century: Why Commercialism Won in Modern America (İngilizce). New York: Columbia University Press. s. 8. ISBN 9780231113120. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018. For East Europeans, the promise of mass consumption was preferable to the nightmare of solidarity even if it meant also the dominance of money and the private control of wealth. In reality, the fall of communism had more to do with the appeals of capitalist consumerism than political democracy. 
  3. ^ "Country profile: United States of America" (İngilizce). BBC News. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018. 

Ayrıca bakınız değiştir

Dış bağlantılar değiştir