Cücenler
Cücenler (Çince: 柔然 pinyin: Róurán; Wade-Giles: Jou-jan ya da 蠕蠕 Ruǎnruǎn, 芮芮 Rúrú, 茹茹, 蝚蠕), Kuzeydoğu Asya kökenli bir Moğol[1] kavimdir. Önce 3. yüzyıl ile 6. yüzyıl arasında Asya'nın kuzeyinde etkinliği gösteren izole bir göçebe topluluk.[2] Tarihte ilk defa Kağan (可汗) ünvanını bu devlette Yükük Şelun (郁久閭社侖 / 郁久闾社仑, Yùjiǔlǘ Shèlún) kullanmıştır.[3]
Cücenler | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 330-555 | |||||||||||
 Rouran Haritası | |||||||||||
 Rouran Kağanlığı Haritası | |||||||||||
| Tür | Kağanlık | ||||||||||
| Başkent | Kansu | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Moğol dilleri (Cücence & Moğolca) Eski Türkçe Orta Çince | ||||||||||
| Resmî din | Tengricilik, Şamanizm, Budizm | ||||||||||
| Kağan | |||||||||||
| |||||||||||
| Yasama organı | Kurultay | ||||||||||
| Tarihî dönem | Geç Antik Çağ | ||||||||||
| |||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||
| 405 | 2.800.000 km2 | ||||||||||
| |||||||||||
| Günümüzdeki durumu | Çin Kazakistan Moğolistan Rusya | ||||||||||
Çinliler "Juan-Juan" (Cücen), Türkler "Apar" olarak adlandırıyordu. Çincede Juan-Juan (Cücen) "çabucak büyüyen her yeri saran böcekler" anlamına gelmektedir.[4]
Ancak 6. yüzyıl - 9. yüzyıl arasında Doğu Avrupa'da kuran ve Avrupalıların "Avarnu" adını verdiği kavim ile aynı olup olmaması şu ana kadar kanıtlanamamıştır.[kaynak belirtilmeli]
Çin kaynaklarında “Juan Juan”, Arap ve Bizans kaynaklarında Avar olarak adlandırılan Cücenler, Göktürklerce de Apar olarak adlandırılıyordu.[kaynak belirtilmeli]
Hiung-nulara bağlı boylardan doğan bu boy, Uar ve Kun olmak üzere iki büyük boya dayanmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Cücenler, 6. yüzyıl sonlarında bugünkü Moğolistan, İç Moğolistan ve Kore'ye kadar olan toprakları içine alan büyük bir devlet kurdular.[kaynak belirtilmeli] Cücenler, esirlerini mankurtlaştırarak bilincini yitiren adeta robot bir köle yapan tek halktır. Özellikle tutsak edilen veya yurtlarından kaçırılan Kırgız ve Tabgaçları mankurtlaştırılmıştır. Hür bir insan Cücen topraklarında yaşamak istiyorsa, Tabgaçlardan nefret etmesi yeterliydi.
429'da Kuzey Vey (Tabgaçlar Devleti), Cücenler'e karşı büyük bir saldırı başlattı ve çok sayıda insanı öldürdü.
| “ | Çinliler piyadedir ve bizler süvariyiz. Bir sıpa ve düve sürüsü, kaplanlara veya bir kurt sürüsüne karşı ne yapabilir ? Cücenlere gelince, onlar yaz aylarında kuzeyde hayvanlarını otlatırlar; sonbaharda güneye gelirler ve kışın sınırlarımıza baskın yaparlar. Onlara sadece yazın otlaklarında saldırmak zorundayız. O zaman atları işe yaramaz: aygırlar kısraklarla, kısraklar taylarıyla meşgul. Eğer orada onlara rastlarsak, otlatmalarından ve sularından onları kesersek, birkaç gün içinde ya alınırlar ya da yok olurlar.
—Tabgaçlar Devleti İmparatoru Toba Gui |
„ |
552 yılında Göktürkler Cücen egemenliğine son verince Cücen sülaleleri batıya doğru göçtüler. 558 yılında Sabar Türkleriyle karşılaştılar ve onları yağmaladılar. [kaynak belirtilmeli]
Karadenizin kuzeyinden geçerek bugünkü Romanya ve Slovakya topraklarına girdiler. Bizansın boşluğundan yararlanarak Balkanları denetimi altına aldılar. [kaynak belirtilmeli]
Cücenler, Orta Asya'da, çeşitli Türk boylarını da egemenlikleri altına aldılar. 200'lerde Asya’da kurulan Cücenler, 400 yıllarında sınırları İrtiş Irmağından Kore Yarımadası'na kadar uzanan güçlü bir devlete dönüştü. Çinliler ile sürekli bir çatışma içinde bulunan Cücenler 458'de giriştikleri savaşı yitirince kuzeye çekilmek zorunda kaldılar. 551'de Bumin Kağan önderliğinde ayaklanan Göktürkler, bağlı oldukları Cücenleri yenerek bu devletin Asya'daki varlığına son verdiler.
Göktürkler tarafından yerlerinden edilen Cücenler, önlerine çıkan Sabarları sürerek Kafkasya bölgesine ulaştılar.[kaynak belirtilmeli]İlerleyen yıllarda ise Balkanlara kadar uzayıp Avar İmparatorluğunu kuran halk Cücenler (Juan-Juanlar) dan başkası değildi. Cücenler; asya bozkırlarında bir halk olarak tarih önüne çıksa da 555 ve sonraki yıllarda batıya yönelmişler ve Sabir Türkleriyle bütünleşerek ilk(proto)Türklük kimliklerinden çıkarak büsbütün Türkleştiler. Bundan sonra Avrupa'da 8. yy' a kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir...Avrupa'daki siyasal varlıklarına Frank kıralı Şarlman devletlerini yıkarak son vermiştir. Sonrasında yerli halklar arasında Hristiyanlaşarak eridiler.
Cücenlerin kağanları
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Ahmet Taşağıl, Bozkırın Kağanlıkları s. 107
- ^ Belleten - 202-203. sayılar - sayfa 723
- ^ 魏書卷一百三〔一〕 列傳第九十一
- ^ Jean-Paul Roux, Orta Asya Tarih ve Uygarlığı, [kaynak belirtilmeli]