Zonguldak (il)

Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde bir il

Zonguldak, Türkiye'nin ili. Karadeniz kıyısında bulunan il, özellikle limanıyla Türkiye'nin Karadeniz ülkeleriyle arasındaki deniz ticaretinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca Türkiye'nin en zengin taşkömürü madenlerini barındırır. Fakat son dönemlerde gelirini tek yön olan taşkömüründen kazanması sebebiyle şehir her geçen gün gerilemektedir. 1995 yılında Karabük'ün il olması sebebiyle sanayi yönünden geri düşmesi şehirden dışarı göçü hızlandırmıştır. Geçmişte madenler sebebiyle çok fazla işçi göçü alan ve uzun yıllar Türkiye topraklarına ekonomik olarak çok fayda sağlayan Zonguldak günümüzde azalan nüfusu ile eski günlerini aramaktadır.

Zonguldak
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Ülke Türkiye
Coğrafi bölge Karadeniz
İdare
 • Vali Mustafa Tutulmaz [1]
Yüzölçümü
 • Toplam 3,341 km² (1.289 mil²)
Nüfus
 • Toplam 598.796
 • Kır
 238.886
 • Şehir
 359910
Zaman dilimi UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu (+90) 372
İl plaka kodu 67
Zonguldak location districts.png

EğitimDüzenle

İl genelinde 10 anaokulu, 324 ilköğretim okulu, 59 genel - mesleki lise olmak üzere toplam 389 okulda eğitim ve öğretim yapılmaktadır.

Bülent Ecevit Üniversitesi; Tıp Fakültesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ereğli Eğitim Fakültesi olmak üzere 5 fakülte, 3 enstitü, 2 yüksekokul, 6 meslek yüksekokulu, 1 devlet konservatuvarından oluşmaktadır.

Üniversite bünyesinde 32 profesör, 32 doçent, 259 yardımcı doçent, 106 öğretim görevlisi, 43 okutman, 256 araştırma görevlisi, 8 uzman olmak üzere toplam 736 akademik personel görev yapmaktadır.

Zonguldak mutfağıDüzenle

Yöre mutfağında ağırlık unlu (buğday ve mısır unu) mamullerden yapılan yemek türlerindedir. Zonguldak ormanlarında belki dünyanın en lezzetli kestanesi kuzu kestanesi yetişmekte olup, mevsiminde toplanan kestane suda haşlanarak tuzlama bütün olarak fırında kavrulmasıyla kavşak, çizilerek ateşte pişirilmesiyle kebap (kömme) biçiminde değerlendirildiği gibi kurutularak da saklanır. Türkiye'de sadece Kdz.Ereğli'de yetişen Osmanlı Çileği, orman altı bitki örtüsü içinde yer alan dağ çiçeği, kızılcık (kiren), kuşburnu, böğürtlen, fesleğen, nane, defne, karayemiş, ahlat yöre mutfağında değişik kullanma biçimlerinde değerlendirilmektedir.

Meşhur YemekleriDüzenle

  • Uğmaç Çorbası: Uğmaç ya da ovmaç adıyla bilinen çorbanın içindekiler süt, un, su ve nane ile yapılan çorbanın Zonguldak’ın en meşhur yemeklerinden biridir.
  • Tirit: Kurban bayramının gelenekselleşmiş olan yemeği yufkayla istenilen et çeşidinin birleşiminden oluşmaktadır.
  • Tenekede Tavuk: Tavuk tenekede pişirilerek servise hazır hale getiriliyor. Bu da Zonguldak’ın en meşhur yemeklerinden birisidir.
  • Pırasalı Mancar: Pırasa, barbunya ve bulgur üçlemesinden oluşan bu yemek hem doyurucu hem de lezzetli bir yöresel yemektir.
  • Malay: Mısır unu kavrularak yapılan yemeğin tatlı ve tuzlu olarak yapılmaktadır. Toz şeker ve ezilmiş ceviz konularak daha lezzetli hale gelen malayı soğan, kaz ciğeri ve tereyağ ekleyerek nefis bir yemek elde edebilirsiniz.
  • Bol Sarımsaklı Meşhur Zılbıt: Bazı yerlerde ıspıt otu, sağır dili veya kaldırık otu denilen bu yemek yumurta eklenerek yapılmaktadır.
  • Mancar Yemeği: Birçok otun bir araya gelmesiyle oluşan bu yemeğin içindekiler şöyledir; pazı, kazayağı, ebegümeci, ıspanak, pırasa, kırmızı pancar gibi faydalı sebzelerden meydana gelmektedir. Zeytinyağı, bulgur ve salça ile lezzetlenerek pişiyor.
  • Yaprak Sarma: Türkiye’nin pek çok yerinde yapılan yaprak sarma, burada da çok meşhur. Kıymalı ve pirinçli yapılan sarma çok lezzetli oluyor.
  • Keşkek: Yulaf, nohut, buğday ve fasulye gibi sebzelerin eklenerek yapıldığı keşkek bu yörede çok seviliyor.
  • Beyaz Baklava: Bol cevizli ince ince açılan baklava kullanılan malzemeleri ve pişirme şekli normal baklavadan biraz daha farklıdır.
  • Sütlü Armut: Leziz tarifler arasında olan sütlü armut da yörenin meşhur yiyecekleri arasındadır. Tencereye biraz su konularak pişirilen armut haşlandıktan sonra güveçte manda sütü ile beraber sunuluyor. kaynak
 
Zonguldak Limanı
 
Zonguldak Kapuz

Görülecek yerlerDüzenle

Tarihi camilerDüzenle

  • Hidâyetullah Câmii,
  • Gâzi Süleymân Paşa Câmii,
  • Orhan Gazi Camii (1200 yıllık).yapım tarihi bilinmeyen Kapançatı Köyü Camisi

YaylalarDüzenle

  • Bölüklü yayla
  • Alaplı / Gümeli Yaylası
  • Merkez Çağlı Köyü Yaylaları

PlajlarDüzenle

Doğa TurizmiDüzenle

  • Zonguldak Kent Ormanı[6]
  • Harmankaya Şelaleleri (Harmankaya Şehrin merkezine çok yakın bir doğa harikası olup ilkbahar itibarıyla doğa severlerin uğrak yeri olmuştur. Harmankaya Şelalelerini keşfetmenin heyecanını yaşarken, aynı zamanda ruhunuzu dinlendirme şansına sahipsiniz.) kaynak
  • Gökgöl Mağarası (Gökgöl Mağarası Zonguldak merkezde yer alan Gökgöl Mağarası, 3350 metrelik uzunluğuyla şehrin en uzun 2. Türkiye’nin ise 10. en uzun mağarası. Ayrıca 875 metrelik yürüyüş yolu ile Türkiye'nin en uzun gezi alanına sahip mağarasıdır.[7] Mağaranın içinde kalkerli ve kireçli yapının yer altı suları ile şekillenmesiyle ortaya çıkan travertenler, dikitler ve ve sarkıtlar yer alıyor. Gökgöl Mağarası, doğal güzelliğiyle görenleri kendine hayran bırakıyor.) kaynak
  • Bostandüzü Mesire Alanı (Yaz aylarında piknik yapmak için uygun bir alan olan bu güzel yer, gezmek ve güzel vakit aktiviteler yapmak için tercih edilebilecek yerler arasındadır. ) kaynak
  • Madencioğlu Şelalesi ( Madencioğlu Şelalesi Zonguldak’ın Devrek ilçesinden yaklaşık 30 dakikalık mesafede yer almaktadır. Aynı dere üzerinde 3 şelaleden oluşmaktadır. Etrafı yer yer kayalık, yer yer ağaçlarla kaplı olan deredeki şelaleler, doğaseverler tarafından ilgi görmektedir.) kaynak

LimanlarDüzenle

  • Filyos Limanı: Zonguldak'ın Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinde II. Abdülhamid zamanında planlanan, 2016'da yapımına başlanan Filyos Projesi ile, önemli bir ticaret merkezi hâline gelecek Filyos Limanı'nın, Türkiye deniz taşımacılığı ihtiyacının yüzde 10-15'ini karşılamasıyla 20-30 bin kişiye doğrudan ve dolaylı istihdam sağlaması hedeflenmektedir.[8]

YönetimDüzenle

Ayrıca bakınız: Zonguldak'ın ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl özel idaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[9][10]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Zonguldak Valisi, 1965-Korkuteli  doğumlu Mustafa Tutulmaz’dır. 17 Haziran 2020 tarihinde Afyonkarahisar Valisi iken atanmıştır.[11]

Zonguldak Belediye Başkanı, 1979-Zonguldak doğumlu Ömer Selim Alan (AK P.), 31 Mart 2019 seçimlerinde %42,52 oy oranıyla seçilmiştir.[12]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Zonguldak İl Genel Meclisi üye sayısı, 19 AK PARTİ, 11 CHP ve 1 İYİ Parti olmak üzere 31’dir.[13] Zonguldak Belediye Meclisi ise 16 AK Parti, 13 CHP ve 2 MHP olmak üzere 31 üyeden oluşur.[14]

2018 Genel seçimleri sonucu, Zonguldak'ı temsilen TBMM'e AKP'den 3 milletvekili (Polat Türkmen, Ahmet Çolakoğlu ve Hamdi Uçar), CHP'den 2 milletvekili (Ünal Demirtaş ve Deniz Yavuzyılmaz) seçilmiştir.[15]

NüfusDüzenle

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2021 verileri)[16]

Zonguldak ili nüfusu: 591.204'tir. Bu nüfusun % 72,7'i şehirlerde yaşamaktadır (2020 sonu). İlin yüzölçümü 3.341  km2'dir. İlde  km2'ye 177 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde  445’dir.) İlde yıllık nüfus % 0,81 azalmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Ereğli (% 0,58)- Kozlu (-% 3,81)

04 Şubat 2021 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 İlçe, 25 belediye, bu belediyelerde 176 mahalle ve ayrıca 380 köy vardır.

2020 yılı sonunda Zonguldak ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe Nüfus

2019

Nüfus

2020

Nüfus

Artışı %

Belediye

Sayısı

Mahalle

Sayısı

Köy

Sayısı

Köy

Nüfusu

Şehir

nüfusu

Şehirde

oturan %

Alanı

 km2[17]

 km2'ye

düşen kişi

Alaplı 43.851 43.540 -0,71 2 9 52 21.289 22.251 51,10 383 114
Çaycuma 90.556 90.897 0,38 6 33 83 45.959 44.938 49,44 492 185
Devrek 57.583 57.161 -0,73 2 11 83 23.158 34.003 59,49 953 60
Ereğli 175.622 176.642 0,58 4 44 93 42.457 134.185 75,96 736 240
Gökçebey 21.108 20.996 -0,53 2 10 19 9.510 11.486 54,71 183 115
Kilimli 34.829 34.150 -1,95 4 24 4 2.626 31.524 92,31 145 236
Kozlu 48.507 46.661 -3,81 1 9 23 6.830 39.831 85,36 177 264
Merkez 123.997 121.157 -2,29 4 38 23 9.461 111.696 92,19 272 445
Zonguldak 596.053 591.204 -0,81 25 178 380 161.290 429.914 72,72 3.341 177

İlin yıllara göre nüfuslarıDüzenle

Zonguldak il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[18] 650.191 11
  %24     157.463
492.728     %76  
1970[19] 743.654 10 %14 
  %30     220.904
522.750     %70  
1975[20] 836.156 9 %12 
  %32     263.365
572.791     %69  
1980[21] 954.512 8 %14 
  %33     312.843
641.669     %67  
1985[22] 1.044.945 9 %9 
  %34     350.832
694.113     %66  
1990[23] 1.073.560 14 %3 
  %38     411.617
661.943     %62  
2000[24] 615.599 37 -%43 
  %41     250.282
365.317     %59  
2007[25] 615.890 34 %0 
  %45     274.275
341.615     %55  
2008[26] 619.151 33 %1 
  %44     274.504
344.647     %56  
2009[27] 619.812 34 %0 
  %45     280.316
339.496     %55  
2010[28] 619.703 33 -%0 
  %46     287.321
332.382     %54  
2011[29] 612.406 33 -%1 
  %47     286.032
326.374     %53  
2012[30] 606.527 34 -%1 
  %47     287.305
319.222     %53  
2013[31] 601.567 33 -%1 
  %59     355.771
245.796     %41  
2014[32] 598.796 33 -%0 
  %60     359.910
238.886     %40  
2015[33] 595.907 34 -%0 
  %61     363.707
232.200     %39  

İdari yapıDüzenle

 
Zonguldak fenerinden şehrin görünümü
Ana maddeler: Zonguldak ilinin ilçeleri ve Zonguldak ilindeki yerleşim yerleri listesi

Şubat 2021 TÜİK verilerine göre 8 İlçe, 25 belediye, bu belediyelerde 178 mahalle, ayrıca 380 köy bulunmaktadır.[16]

İlçeler ;

KonumDüzenle

Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[34] Alanı km²[35] Rakım mt. Merkeze km[36] Ulaşan Yollar[36]
Zonguldak Merkez 272 10   -06,   -01, 67-01
Alaplı 1987 383 18 59   -06, 67-50, 67-51
Çaycuma 1944 492 36 47   -07, 67-25
Devrek Cumh.önce 953 103 46   -01, 67-32, 67-31
Ereğli Cumh.önce 736 12 46   -06
Gökçebey 1990 183 62 45   -01=>  -11=>67-28
Kilimli 2012 145 14 9   -06 (Zonguldak)=>67-01
Kozlu 2012 177 18 6   -06
ZONGULDAK Cumh.önce 3.342

SporDüzenle

Ana madde: Zonguldak'ta spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Futbol takımı Zonguldak Kömürspor, 2. Ligde kalmıştır. Ayrıca Futbol BAL’da 2 takımı vardır. Kadınlar futbol 1. Liginde Kdz.Ereğli Bld.spor 5.olmuştur. Voleybol kadınlar 2. Ligdeki takımı Zonguldak DSİ, küme düşmüştür. Hentbol erkekler 2. Liginde Halay GSK bulunmaktadır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Kdz.Ereğli BS, 3.turda Antalyaspor'a, Zonguldak Kömürspor 4.turda Menemen Bld.spor'a elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Karaelmas Kemal Köksal Stadyumu (13.795), Zonguldak Site Spor Salonu (1.500), BEÜ Olimpik Yüzme Havuzu (250)

Kardeş ŞehirlerDüzenle

Zonguldak'ın iki kardeş şehri vardır:

Önemli KişilerDüzenle

Mesut Özil (Devrek[38]) - Türk asıllı Alman futbolcu (2021 yılı itibarıyla Fenerbahçe (futbol takımı) forması giymektedir.)

Ergün Penbe - Eski Türk millî futbolcu

Tümer Metin - Eski Türk millî futbolcu

Murat Boz (Kdz. Ereğli) - Türk şarkı yazarı, şarkıcı ve oyuncu

Kıvanç Baruönü - Türk yönetmen ve senarist

Gürgen Öz - Türk oyuncu

Tuğba Dural - Türk sunucu

Aydın Babaoğlu Türk oyuncu

KaynakçaDüzenle

  1. ^ "Valiler Kararnamesi yayınlandı: 41 ilin valisi değişti". NTV. 10 Haziran 2020. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020. 
  2. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  3. ^ "Türkali plajı". 30 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Kapuz plajı". 24 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2020. 
  5. ^ "Ilıksu ve Değirmenağzı Plajları". 30 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2020. 
  6. ^ "Kent ormanı Zonguldak". 2 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2020. 
  7. ^ "Gökgöl Mağarası". 
  8. ^ "Filyos Projesi". 10 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2020. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2020. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2020. 
  11. ^ http://www.afyonkarahisar.gov.tr/vali-biyografi
  12. ^ http://www.zonguldak.bel.tr/sayfa/Hakk%C4%B1nda/84
  13. ^ https://www.usak.bel.tr/sayfa/meclis-uyeleri/
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2020. 
  15. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2020. 
  16. ^ a b "Güncel Nüfus Değerleri". tuik.gov.tr. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  17. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2020. 
  18. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  30. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  31. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  32. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  33. ^ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
  34. ^  İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  35. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :1 isimli refler için metin temin edilmemiş (Bkz: Kaynak gösterme)
  36. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
  37. ^ a b "Zonguldak, Alman ve Yunan 2 Şehir ile Kardeş Şehir Oldu". Haberler.com 6 Ekim 2013. 13 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2013. 
  38. ^ "Ünlü futbolcu Mesut Özil ve memleketi". Erişim tarihi: 16 Ocak 2021. 

Dış bağlantılarDüzenle


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zonguldak_(il)&oldid=26107425" sayfasından alınmıştır