Seyşeller
Seyşeller (Seyşeller Kreyolu: Sesel; İngilizce: Seychelles; Fransızca: Seychelles) ya da resmî adıyla Seyşeller Cumhuriyeti, Afrika kıtasına bağlı ada ülkesidir.[4] Seyşeller, Hint Okyanusu'ndaki 115'ten fazla ada üzerinde kurulu bir ülke olup, Afrika ana kıtasının doğusunda, Madagaskar'ın ise kuzeydoğusunda yer almaktadır.[4] Ülkenin başkenti Victoria'dır.[4]
Seyşeller Repiblik Sesel (Seyşeller Kreyolu) République des Seychelles (Fransızca) Republic of Seychelles (İngilizce) Seyşeller Cumhuriyeti | |||
|---|---|---|---|
Slogan Finis Coronat Opus | |||
 | |||
| Başkent ve en büyük şehir | Victoria | ||
| Resmî dil(ler) | Fransızca, İngilizce, Seyşeller Kreyolu | ||
| Demonim | Seyşelli | ||
| Hükûmet | Cumhuriyet | ||
| |||
| Tarihçe | |||
| |||
| Yüzölçümü | |||
• Toplam | 459 km2 (198.) | ||
• Su (%) | - | ||
| Nüfus | |||
• 2020 tahminî | 98.462 (200..) | ||
• Yoğunluk | 214,5/km2 (67.) | ||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||
• Toplam | 2,565 milyar $[1] (169.) | ||
• Kişi başına | 26.388 $[1] (54..) | ||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||
• Toplam | 1,198 milyar $[1] (180.) | ||
• Kişi başına | 12.323 $[1] (57.) | ||
| Gini (2013) | 46.8[2] yüksek | ||
| İGE (2019) |  0.796[3]yüksek · 67. | ||
| Para birimi | Seyşeller rupisi (SCR) | ||
| Zaman dilimi | UTC+4 (SCT) | ||
| Telefon kodu | 248 | ||
| İnternet alan adı | .sc | ||
Tarihçe
değiştirAdaların, 1505 yılında Portekizliler tarafından bulunduğu sanılmaktadır. 1768'de Fransızlar tarafından işgâl edildi. 1794'te Büyük Britanya Krallığı yönetimi altına girdi. 1810'da bir İngiliz kolonisiydi. 1814'te Paris Antlaşması'yla tam olarak Birleşik Krallık'a verildi. 1903'te Birleşik Krallık'a bağlı bir koloni hâline geldi. 1976 yılında bağımsızlığını elde etti. Bir yıl sonra askerî bir darbe yapıldı ve France-Albert René yönetimi ele geçirdi. 1979'da ilan edilen yeni anayasa ile tek partili bir devlet oldu. France Albert René 1989 seçimlerini de kazanarak üçüncü defa başkan oldu. 1977'deki darbeden sonraki ilk çok partili seçim 23-26 Temmuz 1992'de yapıldı. Seçimin amacı anayasa taslağını hazırlamakla vazifeli 23 kişilik bir komisyonun üyelerini tespit etmekti. Anayasa teklifi 15 Kasım 1992'de halk oylamasına sunuldu ise de %60 barajını aşamadığı için kabul edilmedi.
Coğrafya
değiştirMevkii itibarıyla Hint Okyanusu'nda ve Madagaskar'ın 1200 km kadar kuzeydoğusunda ve Zanzibar'ın yaklaşık 1600 km doğusundadır. Yüzölçümü yaklaşık 493 km2dir. Bu yüzölçümüne 92 ada ve adacık, mercan ve granit ada ve kayalıkları dâhildir. Bu adaların en büyüğü 142 km2lik Mahé Adası'dır. Diğer önemli adalar; Praslin, La Digue, Silhouette, Destroches ve Aldabradır. Adalar, granit ve genellikle volkanik türde olup, dağlık bir araziye sâhiptir. En yüksek nokta Mahé Adasındaki Morne Seychellors Tepesi olup, yaklaşık 900 metredir.
İklim ve doğa
değiştirTakımadalar ekvatora çok yakın olmasına rağmen, iklim, güneydoğu alizeler sebebiyle ılımandır. Hazirandan kasım ayına kadar bu ılık iklim devam eder. Mahé Adasında sıcaklık aşağı yukarı 24 °C ilâ 29 °C arasında değişir. Başşehir Victoria ve çevresine düşen yıllık yağış miktarı yaklaşık 2300 mm kadardır. Bu rakam yüksek bölgelere gelince artar ve hemen hemen 3550 mm'ye kadar ulaşır.
Ülkede genellikle kaplumbağa, guano ve kıyılarda da köpekbalığı bulunur.
Demografi
değiştirÜlkenin nüfusu yaklaşık 71.000'dir. Nüfus yoğunluğu 157'dir. Yıllık nüfus artışı %2 dolayındadır. Nüfusun %60'tan fazlası gençtir ve şehirlerde yaşayanlar aşağı yukarı %37 civarındadır.
Nüfusun etnik yapısını kreyol adlı halk meydana getirir. Creoller, Fransız asıllı olup Louisiana'da ve İspanyol asıllı olup Karaip Adalarında doğmuş ve buralarda yaşamış kimseler demektir. Bunlar esas itibarıyla Fransız, İspanyol, Asyalı ve Afrikalı insanların birbirleriyle kaynaşması neticesi meydana gelen melez insanlardır. Halkın çoğu Katoliktir. Ayrıca bir miktar Müslüman, Protestan ve Hindu da mevcuttur.
İngilizce ve Fransızca resmî dillerdir. Bunun yanı sıra Fransızca ile yerel dillerin etkileşimi ile oluşmuş bir kreyol dil olan Seyşeller Kreyolu da yaygındır. Ülkede okuma-yazma oranı %60 civarındadır.
Yönetim ve siyaset
değiştir
Ülkede 1993 senesine kadar tek partili yönetim sistemine dayalı bir cumhuriyet yer almaktaydı. 1979 anayasasına göre ülke, tek parti diktatörlüğünde sosyalist bir devletti. Devlet başkanı 1977'de bir darbe ile işbaşına gelen başkan France Albert René idi. Rene, 1993 yılında çok partili sisteme izin verdi. 2004 yılında Rene'nin yerine makama başkan yardımcısı James Michel gelmiştir. 2020'den beri Şeyseller'in başkanı Wawel Ramkalawan'dır
Ekonomi
değiştirÜlke ekonomisi esas olarak tarım ve turizme dayanır. Ayrıca tüketim malları ihracatı da önemli bir gelir kaynağıdır. Ülkede yetişen başlıca tarım ürünleri; muz, tatlı patates, manyok ve bunun ürünü nişasta, hindistan cevizi ve vanilyadır.
Ülkenin en önemli endüstrisi gıda endüstrisidir. Ayrıca deniz ürünleri önemli bir gelir kaynağıdır. İşçi gücünün %19'u tarımda, %20'si madencilik ve inşaatçılıkta, %14'ü kamu sektöründe ve sosyal hizmetlerde, %11'i de lokanta ve hotel işletmeciliğinde istihdam edilir.
İthâlat ve ihrâcatını daha çok Birleşik Krallık, Fransa, Güney Afrika, Yemen ve Pakistan ile yapar. Başlıca ihraç ürünleri şunlardır: Kurutulmuş hindistancevizi içi, tarçın, sabun ve parfüm yağı, vanilya ve balık. Diğer önemli gelir getiren kaynaklar ise guano, kaplumbağa kabuğu, köpekbalığı yüzgeci ve balık ürünleridir.
Ulaşım sistemi yeterli olup ülkenin en gelişmiş şehri ve limanı başkenti Victoria'dır.
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d "Seychelles". International Monetary Fund. 10 October 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 June 2017.
- ^ "GINI index". World Bank. 21 January 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 January 2018.
- ^ "2019 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.
- ^ a b c Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.
Dış bağlantılar
değiştir
- Seyşeller Cumhuriyeti Resmi Sitesi11 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Seyşeller haritası