Vikipedi

Çin Kabloları

Çin Kabloları (China Cables), sürgündeki Uygurlar tarafından ICIJ'a sızdırılan 2017'ye ait bir dizi gizli Çin hükümeti dosyalarıdır ve bu dosyalar 24 Kasım 2019'da yayımlanmıştır. Belgeler arasında Sincan toplama kamplarının işletilmesi için bilinen ilk operasyon kılavuzunu detaylandıran bir telgraf ve Çin'in Entegre Ortak Operasyonlar Platformu olarak bilinen merkezi veri toplama sistemi ve kitlesel gözetim aracının, insanları sorgulama ve potansiyel gözaltı için belirlemek üzere yapay zekayı nasıl kullandığını gösteren bültenler yer alıyor.[1]

China Cables'tan sayfalar, 5656 dosyası gösteriliyor

Çin hükümeti bu dosyaları, "katıksız uydurma" ve "yalan haber" olarak nitelendirdi ve Batı'nın "iftira attığını ve lekelediğini" belirtti. Dosyaların yayımlanması ile, Uygur toplama kampları ve Uygur Soykırımı tekrardan rağbet gördü.[2]

Açıklama ve içerik değiştir

24 Kasım 2019'da ICIJ, sürgündeki Uygurların kendilerine sızdırdığı 2017'ye ait ve "China Cables" adlı olan gizli Çin hükümeti dosyalarını yayımladı. Belgeler, 2017 tarihli "Gizli Sır 5656" adlı sınıflandırılmış telgraf, dört bülten/güvenlik brifingleri ve bir mahkeme dosyasından oluşuyordu.[3]

Gizli telgraf, Sincan'daki Müslüman Uygurlara ait "1.300 ile 1.400 arası" toplama kampının işletilmesine ilişkin bilinen ilk operasyon kılavuzunu detaylandırıyordu.[4] Bu dosya, Sincan Siyasi ve Yasal Komisyonu A başkanı Zhu Hailin ve sonradan Çin Komünist Partisi Sincan Parti Komitesi Genel Sekreter Yardımcısı tarafından imzalandı. BM ırk ayrımcılığının ortadan kaldırılması komitesi Amerika temsilcisine göre, Çin bu kamplarda bir milyon Uyguru tutuyor.[3][5]

Bu 4 bülten, insanları sorgulamak ve olası gözaltına almak amaçlı yapay zekayı kullanan Çin'in merkezileştirilmiş veri toplama sistemi "Entegre Ortak Operasyon Platformu"nun (IJOP) gizli hükümet istihbarat brifingleri hakkındadır. Bu, Çin'deki kitlesel gözetim ve Sincan kampları arasındaki bağlantıyı gösteriyordu, bu da birçok uluslararası haber kaynağından gelen önceki şüpheleri doğrulamaktadır.[6][7][8]

Örneğin, tahmine dayalı polislik programı, Çin şirketi Dewmobile tarafından geliştirilen dosya paylaşım uygulaması Zapya'yı telefonlarına yüklemiş olan 1.8 milyon Uygur kullanıcıyı işaretlemiştir.[9]

Bu bültenlerden biri, Haziran 2017'de bir hafta boyunca IJOP sisteminin Güney Sincan'da 24.412 "şüpheli" kişinin tespit edildiğini, 15.683'ünün "eğitim ve egzersiz"e gönderildiğini ve 706'sının "kriminal olarak gözaltına alındığın" ortaya çıkardı.[9]

Gizli olmayan mahkeme belgesi, arkadaşlarına porno izlememesini veya alkol tüketmemesini ve düzenli olarak dua etmesini söyleyen bir Uygur adamı 10 seneye kadar cezalandırdığını gösteriyor. Ayrıca, "Dua etmeyen herkesin Han Çinlisi kafir" olduğunu belirtiyor.[3]

Ana içerikler şunlardır:[10]

  • Kampların gizli olması ve gizliliğinin nasıl sürdürülebileceği.
  • Kaçışlar "koruma kuleleri, çift-kilitli kapılar, alarmlar, video gözetimi ve ön kapı güvenliği" ile engellenmektedir.
  • Kamplarda ideolojik ve davranışsal yenideneğitim merkezleri olarak zorlanmaktadır.
  • Tutuklular asgari bir yıl olarak tutulur ancak sınırsız bir dönem boyunca hapsedilebilir.
  • Zorunlu indoktrinasyon yöntemleri detaylandırılmıştır. Örneğin,"tutuklular, Mandarin kullanımı ve nerede yedikleri, günlük işleri yaptıkları, çalıştıkları hatta tuvalete gittikleri kurallara hükmeden kampın katı kurallarına bağlılıkları" puanlandırılır.
  • Mahkumlar, mesleki eğitimi sadece serbest bırakıldıktan sonra başka bir tesiste alabilir.
  • Bulaşıcı hastalık salgınlarının nasıl denetim altına alınacağının yöntemleri ayrıntılandırılmıştır.

Yayın ve basın raporları değiştir

The Irish Times'a göre, Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu ve 14 ülkedeki işbirliği yapan medya tarafından 23 Kasım 2019'da yayınlanan Çin Kabloları dosyası, New York Times'ın 16 Kasım'daki haberinin ardından[2][11] “Çin hükümetinin batıdaki Sincan eyaletindeki tesisleri toplama kamplarından başka bir şey olarak gösterme çabalarına son veriyor”.[12] 2018'de Çin hükümeti, böyle yerlerin olduğunu inkar ettikten sonra aşırı köktendincilik ile suçlanan insanlar için toplama kamplarını yasallaştırdı.[13]

El País, Madrid'deki Çin Elçiliği'nin dört soruyu yanıtlamadığını yazdı. Bu sorular şöyledir: İspanya veya Avrupa'da yaşayan Uygur vatandaşların hakkında bilgi toplanıp Pekin'e gönderiliyor mu? 2017'den beri vize politakaları nasıl değişti? Pekin, Uygur halkını iade etmeyi talep etti mi? Ve Uygurlar, Büyükelçilik nezdinde diğer Çin vatandaşları ile aynı haklara sahip mi? [14] 3 Aralık 2019 tarihinde Deutschlandfunk, Çin'in hapishane kamplarında Avrupalı bilim insanları tarafından desteklenen bir proje olan "yüzleri haritalandırmak için" yüz tanıma teknolojisi ve DNA örneklerinin toplandığını yazmıştı. Bu sistemin etnik profillemeye imkan sağladığı ile ilgili endişeler mevcuttur.[15]

Alman Max Planck Topluluğu, "Hesaplamalı Biyoloji için Partner Enstitüsü"nü kurdu ve Pekin Genomik Enstitüsü'nden bir bilim insanını, (Çin Polisi) Kamu Güvenliği Bakanlığı'nda görev yapmasına rağmen bir hibe ile finanse etti. Springer Nature'ın Human Genetics dergisinde 2018 ve 2019 yıllarında fiziksel görünüm özelliklerinin DNA'sını araştıran bulguları yayınladı ve Tomşuk'taki erkeklerin DNA örneklerinin kökenlerinden habersiz olduğunu söyledi.[16] NYT, ilk kez 2019 baharında etnik fenotiplemeyi "otomatikleştirilmiş ırkçılık" olarak bildirdi.[17]

Siyasi tepkiler değiştir

Yurt içi değiştir

24 Kasım 2019 tarihinde Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Geng Shuang, Sincan'daki olayların "bir iç mesele" olduğunu söyledi. Londra'daki Çin Elçiliği, dosyaları "tamamen uydurma" ve "yalan haber" olarak nitelendirdi.[2] ICIJ Çin Kabloları işbirlikçilerinden Süddeutsche Zeitung'a göre Çin, dosyalar hakkındaki raporları sansürledi ve Çin internetindeki ICIJ aramalarına ilişkin neredeyse bütün referansları sildi.[18]

Uluslararası değiştir

Avrupa Birliği değiştir

Aralık 2019'da Avrupa Parlamentosu, Sincan'daki Uygurlara yapılan müdahaleyi kınayan bir kararı onayladı.Çin'e ilişkin karar 505 evet, 18 hayır ve 47 çekimser oy ile kabul edildi. Kararda, Çin Hükümetine, Uygur, Kazak veya Tibetli etnik azınlıklara yönelik herhangi bir suçlama, yargılama veya cezai suç nedeniyle mahkûmiyet olmaksızın keyfi gözaltılara son verilmesi çağrısında bulunuldu. Parlamento, insan haklarını caydıracak herhangi bir eyleme suç ortağı olan şirket ve bireylere yaptırım uygulanması çağrısında bulundu.[19][20][21]

Almanya değiştir

Kasım 2019'da, Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Uygurların hapsedilmesini kınadı ve kamplara giriş yapmak için Çin hükümeti ile görüşmek için ısrar etti.[18] Çin Kablolarının yayınlanmasından bir yıl sonra, Kasım 2020 itibarıyla, Alman hükümetinin başlangıçta açıkladığı gibi, hiçbir bağımsız gözlemci görevi insan hakları durumunu sahada değerlendirmedi

Auswärtiges Amt, durumu izlediğini ve AB ülkelerinin büyükelçilerinin Sincan'a seyahat etmeye çalıştığını söyledi. Mercator Çin Araştırmaları Enstitüsü'nün bir konuşmacısı, COVID-19 salgınının Çin'in bölgeyi daha da fazla karantinaya almasına izin verdiğini söyledi.[22]

Birleşik Krallık değiştir

ICIJ Çin Kabloları işbirlikçilerinden bir diğeri olan The Guardian'a göre, 25 Kasım 2019'da BK Dışişleri Ofisi "BM'nin gözaltı kamplarına derhal ve sınırsız erişimi" çağrısında bulundu.[23]

ABD değiştir

26 Kasım 2019'da ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo belgelerin Çin'in Sincan'da çok önemli insan haklarını kasıtlı olarak ihlal ettiğini doğruladığını söyledi.[24] 8 Ekim 2019'da ABD-Çin ticaret savaşının ortasında Pompeo, Çin'in Sincan bölgesinde "Uygurların, Kazakların veya diğer Müslüman azınlık grupların gözaltına alınması veya istismara uğramasından sorumlu veya suçortağı olduğunua inanılan" Çin hükümeti ve Komünist Parti yetkililerine vize kısıtlamalarını duyurdu.[25]

3 Aralık 2019'da Uygur İnsan Hakları Politikası Kanunu ABD Temsilciler Meclisi'nden geçti ve Senato onayı bekledi.

Kanun, Müslümanlara yönelik istismarı kınamakta olup büyük tutuklama kamplarının kapatılmasına yönelik çağrı yaptı ve Chen Quanguo'ya yönelik yaptırım talebinde bulundu.[26] 17 Haziran 2020'de ABD Başkanı Donald Trump, tasarıyı Kongre'de veto edilemez çoğunluk tarafından kabul edildikten bir hafta sonra yasalaştırdı.[27][28]

Diğer değiştir

Pekin'in 2022 Kış Olimpiyatları'na ev sahipliği yapacağı gerçeği göz önüne alındığında ne Birleşmiş Milletler personelinden, ne Avustralya, Japonya, Kanada, Orta Doğu ülkelerinden ne de Uluslararası Olimpiyat Komitesi'nden herhangi bir yanıt geldi.[29]

Sincan'daki yabancı işletmeler üzerine etkisi değiştir

Mayıs 2019 itibarıyla, Sincan ile bağı olan Avrupa Birliği, İsviçre ve Birleşik Krallık kökenli en az 68 şirket vardı.[30] Yaklaşık bir düzine kadar Alman şirketi vardı; Volkswagen Grubu, 2013'ten bu yana Urumçi'de nispeten kârsız bir otomobil üretim tesisi işletiyor ve 650 işçi çalıştırıyor ve bu tesis yalnızca siyasi nedenlerle var olduğu için eleştirildi.[31]

Bosch Çinli yetkilileri çalışanlarının gözaltına alınmasına karşı uyardı ve şirketin Müslüman personel için mescitleri olduğunu söyledi.[32]

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ Shiel, Fergus (23 Kasım 2019). "China Cables, China's Operating Manuals for Mass Internment". International Consortium of Investigative Journalists (İngilizce). 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  2. ^ a b c "'China cables' reveal secrets of country's Xinjiang detention camps after leak to foreign media". National Post (Canada) via Reuters (İngilizce). Reuters. 25 Kasım 2019. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  3. ^ a b c "Read the China Cables Documents". International Consortium of Investigative Journalists (İngilizce). 24 Kasım 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  4. ^ Mamatjan Juma (26 Kasım 2019). "Top US Diplomat Says China Document Leak Confirms 'Very Significant' Abuses in Xinjiang". Radio Free Asia (İngilizce). 4 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 
  5. ^ "Committee on the Elimination of Racial Discrimination reviews the report of China". 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2020. 
  6. ^ Buckley, Chris; Mozur, Paul (22 Mayıs 2019). "How China Uses High-Tech Surveillance to Subdue Minorities". The New York Times. 22 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Byler, Darren (11 Nisan 2019). "China's hi-tech war on its Muslim minority". The Guardian. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Sudworth, John (24 Ekim 2018). "China's hidden camps". BBC News. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ a b Welch, Dylan; Bogle, Ariel; Hui, Echo; Hutcheon, Stephen (25 Kasım 2019). "Arrest by algorithm: Inside the dystopian state of surveillance and repression in Xinjiang". ABC News (İngilizce). 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  10. ^ Nik Martin (24 Kasım 2019). "China: Extreme brainwashing at Uighur prison camps exposed in new leak". Deutsche Welle (İngilizce). Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  11. ^ Ramzy, Austin; Buckley, Chris (16 Kasım 2019). "'Absolutely No Mercy': Leaked Files Expose How China Organized Mass Detentions of Muslims". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  12. ^ Keena, Colm (24 Kasım 2019). "China Cables: 'The largest incarceration of a minority since the Holocaust'". Irish Times (İngilizce). 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  13. ^ Ben Westcott; Yong Xiong (10 Ekim 2018). "China legalizes Xinjiang 're-education camps' after denying they exist". CNN. 10 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  14. ^ Grasso, Daniele (27 Kasım 2019). "Un uigur en España: "No puedo hablar con mis familiares en Xinjiang por miedo a que les pase algo"". El País (İspanyolca). ISSN 1134-6582. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 
  15. ^ "China - DNA-Proben von hunderten Uiguren gesammelt, um Gesichter abzubilden" (Almanca). 3 Aralık 2019. 4 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2019. 
  16. ^ Wee, Sui-Lee; Mozur, Paul (3 Aralık 2019). "China Uses DNA to Map Faces, With Help From the West". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 5 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2019. 
  17. ^ Mozur, Paul (14 Nisan 2019). "One Month, 500,000 Face Scans: How China Is Using A.I. to Profile a Minority". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2019. 
  18. ^ a b Brössler, Daniel; Deuber, Lea; Giesen, Christoph (25 Kasım 2019). "China Cables - Berlin scheut Kritik an China-Geschäften" (Almanca). 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  19. ^ "China must close its "re-education camps" for Uyghurs in Xinjiang, MEPs say". www.europarl.europa.eu (İngilizce). 19 Aralık 2019. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2020. 
  20. ^ European Union, European Parliament (19 Aralık 2019). 2019 Sakharov Prize laureate. op.europa.eu. Publications Office of the European Union. ISBN 9789284655977. 7 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2020. 
  21. ^ "European Parliament Passes Resolution Condemning China on Treatment of Uyghurs in Xinjiang". Radio Free Asia (İngilizce). 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2020. 
  22. ^ tagesschau.de (23 Kasım 2020). "China Cables - Unterdrückung ohne Konsequenzen". tagesschau.de (Almanca). 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2021. 
  23. ^ Garside, Juliette; Graham-Harrison, Emma (25 Kasım 2019). "UK calls for UN access to Chinese detention camps in Xinjiang". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  24. ^ "Pompeo says documents confirm China committing 'very significant' Xinjiang abuses". Reuters (İngilizce). 26 Kasım 2019. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  25. ^ Hansler, Jennifer (8 Ekim 2019). "US announces visa restrictions on China for Xinjiang abuses". CNN. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  26. ^ Guardian Staff; agencies (4 Aralık 2019). "US House approves Uighur Act calling for sanctions on China's senior officials". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 
  27. ^ Churchill, Owen (18 Haziran 2020). "Donald Trump signs Uygur human rights bill into US law". South China Morning Post. SCMP. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
  28. ^ "S.178 - Uyghur Human Rights Policy Act of 2019". Congress.gov. 4 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
  29. ^ Elizabeth M. Lynch (26 Kasım 2019). "Putting One's Life on the Line: Criminal Liability for Xinjiang Documents Leak". China Law & Policy (İngilizce). 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2020. 
  30. ^ Benjamin Haas (21 Eylül 2019). "Which European Companies Are Working in Xinjiang?". China File (İngilizce). Center on U.S.-China Relations, Asia Society. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 
  31. ^ Deuber, Lea; Giesen, Christoph; Obermaier, Frederik (25 Kasım 2019). "China Cables - Welche Verantwortung hat VW?". Süddeutsche Zeitung (Almanca). 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019. 
  32. ^ Preker, Alexander (25 Kasım 2019). "Deutsche Konzerne und die Uiguren in Xinjiang: Eine Frage der Moral". Spiegel Online. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çin_Kabloları&oldid=32934672" sayfasından alınmıştır