Mezozoyik
Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla tek kaynağa dayanıyor. (Haziran 2021) |
Mezozoyik veya İkinci Zaman, Fanerozoyik'in üç alt bölümünden ikincisidir. Günümüzden 251 milyon yıl önce başlayıp 66 milyon yıl önce sona erdiği kabul edilir. Mezozoik Zaman da kendi içinde üç bölüm olarak incelenir, Triyas, Jura ve Kretase
| Mezozoyik | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
251.902 ± 0.024 – 66.0 myö | ||||||
| Kronoloji | ||||||
| ||||||
| Etimoloji | ||||||
| Diğer telaffuz(lar) | Mezozoik | |||||
| Takma ad(lar) | Kertenkeleler Çağı, İğne Yapraklılar Çağı | |||||
| Kullanım bilgisi | ||||||
| Gök cismi | Dünya | |||||
| Bölgesel kullanım | Küresel (ICS) | |||||
| Kullanılan zaman çizelgesi | ICS Zaman Cetveli | |||||
| Tanım | ||||||
| Kronolojik birim | Zaman | |||||
| Stratigrafik birim | Eratem | |||||
| Zaman aralığının resmîyeti | Resmî | |||||
| Alt sınırını belirleyen | Bir konodont olan Hindeodus parvus'un ilk ortaya çıkışı | |||||
| Alt sınır KSKN |
Meishan, Zhejiang, Çin 31°04′47″N 119°42′21″E / 31.0798°K 119.7058°D | |||||
| KSKN onayı | 2001 | |||||
| Üst sınırını belirleyen | Büyük bir göktaşı çarpması ve akabinde K-Pj yok oluşuyla ilişkili, iridyum açısından zengin bir jeolojik katman. | |||||
| Üst sınır KSKN |
El Kâf Bölümü, El Kâf, Tunus 36°09′13″N 8°38′55″E / 36.1537°K 8.6486°D | |||||
| KSKN onayı | 1991 | |||||
| Atmosfer ve iklim verileri | ||||||
Yeryüzü ve iklimDeğiştir
Bir önceki jeolojik devir olan Permiyen'de oluşan tek kıta Pangea, Mezozoik Zaman’ın ilk dönemi olan Triyas’ın sonuna kadar varlığını sürdürür. Bundan sonra parçalanmaya başlamıştır. Mezozoik’in sonlarına doğru günümüz kıta görünümü kabaca ortaya çıkmıştır.
Permiyen'deki karasal iklim Triyas döneminde de sürer, kıtaların parçalanmaya başlamasıyla Jura başlarından itibaren yağışlı ve ılıman iklim tüm karalara hakim olmaya başlamıştır. Bu iklim yapısı Mezozoik'in sonlarına kadar sürer.
Deniz yaşamıDeğiştir
Permiyen yok oluşunda tür çeşitliliği açısından büyük ölçüde daralan deniz yaşamı Mezozoik boyunca açılım göstermiştir. Kıtasal parçalanmalar sonucu sığ denizlerin toplam alanı genişlemiş, deniz yaşamı için çok uygun alanlar ortaya çıkmıştır. Günümüz denizlerindeki omurgasız yaşamı Mezozoikte kurulur. mercanlar, kabuklular, midyeler ve dev Karnivor sürüngenler, tür çeşitliliği ve yaygınlık açısından büyük gelişme göstermişlerdir. Ayrıca Plesiosaurus gibi dev canlılar da yaşamıştır.
Kara yaşamıDeğiştir
İlk memeliler Mezozoik Zaman'ın ilk dönemi sonlarında ortaya çıkmaya başlamışlardır. Bu dönemin sonunda yaşanan yok oluşla mevcut sürüngen türlerden çoğu yok olacak, ikinci dönemden itibaren dinozorlar'ı da içine alan yeni sürüngen türleri ortaya çıkacaktır.
Mezozoikte bitkiler de büyük bir değişim geçirir. Permiyen’in kurak iklimine uyum sağlamayı başaran açık tohumlular, Mezozoiğin baskın bitki grubudur. Modern açık tohumlular, örneğin kozalaklılar ilk kez günümüzdeki biçimleriyle Triyas başlarında ortaya çıkar. Jura'nın baskın bitki grubu, ilkel palmiye benzeri, açık tohumlu bitkiler olan sikatlardı. Mezozoiğin sonlarına doğru sikatlar azalmaya başlar. Kapalı tohumluların ne zaman ortaya çıktığı henüz kesin değilse de Kretase'nin ortasında kesin biçimde fosil kayıtlarına giren grup, açık tohumluların zararına çeşitlenip, yaygınlaşır.
Mezozoik Zaman boyunca, karasal yaşamda en yaygın türler, sürüngen türleridir. Kuşlar da bu dönemin ortalarında, Jura’da ortaya çıkmıştır.
Kitlesel yok oluşDeğiştir
Mezozoik Zaman’ın son dönemi olan Kretase sonunda sürüngenler başta olmak üzere pek çok canlı türünün yok olmasına yol açan küresel bir felaket yaşanmıştır. Bugün için dev bir göktaşının dünyaya çarpması sonunda böyle bir felaketin yaşandığını gösteren deliller vardır. Bugünkü Meksika Körfezinde dev bir meteor çukuru saptanmıştır. Yıllarca atmosferin üst tabakalarında kalın bir toz bulutu asılı kalmış, neredeyse gezegenin tümünün çok az güneş ışığı almasına neden olmuştur. Fotosentetik pek çok canlı bu süre içinde yok olmuştur. Dolayısıyla besin zincirinde bunlara bağımlı olan pek çok omnivor (hepçil) ve otobur (otçul) türü, ardından da bunlarla beslenen Karnivor (etçil) türleri yok olmuştur.