Amfibiler

İki yaşamlılar ya da iki yaşayışlılar, amfibiler, amfibyumlar (Latince: Amphibia), amniyotik yumurtaya sahip olmayan, değişkensıcaklı, derisi çıplak ve nemli, göğüs kemiği hiçbir zaman kaburgalarla bağlanmamış, çoğu ses çıkarabilen, omurgalı hayvan sınıfı. Sınıf, Gymnophiona, Anura ve Caudata olmak üzere 3 takımdan oluşur.

İki yaşamlılar Yaşadığı dönem aralığı: 367,5-0 myö Fameniyen-Günümüz  PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Ateş semenderi (Salamandra salamandra)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Üst sınıf: Tetrapoda Sınıf: Amphibia Linnaeus 1758
Alt sınıflar ve Takımlar
Alt sınıf † Temnospondyli Alt sınıf †Lepospondyli Alt sınıf Lissamphibia Anura Caudata Gymnophiona

Amfibiler, değişken sıcaklı (ekzotermik) hayvanlardır ve yaşamlarının bir kısmını karada bir kısmını suda geçirdikleri için "iki yaşayışlı" ismini almışlardır. Günümüzde yaşayan 6,022 adet iki yaşayışlı türü olduğu bilinmektedir. Amfibi ve sürüngenleri inceleyen bilim dalına herpetoloji denir.

Etimoloji

Amfibi Türkçeye, Fransızca "su ve karada yaşayan canlı" veya "su ve karada hareket eden araç veya askeri birlik" anlamına gelmiş amphibie sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Eski Yunanca "çift canlı" anlamındaki αμφιβίος (amphibíos) sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Eski Yunanca βίος (bíos) "canlı" sözcüğünden amphi+ ön ekiyle türetilmiştir. Türkçede ilk kullanımı 1930 yılı öncesine tarihlenir.

Eski Türkçe kurbağa anlamındaki bağa (baka) sözcüğü hem suda hem karada yaşadığı görülen kurbağa, kaplumbağa, tosbağa, otlu bağa gibi hayvan adlarında kullanılagelmiştir; ancak bunun bilimsel sınıflandırmayla ilgisi yoktur.

Taksonomi

Yaşayan türlerin hepsi Lissamphibia alt sınıfındandır ve 3 takıma ayrılır:

1. Kuyruksuz iki yaşamlılar (Anura) takımından türler kurbağa olarak bilinir.

2. Kuyruklu iki yaşamlılar (Caudata) takımından türler semender olarak bilinir.

3. Ayaksız iki yaşamlılar (Gymnophiona) takımından türler Türkiye'de yaşamadığından halk tarafından verilmiş adları da yoktur.

Evrim

Triadobatrachus iskelet diyagramı

Gerek anatomi gerekse fizyolojik açıdan balıklarla, sürüngen arasında bir özellik gösteren Amphibia sınıfı, omurgalıların su dışında yaşayan ilk grubunu oluşturmaktadır. Omurgalılar su yaşamından kara yaşamına geçerken, birçok değişiklikler meydana gelmiştir. Devoniyen'in sonlarına doğru meydana gelen kuraklık nedeniyle, akciğerli balıkların bazı popülasyonları yaşadıkları ortamlardan çıkarak karadan diğer sulara geçmişlerdir. Daha sonra da tüm suların kurumasıyla zamanlarının büyük bir bölümünü karalarda geçirmeye başlamışlardır. Amfibyumlar ve bütün diğer tetrapodlar, balıklar arasında daha kompleks olan Teleostei grubu yerine görece ilkel Dipnoi grubuna evrimsel açıdan daha yakındır.