Vikipedi

Muhammed Ali

Amerikalı profesyonel boksör (1942–2016)
Başlığın diğer anlamları için Muhammed Ali (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.


Muhammed Ali (doğum adıyla Cassius Marcellus Clay Jr.; d. 17 Ocak 1942, Louisville, Kentucky – ö. 3 Haziran 2016, Phoenix, Arizona), Amerikalı profesyonel boksördür. Tüm zamanların en iyi boksörü olarak kabul edilen Muhammed Ali, 20. yüzyılın en önemli spor figürlerinden biridir. "The Greatest" (En Büyük) lakaplı Ali, kariyeri boyunca yaptığı 61 maçın yalnızca 5 tanesini kaybetmiştir.[2][3] 1999 yılında Sports Illustrated tarafından "Yüzyılın Sporcusu" ve BBC tarafından "Yüzyılın Spor Kişiliği" seçilmiştir.

Muhammed Ali
Muhammed Ali, 1967
Kişisel bilgileri
Takma ad(lar)ıThe Greatest (En İyisi)
The People's Champion (Halkın Şampiyonu)
The Louisville Lip (Louisville Dudak)
SıkletAğır sıklet
Boyu6 ft 3 in (191 cm)[1]
Kanat açıklığı78 in (198 cm)
MillîyetiAmerika Birleşik Devletleri Amerikalı
Doğumu17 Ocak 1942(1942-01-17)
Louisville, Kentucky, ABD
Ölümü3 Haziran 2016 (74 yaşında)
Phoenix, Arizona, ABD
Duruş biçimiDüz gard
Kariyeri
Toplam maç61
Galibiyet56
Nakavtla galibiyet37
Yenilgi5
Beraberlik0

Erken dönem değiştir

Muhammed Ali, 17 Ocak 1942'de ABD'nin Kentucky eyaletinin Louisville şehrinde, Cassius Marcellus Clay Jr. ismiyle dünyaya geldi. Ailesi Afroamerikan ve çeyrek İrlanda kökenliydi.[4][5]

Clay 12 yaşındayken, bir hırsızın bisikletini çalmasının ardından öfkeye kapılması üzerine, bir Louisville polis memuru ve boks koçu olan Joe E. Martin tarafından boksa yönlendirildi. Clay, o anki öfkeyle memura hırsızı kırbaçlayacağını söyledi. Memur Martin, Clay'e önce boks yapmayı öğrenmesinin daha iyi olacağını söyledi. Başlangıçta Clay, Martin'in teklifini kabul etmedi; ancak daha sonra Tomorrow's Champions adlı yerel bir televizyon boks programında amatör boksörleri gördükten sonra dövüşle ilgilenmeye başladı.

Boks kariyeri değiştir

Clay, sonraki yıllarda amatör kayıtlara girdi. 1960 yılında Roma'da ağır hafif sıklette altın madalya aldı ve profesyonel lige döndü. 18 yaşındayken aldığı bu altın madalyadan sonra ünü giderek artmaya başladı.

Müslüman oluşu ve boksa ara verişi (1964-1970) değiştir

1964 yılında, 22 yaşındayken, Sonny Liston'u yenip dünya şampiyonu oldu. Aldığı bu zaferden sonra dinini değiştirdiğini ve İslam'a geçtiğini açıkladı. Sonra Muhammed Ali ismini aldı ve çok sevdiği boksa 1967'den 1970'e kadar ara vermek zorunda kaldı.

"Vietnamlılar bana hiçbir kötülük yapmadılar ki onlarla savaşayım." diyerek Vietnam Savaşı'na (1955-75) gitmediği için 5 yıl hapis ve 10 bin dolar para cezasına çarptırıldı. Lisansı ve pasaportu elinden alınınca dava süresince maddi sıkıntılar yaşadı ve iflas ettiğini açıkladı. Ailesinin yardımı ve üniversitelerde para karşılığı yaptığı konuşmalarla geçimini sağladı. 1970'te temyiz davasını kazanıp tekrar boksa döndü.

Boksa dönüşü ve sonrası (1970-1978) değiştir

1971'de Joe Frazier ile maça çıktı ve profesyonel boks kariyerinde ilk defa mağlup oldu. Uzmanlar, üç buçuk sene aradan sonra sadece 2 maç yapan Muhammed Ali'nin bu kadar zor bir maça hazır olmadığı görüşünde hemfikirdi. Fakat o, en kısa zamanda tekrar şampiyon olmak istiyordu. Ardından, çenesinin kırıldığı maçta Ken Norton'a sayı ile yenilince, kendi ve yakınları dışında birçok kişi kariyerinin bittiğini düşündü. Fakat o, art arda unvan için rakip olan boksörleri bir bir yendi. Ken Norton'ı da yenip rövanşı almayı başardı.

1973'te Joe Frazier ile unvan maçı için anlaştı. Arada sadece Joe Frazier-George Foreman maçı kalmıştı. Frazier, sürpriz bir şekilde iki rauntta nakavt olunca, önce Fraizer ile maç yapıp arkasından da Foreman ile maç ayarladı ve iki maçı da nakavtla kazandı. Böylece hem kaybettiği unvanını almayı, hem de daha bitmediğini göstermeyi hedefledi.

Ali 1974'te, Foreman'ın bahisçilerde 7'ye 1 favori olduğu maçta rakibini hiç beklenmedik bir taktik ile sekizinci rauntta nakavt edip hak ettiği unvanı Floyd Patterson'den sonra tekrar elde eden ikinci boksör oldu. 1978'de Leon Spinks'e yenilip sonrasında aynı sene rakibini yenince, dünya şampiyonluğunu üç kez elde eden ilk boksör oldu. O zamanlar sadece iki Dünya Boks Federasyonu olması, Ali'nin değerini daha da farklı kılıyordu. Ali'nin etkin döneminde en iyi boksörler, unvanı elde edebilmek için mutlaka karşı karşıya gelirlerdi. George Foreman'ın 1994 yılında 20 sene aradan sonra tekrar dünya şampiyonu olması ve unvanını çok kez savunması, o dönemin boksunun birçok ülkede neden "Altın 70'li yıllar" diye anıldığını anlatmaktadır.

Muhammed Ali, 1978'de boksu şampiyon olarak bıraktı. 1984'te parkinson hastalığına yakalanmasına rağmen, bunu gizleyip büyük para karşılığı ile iki maç daha yapıp bunları kaybetti. Profesyonel döneminde sadece 5 kez yenilen, Olimpiyat ve Dünya Şampiyonu olan Muhammed Ali, 36 yaşına kadar bütün şampiyonlar için tek isim olmayı başardı ve 37'si nakavt olmak üzere toplam 56 maç kazandı.

 
Muhammed Ali (o zamanlar Cassius Clay) ve antrenörü Joe E. Martin, Ocak 1960.
 
Ali, Mart 1966'da Henry Cooper'a karşı yaptığı şampiyonluk maçının tekrarını izliyor.
 
Muhammed Ali vs. Joe Frazier maçı tanıtım fotoğrafı.

Bokstan sonraki yaşamı değiştir

 
Muhammed Ali, Oval Ofis'te Başkan Ronald Reagan ile birlikte; 1983.

1984 yılında Muhammed Ali, ABD Başkanı Ronald Reagan'ın yeniden seçilebilmesi için kendisine destek verdiğini açıkladı.[6]

1991 yılında Ali, Körfez Savaşı sırasında Irak'a gitti ve Amerikalı rehinelerin serbest bırakılmasını müzakere etmek amacıyla Irak'ın eski devrik lideri Saddam Hüseyin ile bir araya geldi.[7] Saddam ile görüşmeden önce hayranlarıyla buluşan ve okul ziyaretleri yapan Ali, Irak'a varışının ertesi günü Saddam Hüseyin ile bir araya geldi ve resmî görüşme yaptılar.[8] Saddam, görüşmenin sonunda Muhammed Ali’nin 15 Amerikan rehinesi ile ülkesinden ayrılmasını kabul etti. Muhammed Ali, Irak'a dünya şampiyonu bir boksör olarak değil, sadece bir Müslüman olarak gittiğini söyledi.[8]

1996'da, Atlanta'da düzenlenen 1996 Yaz Olimpiyatları'nda olimpiyat meşalesini yakma onuruna vardı.[9] 17 Kasım 2002 tarihinde Muhammed Ali, "Birleşmiş Milletler Barış Elçisi" olarak Afganistan'a gitti.[10] BM'nin özel konuğu olarak üç günlük bir iyi niyet misyonuna ilişkin Kâbil'de bulundu.[11] 27 Temmuz 2012'de Ali, Londra'da düzenlenen 2012 Yaz Olimpiyatları'nın açılış törenindeki olimpiyat bayrağını taşıdı. Parkinson hastalığından dolayı stadyumda bayrağı taşıyamayacak hâle gelince, eşi Lonnie ayakta durmasına yardımcı oldu.[12]

 
Muhammed Ali, eşi Lonnie Ali ile birlikte Beyaz Saray'daki törende. ABD Başkanı George W. Bush, 9 Kasım 2005'te Beyaz Saray'daki törende Başkanlık Özgürlük Madalyası'nı sunduktan sonra Ali'ye sarılıyor.

20 Aralık 2014'te Ali, zatürre şikayetine muzdarip olarak hastaneye yatırıldı.[13] Daha sonraları, Arizona'daki Scottsdale'de, bir konuk evinde tepkisiz olarak bulunduktan sonra idrar yolu enfeksiyonu rahatsızlığı ile 15 Ocak 2015'te bir kez daha hastaneye yatırıldı. Ertesi gün taburcu oldu.

Parkinson hastalığı yüzünden uzun süre Michigan'daki çiftliğinde gözlerden uzak yaşamayı tercih eden Ali, ringlerde 20 yıldır ağzından düşürmediği "Bütün zamanların en iyisiyim" lafını ispatlayarak bir efsane hâline geldi.

2001 yılındaki 11 Eylül saldırıları üzerine Muhammed Ali, başında New York İtfaiye Müdürlüğü şapkası ile Sıfır Noktası'na giderek destek ve dayanışmasını göstermek gereği duymuş ve şöyle demiştir:

Beni asıl inciten; "İslam" adının bulaştırılması, "Müslüman" adının bulaştırılması ve sorun çıkarılıp nefret ve şiddete yol açılması... İslam, katil dini değildir. İslam, barış demektir. Evde öylece oturup insanların sorunun kaynağı olarak Müslümanları yaftalamalarına seyirci kalamazdım.[14]

Muhammed Ali'nin yaşadığı dönemde İnsan Hakları Savunucusu Malcolm X de yaşadığı için, kendisiyle bazı münasebetleri olmuş ve "Kan Kardeşler" olarak anılmışlardır.[15]

Ölümü değiştir

Uzun süredir parkinson hastalığı ile mücadele eden Muhammed Ali, 3 Haziran 2016 tarihinde solunum yolu rahatsızlığı nedeniyle tedavi gördüğü hastanede 74 yaşındayken yaşamını yitirmiştir.[16]

Popüler kültürdeki yeri değiştir

Zamanının en iyisi olduğu kabul edilen Muhammed Ali'nin hayatı, 2001 yılında Hollywood tarafından filme alındı. Ali adlı filmde Muhammed Ali'yi Will Smith canlandırdı. Ayrıca hayatını anlatan biyografik roman, 2002 yılında Kaknüs Yayınları tarafından yayımlanmıştır (ISBN 975-6698-34-9).

Profesyonel boks kaydı değiştir

56 galibiyet (37 nakavt, 19 karar), 5 kayıp (4 karar, 1 çekilme), 0 berabere[17]
Sonuç Rakip Tip Rd., Zaman Tarih Yer Notlar
Kayıp Trevor Berbick Karar (oybirliği) 10 (10) 1981-12-11   Nassau Bahamalar
Kayıp Larry Holmes RTD (Köşe çekilmesi) 10 (15) 1980-10-02   Las Vegas, NV Maç WBC Ağırsiklet unvanı içindi
Galibiyet Leon Spinks Karar (oybirliği) 15 (15) 1978-09-15   New Orleans, LA WBA Ağırsiklet unvanını kazandı;
1979-09-06 unvan boştu
Kayıp Leon Spinks Karar (ikiye ayrılma) 15 (15) 1978-02-15   Las Vegas, NV WBA/WBC Ağırsiklet unvanını kaybetti
Galibiyet Earnie Shavers Karar (oybirliği) 15 (15) 1977-09-29   New York, NY WBA/WBC unvanını korudu
Galibiyet Alfredo Evangelista Karar (oybirliği) 15 (15) 1977-05-16   Landover, MD WBA/WBC unvanını korudu
Galibiyet Ken Norton Karar (oybirliği) 15 (15) 1976-09-28   The Bronx, New York WBA/WBC unvanını korudu
Galibiyet Richard Dunn TKO 5 (15) 1976-05-24   Munich, Almanya WBA/WBC unvanını korudu
Galibiyet Jimmy Young Karar (oybirliği) 15 (15) 1976-04-30   Landover, MD WBA/WBC unvanını korudu
Galibiyet Jean-Pierre Coopman KO(Nakavt) 5 (15) 1976-02-20   San Juan, Porto Riko Retained WBA/WBC Heavyweight titles
Galibiyet Joe Frazier TKO 14 (15), 0:59 1975-10-01   Quezon City, Philippines "The Thrilla in Manila";
WBA/WBC unvanını korudu
Galibiyet Joe Bugner Karar (oybirliği) 15 (15) 1975-06-30   Kuala Lumpur, Malaysia WBA/WBC Ağırsiklet unvanını korudu
Galibiyet Ron Lyle TKO 11 (15) 1975-05-16   Las Vegas, NV WBA/WBC unvanını korudu
Galibiyet Chuck Wepner TKO 15 (15), 2:41 1975-03-24   Richfield, OH WBA/WBC unvanını korudu
Galibiyet George Foreman KO 8 (15), 2:58 1974-10-30   Kinşasa, Zaire "The Rumble in the Jungle";
WBA/WBC Ağırsiklet unvanını kazandı
Galibiyet Joe Frazier Karar (oybirliği) 12 (12) 1974-01-28   New York City, NY NABF Ağırsiklet unvanını korudu;
unvan 1974'ten sonra boştu
Galibiyet Rudi Lubbers Karar (oybirliği) 12 (12) 1973-10-20   Cakarta, Endonezya
Galibiyet Ken Norton Karar (ikiye ayrılma) 12 (12) 1973-09-10   Inglewood, CA NABF Ağırsiklet unvanını kazandı
Kayıp Ken Norton Karar (ikiye ayrılma) 12 (12) 1973-03-31   San Diego, CA NABF Ağırsiklet unvanını kaybetti
Galibiyet Joe Bugner Karar (oybirliği) 12 (12) 1973-02-14   Las Vegas, NV
Galibiyet Bob Foster KO 7 (12) 1972-11-21   Stateline, NV NABF Ağırsiklet unvanını elde etti
Galibiyet Floyd Patterson TKO 7 (12) 1972-09-20   New York City, NY NABF unvanını korudu
Galibiyet Alvin Lewis TKO 11 (12), 1:15 1972-07-19   Dublin, Ireland
Galibiyet Jerry Quarry TKO 7 (12), 0:19 1972-06-27   Las Vegas, NV NABF unvanını korudu
Gaibiyet George Chuvalo Karar (oybirliği) 12 (12) 1972-05-01   Vancouver, Canada NABF unvanını korudu
Galibiyet Mac Foster Karar (oybirliği) 15 (15) 1972-04-01   Tokyo, Japonya
Galibiyet Jürgen Blin KO 7 (12), 2:12 1971-12-26   Zürih, İsviçre
Galibiyet Buster Mathis Karar (oybirliği) 12 (12) 1971-11-17   Houston, TX NABF unvanını korudu
Galibiyet Jimmy Ellis TKO 12 (12), 2:10 1971-07-26   Houston, TX Boş olan NABF Ağırsiklet unvanını elde etti
Kayıp Joe Frazier Karar (oybirliği) 15 (15) 1971-03-08   New York City, NY "The Fight of the Century";
Maç WBA/WBC Ağırsiklet unvanı içindi
titles
Galibiyet Oscar Bonavena TKO 15 (15), 2:03 1970-12-07   New York City, NY NABF Ağırsiklet unvanını kazandı;
Unvan 1971 de boştu
Galibiyet Jerry Quarry TKO 3 (15) 1970-10-26   Atlanta, GA
Galibiyet Zora Folley KO 7 (15), 1:48 1967-03-22   New York City, NY Retained WBA/WBC Heavyweight titles;
Stripped of titles on 1967-04-28
Galibiyet Ernie Terrell Karar (oybirliği) 15 (15) 1967-02-06   Houston, TX Retained WBC Heavyweight title,
WBA Ağırsiklet unvanını kazandı
Galibiyet Cleveland Williams TKO 3 (15) 1966-11-14   Houston, TX WBC unvanını korudu
Galibiyet Karl Mildenberger TKO 12 (15) 1966-09-10   Frankfurt, Almanya Retained WBC Heavyweight title
Galibiyet Brian London KO 3 (15) 1966-08-06   Londra İngiltere WBC unvanını korudu
Galibiyet Henry Cooper TKO 6 (15), 1:38 1966-05-21   London, England WBC unvanını korudu
Galibiyet George Chuvalo Karar (oybirliği) 15 (15) 1966-03-29   Toronto, Canada WBC unvanını korudu
Galibiyet Floyd Patterson TKO 12 (15), 2:18 1965-11-22   Las Vegas, NV WBC unvanını korudu
Galibiyet Sonny Liston KO 1 (15), 2:12 1965-05-25   Lewiston, ME WBC unvanını korudu
Galibiyet Sonny Liston Corner retirement 7 (15) 1964-02-25   Miami Beach, FL WBA/WBC Ağırsiklet unvanını kazandı;
Stripped of WBA title on 1964-06-19
Galibiyet Henry Cooper TKO 5 (10), 2:15 1963-06-18   Londra, İngiltere
Galibiyet Doug Jones Karar (oybirliği) 10 (10) 1963-03-13   New York City, NY
Galibiyet Charley Powell KO 3, 2:04 1963-01-24   Pittsburgh, PA
Galibiyet Archie Moore TKO 4 (10), 1:35 1962-11-15   Los Angeles, CA
Galibiyet Alejandro Lavorante KO 5 (10), 1:48 1962-07-20   Los Angeles, CA
Galibiyet Billy Daniels TKO 7 (10), 2:21 1962-05-19   Los Angeles, CA
Galibiyet George Logan TKO 4 (10), 1:34 1962-04-23   New York City, NY
Galibiyet Don Warner TKO 4, 0:34 1962-03-28   Miami Beach, FL
Galibiyet Sonny Banks TKO 4 (10), 0:26 1962-02-10   New York City, NY
Galibiyet Willi Besmanoff TKO 7 (10), 1:55 1961-11-29   Louisville, KY
Galibiyet Alex Miteff TKO 6 (10), 1:45 1961-10-07   Louisville, KY
Galibiyet Alonzo Johnson Karar (oybirliği) 10 (10) 1961-07-22   Louisville, KY
Galibiyet Duke Sabedong Karar (oybirliği) 10 (10) 1961-06-26   Las Vegas, NV
Galibiyet LaMar Clark KO 2 (10), 1:27 1961-04-19   Louisville, KY
Galibiyet Donnie Fleeman TKO 7 (8) 1961-02-21   Miami Beach, FL
Galibiyet Jimmy Robinson KO 1 (8), 1:34 1961-02-07   Miami Beach, FL
Galibiyet Tony Esperti TKO 3 (8), 1:30 1961-01-17   Miami Beach, FL
Galibiyet Herb Siler KO 4 (8) 1960-12-27   Miami Beach, FL
Galibiyet Tunney Hunsaker Karar (oybirliği) 6 (6) 1960-10-29   Louisville, KY

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Cassius Clay". sports-reference.com. Sports Reference LLC. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2014. 
  2. ^ "Ranking the 15 greatest heavyweight boxers of all time". http://www.telegraph.co.uk. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2016.  |eser= dış bağlantı (yardım)
  3. ^ "The Ten Great Heavyweights of All Time:". http://www.boxinginsider.com/. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2016.  |eser= dış bağlantı (yardım)
  4. ^ "Muhammad Ali becomes Heavyweight Champion for the second time on this day in 1974". IrishCentral.com (İngilizce). 30 Ekim 2022. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2022. 
  5. ^ "Ancestry of Muhammad Ali". www.wargs.com. 22 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2022. 
  6. ^ UPI (3 Ekim 1984). "CAMPAIGN NOTES; Muhammad Ali Switches His Support to Reagan". The New York Times. 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2016. 
  7. ^ "Muhammad Ali". Heroism.org. 17 Ocak 1942. 26 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2010. 
  8. ^ a b Gzt (25 Ekim 2022). "Muhammed Ali: Diplomat ve arabulucu". Gzt. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 
  9. ^ "https://twitter.com/trtspor/status/1277179938131505155". Twitter. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2022.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
  10. ^ "UN Messenger of Peace Muhammad Ali arrives in Afghanistan". UN News Centre. 13 Aralık 2002. 13 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2012. 
  11. ^ "Muhammad Ali visits Kabul". Getty Images. 16 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2008. 
  12. ^ Wilson, Stan (28 Temmuz 2012). "Muhammad Ali returns to the Olympic stage, once again, in London". CNN. 29 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2012. 
  13. ^ "Bir efsanenin ardından: Muhammed Ali". www.ntv.com.tr. 23 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 
  14. ^ "War on Terror: 'The Champ' Defends His Faith in New York". 11 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2015. 
  15. ^ "Malcolm X ve Muhammed Ali'nin kan kardeşliği". 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Muhammed Ali yaşamını yitirdi". 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2016. 
  17. ^ http://www.boxrec.com/list_bouts.php?human_id=180&cat=boxer 21 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. boksör: Muhammad Ali,BoxRec

Dış bağlantılar değiştir

Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Muhammed Ali
hakkında daha fazla bilgi edinin
  Commons'ta dosyalar
  Vikisöz'de alıntılar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Muhammed_Ali&oldid=30568892" sayfasından alınmıştır