Vikipedi

Bağımsız Devletler Topluluğu

bölgesel hükümetler arası organizasyon

Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT; Rusça: Содружество Независимых Государств, СНГ), 8 Aralık 1991 tarihinde Rusya, Ukrayna ve Belarus arasında imzalanan anlaşma ile kurulmuş devletler topluluğudur. Anlaşma ile Sovyetler Birliği resmen yıkılmış oldu. 21 Aralık 1991 tarihinde de Estonya, Letonya, Litvanya, Ukrayna ve Gürcistan hariç tüm eski Sovyet Cumhuriyetleri bu anlaşmayı imzaladı.

Содружество Независимых Государств (СНГ)
Sodrujestvo Nezavisimıh Gosudarstv (SNG)
Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT)
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
haritadaki konumu
BaşkentMinsk
En büyük şehirMoskova
DilRusça
Demonim
9 üye
1 de-facto
HükûmetMilletler Topluluğu
• Sekreter
Rusya Sergey Lebedev
• Dönem Başkanlığı
 Kırgızistan
Tarihçe 
• Kuruluş
21 Aralık 1991
• KGAÖ
15 Mayıs 1992
• BDTSTA'nın imzalanması
1994[1]
• BDTSTA'nın kuruluşu
2010 yılı sonu itibarıyla[2]
Yüzölçümü
• Toplam
20.996.932 km2
Nüfus
• Tahminî
276.917.629
• Yoğunluk
12.53/km2
Para birimi
10
Zaman dilimi+02.00 ile UTC+12.00 arası
Resmî site
cis.minsk.by
  1. Anlaşmayı onaylamadı
  2. Ortak üye
  3. Gürcistan 1993 yılında kurucu üye oldu. 2009 yılında topluluktan ayrıldı.
  4. Ukrayna 1993 yılında fiili üye oldu. 2014 yılında topluluktan ayrıldı.

1993 yılında Gürcistan da bu anlaşmayı imzaladı (2008'de Gürcistan ayrıldı). Üye ülkeler sırasıyla; Azerbaycan, Belarus, Ermenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova, Özbekistan, Rusya ve Tacikistan'dır.

Siyasi Durum

değiştir
 
Bağımsız Devletler Topluluğu Toplantısı

İki kutuplu bir siyasi akım etkisinde olan Avrupa'da 1990 yılında Doğu Almanya ve Batı Almanya birleşince, Doğu Almanya NATO'ya alternatif olarak kurulmuş olan Varşova Paktı'ndan dolaylı olarak çekilmiş oldu. 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasını ve üye devletlerde sosyalist rejimden çok partili parlamenter rejimlere geçilmesini takip eden 1 Temmuz 1991 tarihinde Varşova Paktı dağıtıldı. Rusya'nın bölge ve dünya siyasetindeki konumunu koruyabilmek için ihtiyacı olan yeni oluşum olan Bağımsız Devletler Topluluğu, Sovyetler Birliği'nde yer almış olan 15 devletin 11'inin katılımı ile aynı yılın aralık ayında kurulmuştur. 1993 yılında Gürcistan'ın da katılımı ile üye sayısı 12 olmuştur. 2005 yılında Türkmenistan'ın tam üyelikten çıkması, Ukrayna parlamentosunun anlaşmayı onaylamaması ve 2009 yılında Gürcistan ile 2014 yılında Ukrayna'nın topluluktan ayrılması sonucunda şu an 9 üye ülkesi bulunmaktadır.

2008 Güney Osetya Savaşı ile başlayan ve Rusya ile aralarında çıkan savaş sonrası Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili, Bağımsız Devletler Topluluğundan (BDT) çıkmaya karar verdiklerini açıkladı. 15 Ağustos 2008 tarihinde Gürcistan meclisi, Bağımsız Devletler Topluluğu'ndan ayrılma kararını onayladı. Gürcistan'ın Bağımsız Devletler Topluluğu üyeliği resmen 17 Ağustos 2009 tarihinde sona erdi.

Ukrayna, 2014 yılının Mart ayında Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesinden sonra topluluktan ayrıldı.[kaynak belirtilmeli]

Oluşumlar

değiştir
 
Moldova Posta Pulu

BDT'ye üye ülkelerin, çok yönlü iş birliğine yaklaşım farklılıkları ve gündemlerindeki sorunlara bölgesel çözüm arayışları gibi nedenlerden dolayı, katılımcıların sayısı ve daha etkin iş birliğinin sağlanması için bazı farklı devletler arası oluşumlara gidilmiştir. Söz konusu oluşumlar:

  1. Ortak Ekonomik Alan Anlaşması (OEA): Belarus, Kazakistan, Rusya ve Ukrayna arasında Ortak Ekonomik Alan Kurulmasına Dair Anlaşma. Anılan ülkelerin devlet başkanları tarafından 19 Eylül 2003 tarihinde Ukrayna'nın Yalta şehrinde imzalanmıştır. Bu anlaşma üye ülkeler arasında serbet ticaret bölgeleri kurulmasını, mal ve hizmet ticaretinde sınırlamaların kaldırılarak ortak gümrük ve ticaret politikaları uygulanmasını hedeflemektedir.
  2. Avrasya Ekonomik Topluluğu (AET): (Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan arasında gümrük birliğinin sağlanmasını takiben ortak ekonomik alanın kurulmasını hedef alınmıştr. Topluluğun kuruluş anlaşması 10 Ekim 2000 yılında imzalanmış, Mayıs 2001 yılında yürürlüğe girmiştir. Mayıs 2002'de Moldova ve Ukrayna, Nisan 2003'te ise Ermenistan AET'ye gözlemci olarak katıldılar. Entegrasyon Komitesi Rusya'nın başkenti Moskova'da ve Kazakistan'ın Almatı kentinde faaliyet göstermektedir. Mayıs 2002'de AET Devletlerarası Konseyi tarafından alınan karar gereğince (Gözlemci üye olan Türkmenistan ve DTÖ'ye üye olan Kırgızistan hariç olmak üzere) Topluluk üyeleri devlet başkanları seviyesinde Dünya Ticaret Örgütü'ne katılım konularını koordine etmektedirler.

Organlar

değiştir
  • Devlet Başkanları Konseyi
  • Hükûmet Başkanları Konseyi
  • Parlamentolar Arası Asamble
  • Dış İşleri Bakanları Konseyi
  • Ekonomik Konsey
  • İcra Komitesi
  • Savunma Bakanları Konseyi
  • Sınır Muhafız Komutanları Konseyi
  • Terörle Mücadele Merkezi
  • Devletler Arası Banka
  • Devletler Arası İstatistik Komitesi
  • İşbirliği Komiteleri

Üyelik

değiştir

Üye ülkeler

değiştir
Ülke[3] Anlaşma/protokol onayı Sözleşme onayı Notlar
  Azerbaycan 24 Aralık 1993 24 Eylül 1993
  Belarus 10 Aralık 1991 18 Ocak 1994 Kurucu Devlet
  Ermenistan 18 Şubat 1992 16 Mart 1994 Kurucu Devlet
  Kazakistan 23 Aralık 1991 20 Nisan 1994 Kurucu Devlet
  Kırgızistan 6 Mart 1992 12 Nisan 1994 Kurucu Devlet
  Moldova 8 Nisan 1994 15 Nisan 1994
  Özbekistan 4 Ocak 1992 9 Şubat 1994 Kurucu Devlet
  Rusya 12 Aralık 1991 20 Temmuz 1993 Kurucu Devlet
  Tacikistan 26 Haziran 1993 4 Ağustos 1993

İlişkili ülke

değiştir
Ülke Anlaşma/protokol onayı Sözleşme onayı Notlar
  Türkmenistan 26 Aralık 1991 Onaylamadı Kurucu Devlet. 2005 yılından beri ortak üye.

Eski üye devletler

değiştir
Ülke Anlaşma/protokol onayı Sözleşme onayı Çekilme Yürürlük Notlar
  Ukrayna 10 Aralık 1991 Onaylamadı 2014 2014 Donbass Savaşı yüzünden çekilmiştir.
  Gürcistan 3 Aralık 1993 19 Nisan 1994 18 Ağustos 2008 18 Ağustos 2009 2008 Güney Osetya Savaşı yüzünden çekilmiştir.

Yönetici Sekreterler

değiştir
 
2008 BDT liderler zirvesi, Bişkek.
İsim Ülke Dönem
Ivan Korotçenya   Belarus 26 Aralık 1991 – 29 Nisan 1998
Boris Berezovski   Rusya 29 Nisan 1998 – 4 Mart 1999
Ivan Korotçenya   Belarus 4 Mart – 2 Nisan 1999
Yuri Yarov   Rusya 2 Nisan 1999 – 14 Haziran 2004
Vladimir Rushailo   Rusya 14 Haziran 2004 – 5 Ekim 2007
Sergey Lebedev   Rusya 5 Ekim 2007 – Görevde

Ekonomik veriler

değiştir
Ülke Nüfus (2015) GSYH 2007 (USD) GSYH 2012 (USD) GSYH büyümesi (2012) Kişi başına GSYİH (2007) Kişi başına GSYİH (2012)
Belarus 9.475.100 45.275.738.770 58.215.100.000 %4,3 4.656 6.710
Kazakistan 17.417.447 104.849.915.344 196.642.000.000 %5,2 6.805 11.700
Kırgızistan 5.776.500 3.802.570.572 6.197.000.000 %0,8 711 1.100
Rusya 146.270.033 1.294.381.844.081 2.022.000.000.000 %3,4 9.119 14.240
Tacikistan 8.610.000 2.265.340.888 7.263.000.000 %2,1 337 900
Özbekistan 31.025.500 22.355.214.805 51.622.000.000 %4,1 831 1.800
Azerbaycan 9.356.100 33.049.426.816 71.043.000.000 %3,8 3.829 7.500
Gürcistan 4.490.000 10.172.920.422 15.803.000.000 %5,0 2.334 3.400
Moldova 3.558.200 4.401.137.824 7.589.000.000 %4,4 1.200 2.100
Ukrayna 42.818.000 142.719.009.901 175.174.000.000 %0,2 3.083 3.870
Ermenistan 3.022.000 9.204.496.419 10.551.000.000 %2,1 2.996 3.500
Türkmenistan 5.084.000 7.940.143.236 33.466.000.000 %6,9 1.595 6.100
Veriler Birleşmiş Milletler'den alınmıştır. Statistics Division26 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CIA  [1]4 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Bağımsız Devletler Topluluğu Serbest Ticaret Anlaşması". 29 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2011. 
  2. ^ "Russia expects CIS countries to create free trade zone by yearend | Ex-Soviet States | RIA Novosti". En.rian.ru. 17 Haziran 2010. 2 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2011. 
  3. ^ "Сведения о ратификации документов, принятых в рамках СНГ в 1991 - 2014 годах". Commonwealth of Independent States. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2014. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bağımsız_Devletler_Topluluğu&oldid=33852171" sayfasından alınmıştır