Vikipedi

Cinsiyet Gelişim Endeksi

Cinsiyet Gelişim Endeksi (CGE)(GDI), cinsiyet eşitliğini ölçmek için tasarlanmış bir endekstir.

GDI, Gender Empowerment Measure (GEM) ile birlikte 1995 yılında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından yazılan İnsani Gelişme Raporunda tanıtıldı. Bu ölçümlerin amacı, İnsani Gelişme Endeksi'ne (İGE) toplumsal cinsiyete duyarlı bir boyut eklemekti. Sonuç olarak oluşturdukları ilk ölçüm GDI idi. GDI, "İGE'nin üç bileşenindeki mevcut cinsiyet farklarının insani gelişme etkisini açıklayan, dağılıma duyarlı bir ölçü" olarak tanımlanır (Klasen 243). Dağılım duyarlılığı, GDI'nin yalnızca belirli bir ülkedeki huzur ve refahın ortalama veya genel seviyesini dikkate almadığı, aynı zamanda bu huzur ve refahın toplum içindeki farklı gruplar arasında nasıl dağıldığına da odaklandığı anlamına gelir. İGE ve GDI (ayrıca GEM), gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) ve gayri safi milli hasıla (GSMH) gibi daha geleneksel genel gelire dayalı kalkınma ölçütlerine rakip olacak şekilde oluşturuldu.[1]

Tanım ve hesaplama değiştir

GDI genellikle "İGE'nin toplumsal cinsiyete duyarlı bir uzantısı" olarak kabul edilir (Klasen 245). Yaşam beklentisi, eğitim ve gelirlerdeki cinsiyet farklarını ele alıyor. Yaşam beklentisi, yetişkin okuryazarlığı, okula kayıt ve kişi başına düşen gelirin logaritmik dönüşümlerini içeren İnsani Gelişme Endeksinin (İGE) herhangi bir kategorisindeki cinsiyet farkları için bir gelişme puanı cezası oluşturan bir "eşitsizlikten kaçınma" cezası kullanır. . Yaşam beklentisi açısından GDI, kadınların erkeklerden ortalama beş yıl daha uzun yaşayacağını varsayar. Ek olarak, gelir açısından, GDI gelir boşluklarını gerçek kazanılan gelir açısından dikkate alır. GDI, İGE puanından bağımsız olarak kullanılamaz ve bu nedenle tek başına cinsiyet eşitsizliğinin bir göstergesi olarak kullanılamaz. Yalnızca İGE ile GDI arasındaki boşluk gerçekten doğru bir şekilde değerlendirilebilir; GDI tek başına cinsiyet eşitsizliğinin bağımsız bir ölçüsü değildir.[2]

Cinsiyet Gelişim Endeksi (2018) değiştir

 
Cinsiyet Gelişim Endeksi'nin 1 ila 5. grubundaki ülkeleri gösteren dünya haritası (2019'da yayınlanan 2018 verilerine dayanmaktadır). Grup 1'deki ülkeler cinsiyet eşitliğine en yakın ülkelerken, Grup 5'tekiler en uzaktadır (yani, en büyük cinsiyet eşitsizliğine sahiptir).
  Grup 1
  Grup 2
  Grup 3
  Grup 4
  Grup 5
  Veri yok

Aşağıda, 2018'de toplanan ve 2019'da yayınlanan verilere dayanan Cinsiyet Gelişim Endeksi'ne göre ülkelerin bir listesi bulunmaktadır.[3] Ülkeler, İGE değerlerinde cinsiyet eşitliğinden mutlak sapmaya göre 1'den (cinsiyet eşitliğine en yakın) beş gruba ayrılmıştır. 5'e (cinsiyet eşitliğinden en uzak). Bu, gruplandırmanın, kadınları tercih edenlerin yanı sıra erkekleri destekleyen cinsiyet farklarını eşit şekilde dikkate aldığı anlamına gelir.

2018

rank

Country Gender Development Index Group Human Development Index

(women)

Human Development Index

(men)

1   Kuveyt 0.999271313598908 1 0.802241545091312 0.802826553883562
2   Kazakistan 0.998616111258415 1 0.814121946939387 0.815250162460792
3   Trinidad ve Tobago 1.00211774602851 1 0.797989701033099 0.796303332812547
4   Slovenya 1.00257442927832 1 0.901787072451453 0.899471446823739
5   Vietnam 1.00272297523169 1 0.693389879484458 0.691506923259876
6   Burundi 1.00324890931813 1 0.421654103634997 0.420288624008154
7   Dominik Cumhuriyeti 1.00339001174288 1 0.744042111285307 0.741528321567516
8   Filipinler 1.00369597615498 1 0.712223593546365 0.709600925446362
9   Tayland 0.995480861692473 1 0.762715746885023 0.766178212194142
10   Panama 1.00461251995559 1 0.793862458409325 0.790217564125534
11   Ukrayna 0.995122669191676 1 0.745224174704749 0.748876694076404
12   Brezilya 0.995109362655928 1 0.757109191363106 0.760830135636948
13   Moldova 1.00705674095832 1 0.713558080174709 0.70855797012558
14   Bulgaristan 0.992621622836447 1 0.811903568014688 0.817938627706547
15   Slovakya 0.992371676979385 1 0.852080306845641 0.858630215484618
16   Polonya 1.00854973881397 1 0.874194924380356 0.86678414632122
17   ABD 0.99144743381844 1 0.914844606387427 0.922736370262227
18   Namibya 1.0094706476123 1 0.647427874518634 0.641353838321097
19   Norveç 0.990437581014824 1 0.94564679665501 0.954776772187986
20   Finlandiya 0.989817373600636 1 0.919751993696064 0.929213830982077
21   Barbados 1.01032361432783 1 0.816388101546477 0.808046144788592
22   Belarus 1.010339927488 1 0.819686875325532 0.811298111679611
23   Botsvana 0.989531869461814 1 0.723041706146159 0.730690671478228
24   Kanada 0.989058149729888 1 0.915888363975847 0.926020744307072
25   Hırvatistan 0.98859213038971 1 0.832316431348996 0.841920955835336
26   Singapur 0.98814794506132 1 0.929356109430028 0.940503002687878
27   Arjantin 0.987919014775328 1 0.817640023795134 0.827638714880978
28   Venezuela 1.01272311153934 1 0.728475070383083 0.719323043073244
29   Brunei 0.986891147195856 1 0.836720430865344 0.847834569438376
30   Nikaragua 1.01321583363332 1 0.654849103183038 0.646307609342023
31   Kolombiya 0.986296673191879 1 0.754714364824177 0.765200152588724
32   Romanya 0.986261546538915 1 0.809420161886165 0.820695245319724
33   Jamaika 0.986030910048998 1 0.718965693897112 0.729151273626285
34   Rusya 1.01499805083001 1 0.828317933961805 0.816078349396287
35   Fransa 0.98439750467821 1 0.883037148032378 0.897033102822659
36   Estonya 1.01574985871536 1 0.885869263158098 0.872133287105225
37   Güney Afrika 0.984153359434317 1 0.698296318804934 0.709540146473014
38   Portekiz 0.984006569463407 1 0.842559344988258 0.856253780345916
39   Uruguay 1.01607193850868 1 0.809691228698831 0.79688376187934
40   Macaristan 0.983855072217788 1 0.836374771060734 0.850099567180554
41   Yeşil Burun Adaları 0.98384439453558 1 0.644164225448235 0.654741978534431
42   Kıbrıs Cumhuriyeti 0.983090727880394 1 0.864740933228215 0.879614575444782
43   Çekya 0.983021479607738 1 0.881578351276749 0.896804769340881
44   Belize 0.982811514946144 1 0.712983445231243 0.725452881237674
45   İsveç 0.981817713523961 1 0.927549412691099 0.944726704269694
46   İspanya 0.98068365758681 1 0.881897607495364 0.899268179573288
47   Danimarka 0.980461996197969 1 0.920118047343707 0.938453556498605
48   Ekvador 0.979876022499264 1 0.747701339556282 0.763057083128946
49   Gürcistan 0.978843828928938 1 0.774556381501532 0.791297200442139
50   Kosta Rika 0.977136852016496 1 0.781504112645575 0.799789825788274
51   Japonya 0.976487130681848 1 0.901210670433948 0.92291095511383
52   Sırbistan 0.976372480770375 1 0.789117394155053 0.808213473542829
53   Avustralya 0.975113503181452 1 0.925664958786577 0.949289447604262
54   İrlanda 0.974930720274505 2 0.928842297989999 0.9527264642235
55   Saint Lucia 0.974776845288729 2 0.734104181262105 0.753099732323518
56   Lesotho 1.02554956311433 2 0.522151801801454 0.50914341011059
57   Mauritius 0.973598560971563 2 0.781958849986583 0.803163522762666
58   Guyana 0.973439493655793 2 0.655984723050024 0.673883407572098
59   Ermenistan 0.972097105538784 2 0.745713315885668 0.767118132166803
60   Litvanya 1.02801557456846 2 0.880350319739633 0.856358932216745
61   Belçika 0.971637285832976 2 0.904498199776896 0.93090108105668
62   Surinam 0.971619589838185 2 0.710079630808469 0.730820619751736
63   İsrail 0.971565636624078 2 0.89085212219952 0.916924280375936
64   Malezya 0.971535181068249 2 0.791500865872141 0.814690894674394
65   Arnavutluk 0.971302380112087 2 0.778864159321813 0.801876094684266
66   Honduras 0.970407383075693 2 0.611426703399936 0.630072188303048
67   Lüksemburg 0.970263947573514 2 0.893206480322808 0.920580922909261
68   Letonya 1.03040141727652 2 0.86528356437401 0.839753856959034
69   Moğolistan 1.03051247212425 2 0.745684609993285 0.723605613871095
70   El Salvador 0.969303900072772 2 0.65414310778579 0.67485863591045
71   Almanya 0.968046731183915 2 0.922788125514936 0.953247499102003
72   Paraguay 0.968014313475195 2 0.710081665159304 0.733544592548527
73   İtalya 0.967274986133354 2 0.865859235918938 0.895153134663575
74   Birleşik Krallık 0.96671693364499 2 0.903526469774669 0.934633953672392
75   Hollanda 0.966586563190941 2 0.915682504422063 0.94733626484437
76   İzlanda 0.966035360302579 2 0.921422694662473 0.953818806771077
77   Karadağ 0.965505839872185 2 0.800863981950797 0.829476062057601
78   Birleşik Arap Emirlikleri 0.965148016786254 2 0.831679159131191 0.861711514364929
79   Malta 0.964573668396 2 0.867003905508653 0.898846748481537
80   Yeni Zelanda 0.963450079812055 2 0.901877659315533 0.936091737613916
81    İsviçre 0.963384994370094 2 0.924302891740428 0.959432518818482
82   Hong Kong 0.96331458591632 2 0.91883629861405 0.953827868951074
83   Avusturya 0.962992625875126 2 0.894949094941461 0.929341586731435
84   Yunanistan 0.96272210220035 2 0.854140900297802 0.887214387563783
85   Esvatini 0.962280698092814 2 0.594969468404531 0.618290972253447
86   Şili 0.961896022109213 2 0.827637034592205 0.860422556668226
87   Çin 0.960737178700119 2 0.7411723134053 0.771462091649362
88   Kırgızistan 0.959354156976191 2 0.655758696158308 0.683541830084114
89   Meksika 0.957251775460597 2 0.747167434728433 0.780533871947035
90   Katar 1.04338023447896 2 0.87328373892252 0.836975543588494
91   Myanmar 0.953281245175706 2 0.566167394183869 0.593914332259327
92   Peru 0.951068629111926 2 0.73835574021778 0.776343281249042
93   Zambiya 0.949346763894446 3 0.575199531528163 0.60588981118823
94   Küba 0.94847909440168 3 0.752740766990656 0.793629265456294
95   Kuzey Makedonya 0.946858477421388 3 0.736774749145141 0.778125524261687
96   Madagaskar 0.946436637249011 3 0.504225253132795 0.532761764800671
97   Tonga 0.944301733548051 3 0.691914784976437 0.732726373779583
98   Guatemala 0.943001743676744 3 0.628457412659945 0.666443531917134
99   Ruanda 0.942983702163843 3 0.519691032216798 0.551113482687214
100   Umman 0.942644918586126 3 0.792879654368817 0.841122291899752
– World average 0.941430799701876 – 0.706980962068851 0.750964343096414
101   Azerbaycan 0.94043401604125 3 0.728006586417231 0.774117666948894
102   Maldivler 0.938974186367784 3 0.689217295551526 0.734010908454909
103   Özbekistan 0.938530667537194 3 0.685437015702195 0.730329907599989
104   Sri Lanka 0.937501402709405 3 0.749425007262443 0.799385478354042
105   Endonezya 0.937278216882204 3 0.681319036769408 0.726912270548411
106   Bahreyn 0.936580181665306 3 0.799753662146286 0.853908376242029
107   Bolivya 0.936071128421922 3 0.677681643411889 0.723963834408994
108   Tanzanya 0.93556520183438 3 0.509116716427692 0.54418090308346
109   Güney Kore 0.933514804909621 3 0.869859990274136 0.931811671008637
110   Kenya 0.93334124890745 3 0.553446092043308 0.592972926773739
111   Libya 0.930834633256552 3 0.670350699455828 0.720160891640427
112   Kongo Cumhuriyeti 0.930508381323755 3 0.590608226344738 0.63471564383389
113   Malavi 0.929979500928547 3 0.466256425669024 0.501362046371437
114   Laos 0.929388949637999 3 0.580896379268115 0.625030434775856
115   Zimbabve 0.924865126473049 4 0.540217146902477 0.584103704896499
116   Türkiye 0.923845887665176 4 0.770530112179602 0.834046156904971
117   Bosna-Hersek 0.92376150833791 4 0.735305564655512 0.795990694587958
118   Kamboçya 0.919132552991075 4 0.556669111249323 0.605646170879042
119   Gabon 0.917044836281997 4 0.668897563298245 0.72940551741197
120   Gana 0.912066262295093 4 0.567120060412223 0.621796994206474
121   Angola 0.901852522177659 4 0.545524138209497 0.60489284533157
122   Mozambik 0.901399241057088 4 0.42171001631638 0.467839329243092
123   São Tomé ve Príncipe 0.899721720272795 5 0.571432940029916 0.635121868411333
124   Doğu Timor 0.899338643290567 5 0.589475390655512 0.655454310846352
125   Liberya 0.898619930984625 5 0.437938141035413 0.487345234548226
126   Tunus 0.898516211947261 5 0.68930089658175 0.767154657218593
127     Nepal 0.897374748629354 5 0.548886325033576 0.611657867431575
128   Bangladeş 0.895463713494037 5 0.574538067712771 0.64160954715961
129   Bhutan 0.893345815434905 5 0.580503137357053 0.649807865361129
130   Lübnan 0.890577064263023 5 0.678454800871403 0.761814814344947
131   Haiti 0.890365827551326 5 0.477397671690552 0.536181485090781
132   Komorlar 0.888069540927266 5 0.504017390629825 0.567542706288025
133   Benin 0.883486835760026 5 0.485715005319931 0.549770506656267
134   Sierra Leone 0.882483208929897 5 0.410599830153055 0.465277782056556
135   Suudi Arabistan 0.879136805709795 5 0.784333088515893 0.892162725325372
136   Mısır 0.878316588012583 5 0.64266778257163 0.731704024884503
137   Burkina Faso 0.874690316250611 5 0.403149171515835 0.460905035789063
138   İran 0.873999741121421 5 0.726849370286313 0.831635681440477
139   Senegal 0.87347139391351 5 0.475960252557682 0.544906514253643
140   Filistin 0.871346924588787 5 0.623519218495938 0.71558090227976
141   Kamerun 0.86892158600649 5 0.522007757584777 0.600753584663367
142   Ürdün 0.868301159101109 5 0.654288917853024 0.753527633811249
143   Nijerya 0.867675972564795 5 0.491676192340555 0.566658761896094
144   Cezayir 0.864588565403417 5 0.684971930096163 0.792251895879002
145   Uganda 0.86268775649487 5 0.48376445336274 0.56076425070444
146   Moritanya 0.852934961025278 5 0.479113168207732 0.561722980181056
147   Kongo DC 0.844045244422387 5 0.418857464866842 0.496250014599019
148   Etiyopya 0.843899175273984 5 0.42770052294657 0.506814718485429
149   Güney Sudan 0.838915228792041 5 0.368735499184939 0.439538449809623
150   Sudan 0.836500123073206 5 0.456500034277483 0.545726200972158
151   Fas 0.832807050749792 5 0.602993983556629 0.724050046182658
152   Gambiya 0.832110339375305 5 0.415697194375194 0.499569798264101
153   Hindistan 0.828659271423645 5 0.573650381208353 0.692263275136976
154   Togo 0.817890855118709 5 0.458991965749326 0.561189751513615
155   Mali 0.807099598839839 5 0.380140424771307 0.470995680480746
156   Gine 0.80606657004618 5 0.41342656240414 0.512893820147453
157   Tacikistan 0.798555909314393 5 0.561341006774011 0.702945154154523
158   Fildişi Sahili 0.796251100904936 5 0.445376820642565 0.559342172508641
159   Orta Afrika Cumhuriyeti 0.795444752528615 5 0.335149259100481 0.421335684263534
160   Suriye 0.79532319946114 5 0.457372222910504 0.57507718022106
161   Irak 0.789324230426714 5 0.587352897134761 0.744121204561571
162   Çad 0.774452360811538 5 0.347398235861034 0.448572763723
163   Pakistan 0.746878273640409 5 0.464284284133844 0.621633136911112
164   Afganistan 0.722861973965333 5 0.410756365978411 0.568236234263597
165   Yemen 0.457536126892644 5 0.244873082377673 0.5351994476168
166   Nijer 0.298179843688684 5 0.129771161871938 0.435211046684383

Tartışmalar değiştir

Genel tartışmalar değiştir

1995'te oluşturulmasından bu yana, Cinsiyet Gelişim Endeksinin (GDI) farklı ülkeler arasında yeterli karşılaştırmalar yapma ve cinsiyete duyarlı kalkınmayı teşvik etme konusundaki güvenilirliği ve kullanışlılığı hakkında birçok tartışma ortaya çıktı. GDI, yalnızca İnsani Gelişme Endeksi puanlarıyla birlikte kullanılabileceğinden, aslında bu şekilde yorumlanması amaçlanmadığında, genellikle yanlışlıkla cinsiyet eşitsizliklerinin bağımsız bir ölçüsü olarak yorumlandığı için özellikle eleştirilir. Ek olarak, GDI'yi hesaplamak için gerekli olan veriler çoğu ülkede her zaman hazır bulunmayabilir ve bu da ölçünün tekdüze ve uluslararası olarak hesaplanmasını çok zorlaştırır. Ayrıca, bir ölçümde bu kadar çok farklı gelişimsel etkinin birleşiminin karışık sonuçlara yol açabileceği ve belki de GDI'nin (ve GEM'in) aslında ortaya koyduğundan daha fazlasını sakladığına dair endişeler var.

Yaşam beklentisi ayarlamasını çevreleyen tartışmalar değiştir

Daha spesifik olarak, GDI'nın yaşam beklentisi bileşeni hakkında pek çok tartışma olmuştur. Daha önce belirtildiği gibi, GDI yaşam beklentisi bölümü, kadınların erkeklerden normalde beş yıl daha uzun yaşayacağını varsaymak için ayarlanmıştır. Bu hüküm tartışıldı ve GDI'nin gerçekten gerçek eşitliği teşvik etmek isteseydi, biyolojik bir avantaj olarak kabul edilip edilmemesine rağmen, kadınlar ve erkekler için aynı yaşam beklentisini elde etmeye çalışacağı iddia edildi. Bununla birlikte, bu, politika sonuçları açısından paradoksal görünebilir, çünkü teorik olarak, bu ancak erkeklere ayrıcalıklı muamele sağlayarak, kadınlara karşı etkili bir şekilde ayrımcılık yaparak başarılabilir. Yine de BM, kadınlara ve kız çocuklarına yalnızca sağlık sorunları için değil, aynı zamanda eğitim veya iş fırsatları için de ayrıcalıklı muamele sağlayan bir dizi strateji ve plan sunmaktadır. Ayrıca, GDI'nin cinsiyete dayalı kürtajı hesaba katmadığı, yani bir ülkeye cinsiyet eşitsizliği nedeniyle verilen cezanın, nüfusun daha azını etkilediği için daha az olduğu iddia edildi (bkz. Sen, Missing Women).

Gelir uçurumlarını çevreleyen tartışmalar değiştir

GDI'yi çevreleyen bir başka tartışma alanı da gelir uçurumları alanıdır. GDI, gelir boşluklarını gerçek kazanılan gelir açısından ele alır. Bunun sorunlu olduğu söyleniyor çünkü genellikle erkekler kadınlardan daha fazla para kazanıyor olabilir ama gelirleri paylaşılıyor. Ek olarak, GDI, bakım işinin yanı sıra kayıt dışı sektörde yapılan diğer işlerin (temizlik, yemek pişirme, ev işleri ve çocuk bakımı gibi) değerini dikkate almadığı için eleştirilmiştir. GDI'ye yönelik bir başka eleştiri de, cinsiyeti yalnızca eşitsizlik faktörü olarak dikkate almasıdır; bununla birlikte, çok önemli olabilecek sınıf, bölge veya ırk arasındaki eşitsizliği dikkate almaz. GDI'nin gelir açığı kısmına yönelik bir başka eleştiri de, büyük ölçüde gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) ve gayri safi milli hasılaya (GSMH) bağımlı olmasıdır. Çoğu ülke için, kazanılan gelir farkı, cinsiyete ilişkin cezanın %90'ından fazlasını oluşturmaktadır.

Önerilen alternatifler değiştir

Halis Akder tarafından 1994 yılında önerildiği gibi, Cinsiyet Gelişim Endeksi'ne (GDI) alternatif olarak erkek ve kadın İnsani Gelişme Endeksi'nin (İGE) ayrı ayrı hesaplanması olabilir. Önerilen başka bir alternatif de, GDI ile olduğu gibi İGE ile karşılaştırılmak yerine, doğrudan cinsiyet eşitsizliğinin bir ölçüsü olarak yorumlanabilecek Cinsiyet Uçurumu Ölçüsüdür. İnsani gelişmedeki kadın-erkek farklarının ortalamasını alır ve kazanılan gelir yerine işgücüne katılımda cinsiyet farkını kullanır. 2010 İnsani Gelişme Raporu'nda, GDI'nın bazı eksikliklerini gidermek için GDI'ya bir başka alternatif, yani Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi (CEE) önerildi. Bu yeni deneysel önlem üç boyut içerir: Üreme Sağlığı, Güçlendirme ve İşgücü Piyasasına Katılım.

Ayrıca bakınız değiştir

Endeksler değiştir

Dış bağlantılar değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ Klasen S. UNDP's Gender-Related Measures: Some Conceptual Problems and Possible Solutions. Journal of Human Development [serial online]. July 2006;7(2):243-274. Available from: EconLit with Full Text, Ipswich, MA. Accessed September 26, 2011.
  2. ^ Klasen, Stephan1; Schuler, Dana. Reforming the Gender-Related Development Index and the Gender Empowerment Measure: Implementing Some Specific Proposals. Feminist Economics. January 2011 (1) 1 - 30
  3. ^ Nations, United. "Gender Development Index (GDI)". United Nations Development Programme - Human Development Reports. 11 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2019. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cinsiyet_Gelişim_Endeksi&oldid=29017213" sayfasından alınmıştır