Bakü-Tiflis-Kars demiryolu

Demiryolu hattı

Bakü - Tiflis - Kars demiryolu ya da Bakü - Tiflis - Ahılkelek - Kars demiryolu, kısaca BTK ya da BTAK, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye'yi doğrudan birbirine bağlayan bölgesel demiryolu hattıdır. Hat, "Demir İpek Yolu" olarak da adlandırılmaktadır.[1]

Bakü - Tiflis - Kars demiryolu
Bakü - Tiflis - Ahılkelek - Kars demiryolu
Demir İpek Yolu
Genel bilgiler
Durumİşletmede
SahibiAzerbaycan Demiryolları
Gürcistan Demiryolları
TCDD
YerAzerbaycan
Gürcistan
Türkiye (4. Bölge)
İlk - Son durak
Hizmet
SistemAzerbaycan Demiryolları
Gürcistan Demiryolları
TCDD
Güzergah2
İşletmeci(ler)Azerbaycan Demiryolları
Gürcistan Demiryolları
TCDD Taşımacılık
Bakım tesisiBakü
Tiflis
Kars
Yolcu sayısı1 milyon kişi
Tarihçe
Açılış30 Ekim 2017
Teknik bilgiler
Hat uzunluğu838,6 kilometre (521,1 mi)
Hat açıklığıRus (1524 mm) (Gürcistan ve Azerbaycan)
Standart (1435 mm) (Türkiye)
Çalışma Hızı120 km/sa (75 mph)
Güzergâh haritası

0
Kars
76
Türkiye / Gürcistan
Akhalkalaki
105
break of gauge(1435/1520) Akhalkalaki
Ninotsminda
Marabda
Tiblis
826
Bakü

Demiryolu hattı, Ermenistan'ı bypass ederek Azerbaycan'ın başkenti Bakü şehrinden başlayıp Gürcistan'ın başkenti Tiflis ve Ahılkelek şehirlerinden geçerek 5 km uzunluğunda bir tünelle Türkiye sınırlarına giren hat, Kars şehrine kadar uzanmaktadır.[2] Demiryolunun tamamı 838,6 km olup, toplam maliyeti 450 milyon dolardır.[3] Demiryolunun 503 km'si Azerbaycan'dan, 259 km'si Gürcistan'dan, 76 km'si ise Türkiye'den geçmektedir.[4] İlk etapta hattan yıllık 1 milyon yolcu ve 6.5 milyon ton yük taşınması hedeflenmektedir.

Temeli 2007 yılında atılan hat, 30 Ekim 2017 tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Gürcistan Başbakanı Giorgi Kvirikaşvili'nin katılımıyla hizmete açıldı.

Projenin gelişimi

değiştir
 
Demiryolu'nu tanıtan bir Gürcistan pulu
 
2017 Azerbaycan pulu

Bu proje evvelinde Avrupa ile Asya arasındaki demiryolu ağı Türkiye'den sonra Ermenistan'a kadar gelmekte, daha sonra ise Ermenistan'ın içerisinde üç kola ayrılarak şu şekilde dağılmaktadır: Kars-Gümrü-Ayrum-Marneuli-Tiflis yolu ile Gürcistan'a, Kars-Gümrü-Erivan-İçevan-Kazah-Bakü yolu ve Kars-Gümrü-Nahçıvan-Meğri-Bakü yolu ile Azerbaycan'a.[5] Ermenistan ile Azerbaycan arasında gerçekleşen savaş sonrasında Türkiye, Ermenistan ile olan sınır kapılarını kapatması sonucunda bu ülke ile ve dolayısıyla Orta Asya, Azerbaycan, Gürcistan, Rusya, Ukrayna ve Çin ile demiryolu aracılığıyla ulaşamaz hale gelmiştir.[5] Devam eden sorunlar sonucunda iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin bulunmayışı ve Türkiye'nin Orta Asya devletlerine ulaşma isteği, eski hatta alternatif olarak Bakü-Tiflis-Kars demiryolu projesinin doğmasına yol açmıştır. Bu amaçla Gürcistan, Azerbaycan ve Türkiye hükûmetleri arasında, 7 Şubat 2007[6] tarihinde Tiflis'te antlaşma imzalanmıştır.

Projenin önemi

değiştir

İstanbul Boğazı'nda sürdürülen Marmaray Projesi'nin de tamamlanmasına paralel olarak, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi hayata geçirildiğinde Avrupa'dan Çin'e, Rusya'ya alternatif bir güzergah üzerinden demiryoluyla kesintisiz bir şekilde yük taşınması mümkün hale gelmiştir. Böylece Avrupa ile Orta Asya arasındaki yük taşımalarının tamamının demiryoluna kaydırılması planlanmaktadır.[7]

Ermenistan'la olan kara ve demiryolu sınır kapılarının kapanması sonrası BTK hattı ile Türkiye, Gürcistan arasında ilk kez doğrudan demiryolu bağlantısı sağlanmıştır.

Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu hizmete girdiğinde, orta vadede yıllık 6.5 milyon ton yük taşınması hedeflenmekte 2034 yılına gelindiğinde ise 16 milyon 500 bin ton yük ile 1 milyon 500 bin yolcu taşınması hedeflenmektedir.[5]

Hattın gerçekleştirilmesi ile bu bölgeye gerek istihdam, gerekse ticari açıdan bir canlılık getirmiştir.

Bakü-Tiflis-Ceyhan ve Bakü-Tiflis-Erzurum Projelerinden sonra her üç ülkenin gerçekleştirdiği üçüncü büyük proje olan bu proje, yukarıda da belirtildiği üzere, üç ülkenin tarihten gelen dostluklarını daha da pekiştirecek, bölge halkına barış ve refah getirecektir.

BTK Projesinin hayata geçirilmesiyle Boğaz Tüp Geçişi'yle (Marmaray Projesi) birlikte ayrıca bu projeleri destekleyen diğer demiryolu projelerinin inşasıyla; Asya'dan Avrupa'ya, Avrupa'dan Asya'ya çok büyük hacimde taşınabilecek yüklerin önemli bir bölümü Türkiye'de kalacak, böylece Türkiye, uzun vadede milyarlarca dolar taşıma geliri elde edebilecektir.

Hattın inşası

değiştir

Hattın Gürcistan kısmının temeli 21 Kasım 2007 tarihinde üç ülkenin cumhurbaşkanlarının katılımı ile atıldı. Hattın ilk başta 24 Eylül 2012 tarihinde tamamlanması öngörülmüştür.[8] Türkiye tarafında kalan bölümünün yapılması için ise 24 Temmuz 2008'de temel atılmıştır.[9][10]

76 km'si Türkiye, 29 km'si ise Gürcistan'da kalan altyapısı çift, üstyapısı tek, sinyalli ve elektrifikasyonlu olarak inşa edilmesi planlanmış toplam 105 km uzunluğundaki yeni inşa edilecek hat ile Gürcistan sınırlarında kalan mevcut 230 km ve Azerbaycan sınırlarında kalan mevcut 503 km uzunluğundaki hatların renovasyonu ile Kars, Tiflis ve Bakü arasında yük taşımacılığının yanında yolcu taşımacılığı da öngörülmüştür.

Açılış

değiştir

Türkiye-Gürcistan arasındaki demiryolu bağlantısının tamamlanmasıyla BTK demiryolu, tüm kesimleriyle 30 Ekim 2017 tarihinde hizmete açılmıştır. Açılışa Azerbaycan, Türkiye, Gürcistan, Kazakistan ve Özbekistan cumhurbaşkanları katılmıştır. Açılış töreni Bakü, Azerbaycan'da yapılmıştır.

Açılış konuşmasında Azerbaycan cumhurbaşkanı Ilham Aliyev :"Bakü-Tiflis-Kars demiryolu paydaşlarının iş ve gelişim açısından ortaklaşa fayda göreceği bir projedir. Ben eminim ki bu projeye büyük katkı sağlayan ülkeler -Azerbaycan, Türkiye, Gürcistan- hep bir kalacaklar ve birbirlerini destekleyeceklerdir. Bu proje bizim dostluğumuzu ve birlikteliğimizi daha da güçlendirecektir. Açılış tarihi olarak 30 Ekim gününü seçilmesinin sembolik bir anlamı vardır. 30 Ekim 1920 tarihinde Türkiye Kars ilini Ermenistan'dan geri almıştır.[11]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Demir İpek Yolu 22 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NTVMSNBC.COM
  2. ^ Ozinian, Alin (6 Kasım 2017). "Bir izolasyon projesi olarak Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu". Agos. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2017. 
  3. ^ Onur Uysal. "Bakü Tiflis Kars demiryolu projesi". Rail Turkey. 28 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2016. 
  4. ^ Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu'nun Temeli Atıldı 23 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. VOA News
  5. ^ a b c "Demirden İpekyolu"nda İnşaat Başladı[ölü/kırık bağlantı] Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Web Sitesi
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2016. 
  7. ^ Kesintisiz Ağ 22 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NTVMSNBC.COM
  8. ^ http://www.rayturk.net/?p=27342 [ölü/kırık bağlantı]
  9. ^ Bakü-Tiflis-Erzurum hattındaki doğalgaz artırılacak[ölü/kırık bağlantı] CNNTURK.COM
  10. ^ Bakü-Tiflis-Kars demiryolu temeli atılacak[ölü/kırık bağlantı] CNNTURK.COM
  11. ^ "Speech by Ilham Aliyev at the opening ceremony of Baku–Tbilisi–Kars railway". en.president.az. 21 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2018. 

Dış bağlantılar

değiştir
  1. ^ Standart (1435 mm) hat açıklığından Rus (1520 mm) hat açıklığına geçiş yapılır.