Vikipedi

Ludwig von Mises

Avusturyalı-Amerikalı ekonomist (1881 – 1973)

Ludwig Heinrich Edler von Mises (29 Eylül 1881 - 10 Ekim 1973) Avusturyalı-Amerikalı[1] Avusturya Okulu ekonomisti, tarihçi, mantıkçı ve sosyolog. Mises, klasik liberalizmin toplumsal katkıları ve tüketicilerin gücü üzerine kapsamlı yazılar yazdı ve dersler verdi. En çok komünizm ve kapitalizmi karşılaştıran praksiyoloji çalışmalarıyla tanınır.

Ludwig von Mises
DoğumuLudwig Heinrich Edler von Mises
29 Eylül 1881(1881-09-29)
Lemberg, Galiçya ve Lodomerya Krallığı, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
Ölümü10 Ekim 1973 (92 yaşında)
New York, ABD
EvlilikMargit von Mises
Alma materViyana Üniversitesi
Çağı20. yüzyıl felsefesi
(Avusturya Okulu)
BölgesiBatı felsefesi
OkuluAvusturya Okulu
Kurumu
Doktora
danışmanı		Eugen von Boehm-Bawerk
İlgi alanlarıİktisat, politik iktisat, bilim felsefesi, epistemoloji, metodoloji, rasyonalizm, mantık, klasik liberalizm, sağ liberteryenizm
Önemli fikirleriAvusturya iş döngüsü teorisi, Katallaktik, Ekonomik hesaplama problemi, Metodolojik ikilik, Praksiyoloji, Miktar teorisi
Etkilendikleri
Etkiledikleri
İmzası

Mises, 1940 yılında Avusturya'dan Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmiştir.[2] 20. yüzyılın ortalarından bu yana, liberteryen hareketler Mises'in yazılarından güçlü bir şekilde etkilenmiştir. Mises'in öğrencisi Friedrich Hayek, Mises'i savaş sonrası dönemde klasik liberalizmin yeniden canlanmasındaki en önemli figürlerden biri olarak görmüştür. Hayek'in "The Transmission of the Ideals of Freedom" (Özgürlük İdeallerinin Aktarımı) adlı çalışması, Mises'in 20. yüzyıl liberteryen hareketindeki etkisine büyük bir övgü niteliğindedir.[3]

Mises'in Özel Semineri önde gelen bir iktisatçı grubuydu.[4] Aralarında Friedrich Hayek ve Oskar Morgenstern'in bulunduğu birçok öğrencisi Avusturya'dan Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere'ye göç etmiştir. Mises'in Avusturya'da yaklaşık yetmişe yakın öğrencisi olduğu belirtilmektedir.[5]

Biyografi

değiştir

İlk yılları

değiştir
 
Ludwig von Mises'in büyük büyükbabası Mayer Rachmiel Mises'in 1881 yılında Avusturya Kralı I. Franz Joseph tarafından verilen arması

Ludwig von Mises, Avusturya-Macaristan'ın Galiçya bölgesindeki Lemberg şehrinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Arthur Edler von Mises'in ailesi 19. yüzyılda Avusturya'da soylular sınıfına yükselmiş (Edler, topraksız soylu bir aileye işaret eder) ve demiryollarının finansmanı ve inşasıyla uğraşmışlardı. Annesi Adele (kızlık soyadı Landau), Avusturya Parlamentosu'nda Liberal Parti milletvekili olan Joachim Landau'nun yeğeniydi.[6] Arthur von Mises, Czernowitz demiryolu şirketinde inşaat mühendisi olarak Lemberg'de görev yapıyordu.

Mises 12 yaşına geldiğinde akıcı bir şekilde Almanca, Rusça, Lehçe ve Fransızca konuşuyor, Latince okuyor ve Ukraynaca anlayabiliyordu.[7] Mises'in bir matematikçi, Viyana Çevresi üyesi ve olasılık teorisyeni olan Richard von Mises adında küçük bir erkek kardeşi vardı.[8] Ludwig ve Richard henüz çocukken aileleri Viyana'ya geri taşındı.

Mises, 1900 yılında Viyana Üniversitesine devam etti[9] ve Carl Menger'in çalışmalarından etkilendi. Mises'in babası 1903 yılında öldü. Üç yıl sonra, Mises 1906 yılında hukuk fakültesinden doktorasını aldı.[10] Mises, 1913'ten 1938'e kadar üniversitede profesörlük yapmış ve bu süre zarfında Friedrich Hayek'e danışmanlık yapmıştır.[1]

Avrupa'da Yaşam

değiştir

Mises, 1904-1914 yılları arasında Avusturyalı iktisatçı Eugen von Boehm-Bawerk tarafından verilen derslere katıldı.[11] Şubat 1906'da mezun oldu (Juris Doctor) ve Avusturya'nın mali idaresinde devlet memuru olarak kariyerine başladı.

Birkaç ay sonra Viyana'da bir hukuk bürosunda stajyerlik yapmak üzere ayrıldı. Bu süre zarfında Mises ekonomi dersleri vermeye başladı ve 1909 yılının başlarında Avusturya Ticaret ve Sanayi Odası'na katılarak 1934 yılında Avusturya'dan ayrılana kadar Avusturya hükûmetine ekonomi danışmanı olarak hizmet verdi.[12] I. Dünya Savaşı sırasında Mises, Avusturya-Macaristan topçu birliğinde cephe subayı ve Savaş Bakanlığı'nda ekonomi danışmanı olarak görev yaptı.[13]

Mises, Avusturya Ticaret Odası'nın baş ekonomistiydi ve Avusturya şansölyesi Engelbert Dollfuß'un ekonomi danışmanıydı.[14] Daha sonra Mises, Hristiyan demokrat politikacı ve Avusturya tahtının (Büyük Savaş'ın ardından 1918'de yasal olarak lağvedilmişti) sahibi Otto von Habsburg'un ekonomi danışmanlığını yaptı.[15] Mises, 1934 yılında Avusturya'dan ayrılarak İsviçre'nin Cenevre kentine gitti ve 1940 yılına kadar burada Uluslararası Çalışmalar Lisansüstü Enstitüsü'nde profesörlük yaptı. İsviçre'deyken Mises, eski bir aktris ve Ferdinand Serény'nin dul eşi olan Margit Herzfeld Serény ile evlendi.

Amerika Birleşik Devletleri'nde çalışma

değiştir
Harici video
  Bettina Greaves on Ludwig von Mises's Life (1994)

1940 yılında Mises ve eşi, Nazi Almanyası'nın Avrupa'daki ilerleyişinden kaçarak Avusturya'dan Amerika Birleşik Devletleri'nin New York şehrine göç etti.[1][6] Rockefeller Vakfı'nın bursuyla Amerika Birleşik Devletleri'ne gelmişti. Amerika Birleşik Devletleri'ne kaçan diğer birçok klasik liberal akademisyen gibi, Amerikan üniversitelerinde bir pozisyon elde etmek için William Volker Fonu'ndan destek aldı.[16] Mises, New York Üniversitesinde misafir profesör oldu ve 1945'ten 1969'da emekli olana kadar bu görevi sürdürdü, ancak üniversite tarafından maaşa bağlanmadı.[10] New York Üniversitesi Mütevelli Heyeti üyesi olan işadamı ve liberteryen yorumcu Lawrence Fertig, Mises'i ve çalışmalarını finanse etmiştir.[17][18]

Bu dönemin bir kısmında Mises, New York Üniversitesi öğretim üyesi ve Avusturya sürgünü Richard von Coudenhove-Kalergi tarafından yönetilen Pan-Europa hareketi için para birimi meselelerini inceledi.[19] Mises, 1947 yılında Mont Pelerin Cemiyeti'nin kurucu üyelerinden biri oldu. Mises, 1962 yılında Washington'daki Avusturya Büyükelçiliği'nde politik ekonomi[6] dalında Avusturya Bilim ve Sanat Nişanı'nı almıştır.[20]

Mises, 87 yaşında öğretmenlikten emekli oldu[21] ve 92 yaşında New York'ta öldü. Hartsdale, New York'taki Ferncliff Mezarlığı'nda gömülüdür. Grove Şehir Koleji, 20.000 sayfalık Mises belgeleri ve yayınlanmamış eser arşivine ev sahipliği yapmaktadır.[22] Mises'in kişisel kütüphanesi, vasiyeti üzerine Hillsdale Kolejine verilmiştir.[23][24]

Bir zamanlar Mises, yazar Ayn Rand'ın çalışmalarını övmüş ve Rand da genellikle Mises'in çalışmalarına olumlu bakmıştır ancak ikilinin, örneğin kapitalizmin ahlaki temeli konusunda güçlü anlaşmazlıkları olan değişken bir ilişkisi olmuştur.[25]

Ekonomi alanındaki katkıları ve etkisi

değiştir

Mises, klasik liberalizm adına kapsamlı yazılar yazdı ve dersler verdi.[26] Mises, büyük eseri İnsan Eylemi'nde praksiyolojiyi sosyal bilimlerin genel kavramsal temeli olarak benimsemiş ve iktisada metodolojik yaklaşımını ortaya koymuştur.

Mises ekonomik müdahalesizlikten yanaydı[27] ve bir anti-emperyalistti.[28] I. Dünya Savaşı'nı insanlık tarihinde bir dönüm noktası olarak nitelendirdi ve şöyle yazdı: "Savaş her zamankinden daha korkutucu ve yıkıcı hâle geldi çünkü artık serbest ekonominin yarattığı son derece gelişmiş tekniğin tüm araçlarıyla yürütülüyor. Burjuva uygarlığı zenginlik yaratmak için demiryolları ve elektrik santralleri inşa etmiş, patlayıcılar ve uçaklar icat etmiştir. Emperyalizm, barış araçlarını yıkımın hizmetine sunmuştur. Modern araçlarla insanlığı tek bir darbede yok etmek çok kolay olurdu."[29]

Mises, 1920'de yazdığı bir makalede Ekonomik Hesaplama Problemi'ni planlı ekonomilere ve fiyat mekanizmasının reddine dayanan sosyalizmlerin bir eleştirisi olarak ortaya koymuştur.[30] "Sosyalist Toplumda Ekonomik Hesaplama" başlıklı ilk makalesinde Mises, kapitalizmde fiyat sisteminin doğasını tanımlamakta ve bireysel öznel değerlerin toplumda kaynakların rasyonel tahsisi için gerekli nesnel bilgiye nasıl dönüştürüldüğünü anlatmaktadır.[30] Mises, sosyalist ekonomilerdeki fiyatlandırma sistemlerinin zorunlu olarak eksik olduğunu, çünkü bir kamu kuruluşunun tüm üretim araçlarına sahip olması durumunda, sermaye malları için rasyonel fiyatlar elde edilemeyeceğini, çünkü bunların nihai malların aksine "değişim nesnesi" değil, yalnızca malların iç transferi olduğunu savunmuştur. Bu nedenle, fiyatlandırılmamışlardır ve dolayısıyla sistem zorunlu olarak irrasyonel olacaktır çünkü merkezi planlamacılar mevcut kaynakları nasıl verimli bir şekilde tahsis edeceklerini bilemeyeceklerdir.[30] "Sosyalist bir toplumda rasyonel ekonomik faaliyetin mümkün olmadığını" yazmıştır.[30] Mises, sosyalizm eleştirisini 1922 tarihli “Socialism” (Sosyalizm) adlı kitabında daha da geliştirmiştir: “Ekonomik ve Sosyolojik Bir Analiz” adlı kitabında, piyasa fiyat sisteminin praksiyolojinin bir ifadesi olduğunu ve herhangi bir bürokrasi biçimi tarafından taklit edilemeyeceğini savunmuştur.

Mises, 1956 tarihli “Anti-Kapitalist Zihniyet” adlı kitabında Amerikan sosyalizmini incelemiş ve serbest piyasaya yönelik entelektüel muhalefeti ele almıştır. Mises, bu entelektüellerin, büyük işletmelerin gelişmesi için gerekli olduğunu savunduğu kitlesel taleple başa çıkma gerekliliğine karşı çok küskün olduklarını ileri sürdü.[1]

Mises'in Avrupa'daki dostları ve öğrencileri arasında Wilhelm Röpke ve Alfred Müller-Armack (Almanya Başbakanı Ludwig Erhard'ın danışmanları), Jacques Rueff (Charles de Gaulle'ün para danışmanı), Gottfried Haberler (daha sonra Harvard'da profesör), Lionel, Lord Robbins (Londra Ekonomi Okulundan), İtalya Cumhurbaşkanı Luigi Einaudi ve 2007 Nobel Ekonomi Bilimleri Anma Ödülü sahibi Leonid Hurwicz yer almaktadır.[31]

Ekonomist ve siyaset teorisyeni Friedrich Hayek, Mises'i ilk kez Avusturya'nın Birinci Dünya Savaşı sonrası borçlarıyla ilgilenen bir devlet dairesinde onun yardımcısı olarak çalışırken tanıdı. 1956'da bir partide Mises'e kadeh kaldırırken Hayek şöyle demişti: "Onu tanıdığım en iyi eğitimli ve bilgili adamlardan biri olarak tanıdım".[15] Mises'in Viyana'daki seminerleri, oradaki yerleşik iktisatçılar arasında canlı tartışmaları teşvik etti. Toplantılar, Viyana'dan geçmekte olan diğer önemli ekonomistler tarafından da ziyaret edildi.

New York Üniversitesindeki seminerinde ve evindeki gayri resmî toplantılarda Mises, Avrupa'daki ününü duymuş olan üniversite ve lise öğrencilerinin ilgisini çekti. Notlardan özenle hazırlanmış dersler verirken dinlediler.[32][33] New York'ta yirmi yıl boyunca verdiği gayri resmî seminere katılanlar arasında Israel Kirzner, Hans Sennholz, Ralph Raico, Leonard Liggio, George Reisman ve Murray Rothbard bulunmaktadır.[34] Mises'in çalışmaları Benjamin Anderson, Leonard Read, Henry Hazlitt, Max Eastman, hukukçu Sylvester J. Petro ve romancı Ayn Rand gibi diğer Amerikalıları da etkilemiştir.

Mises Enstitüsü'nün Kuruluşu

değiştir

Ludwig Von Mises'in ekonomik çalışmalarının bir sonucu olarak Mises Enstitüsü, 1982 yılında Lew Rockwell, Burton Blumert ve Murray Rothbard tarafından Cato Enstitüsü ile Cato Enstitüsü'nün kurucularından biri olan Rothbard arasındaki ayrılığın ardından kurulmuştur. Kuruluşu, Ron Paul tarafından finanse edilmiştir.

Mises Enstitüsü, Ludwig Von Mises, Murray Rothbard, Hans-Hermann Hoppe ve diğer önde gelen ekonomistler tarafından yazılmış binlerce ücretsiz kitabı e-kitap ve sesli kitap formatında sunmaktadır.[35] Ayrıca, Mises Enstitüsü bir yüksek lisans programı da sunmaktadır.

Resepsiyon

değiştir

Mises'in argümanları hakkındaki tartışmalar

değiştir

İktisat tarihçisi Bruce Caldwell, 20. yüzyılın ortalarında pozitivizm ve Keynesçiliğin yükselişiyle birlikte Mises'in birçok kişi tarafından "arketipik 'bilimsel olmayan' iktisatçı" olarak görülmeye başlandığını yazmıştır.[36] The Economist dergisi, 1957 yılında “The Anti-Capitalistic Mentality”(Anti-Kapitalist Zihniyet) adlı kitabı hakkında yaptığı bir değerlendirmede Mises hakkında şunları söylemiştir: "Profesör von Mises'in muhteşem bir analitik zekâsı ve özgürlük için takdire şayan bir tutkusu var; ancak insan doğasının bir öğrencisi olarak sıfırdan daha kötü ve bir tartışmacı olarak Hyde Park standardında".[37] Muhafazakâr yorumcu Whittaker Chambers, National Review'da bu kitap hakkında benzer şekilde olumsuz bir eleştiri yayınladı ve Mises'in anti-kapitalist duyguların "kıskançlıktan" kaynaklandığı yönündeki tezinin "hiçbir şey bilmeyen muhafazakârlığın" en "hiçbir şey bilmeyen" örneğini oluşturduğunu belirtti.[38]

Akademisyen Scott Scheall, iktisatçı Terence Hutchison'ı, Hutchison'ın 1938 tarihli The Significance and Basic Postulates of Economic Theory kitabından başlayarak ve 1981 tarihli The Politics and Philosophy of Economics kitabı gibi daha sonraki yayınlarında "Mises'in apriorizminin en ısrarlı eleştirmeni" olarak adlandırmıştır:[39] Marksistler, Keynesyenler ve Avusturyalılar.[39] Scheall, Friedrich Hayek'in de hayatının ilerleyen dönemlerinde (Mises öldükten sonra) Mises'in apriorizmine ilişkin çekincelerini dile getirdiğini belirtmiştir. 1978'de yapılan bir röportajda Hayek, "[Mises'in] argümanlarındaki ... neredeyse on sekizinci yüzyıl rasyonalizmini asla kabul edemeyeceğini" söylemiştir.[39]

Hayek 1978 yılında verdiği bir röportajda Mises'in Sosyalizm kitabı hakkında şunları söylemiştir:

İlk başta hepimiz onun korkunç derecede abartılı ve hatta saldırgan bir üslup kullandığını düşündük. Gördüğünüz gibi, hepimizin en derin duygularını incitti, ancak yavaş yavaş bizi kazandı, ancak uzun bir süre boyunca - sonuçlarında genellikle haklı olduğunu öğrendim, ancak argümanından tamamen memnun değildim.[40]

Ekonomist Milton Friedman, Mises'in düşüncelerinde esnek olmadığını düşünmüş, ancak Mises'in zorlu yaşamının ve akademi tarafından kabul görmemesinin muhtemel suçlular olduğunu eklemiştir:

Gelir dağılımını ve artan oranlı gelir vergilerinin olup olmaması gerektiğini tartışıyorduk. Oradaki bazı insanlar bunun için bir gerekçe olabileceği görüşünü dile getiriyorlardı. Aynı derecede anlamlı olan bir başka olay: Fritz Machlup, Mises'in öğrencisi ve en sadık müritlerinden biriydi. Mont Pelerin toplantılarından birinde Machlup, sanırım altın standardı fikrini sorguladığı bir konuşma yaptı; dalgalı döviz kurları lehine çıktı. Mises o kadar kızmıştı ki Machlup ile üç yıl boyunca konuşmadı. Bazı insanların gelip onları tekrar bir araya getirmesi gerekiyordu. Bunu anlamak zor, Mises gibi insanların hayatları boyunca nasıl zulüm gördüklerini göz önünde bulundurarak bunu biraz anlayabilirsiniz.[41]

Mises'in öğrencisi olan iktisatçı Murray Rothbard, onun uzlaşmaz olduğunu kabul etmekle birlikte, yıpratıcı olduğu yönündeki haberlere karşı çıkmaktadır. Kendi ifadesiyle, Mises "inanılmaz derecede tatlı, sürekli olarak öğrencilere yapacakları araştırma projeleri bulan, hiç şaşmayan bir nezakete sahip ve zamanının ekonomi kurumunun ellerinde uğradığı ayrımcılık konusunda asla acı çekmeyen" biriydi.[42]

Mises öldükten sonra dul eşi Margit, Benjamin Anderson hakkında yazdığı bir pasajdan alıntı yaptı. Bunun Mises'in kendi kişiliğini en iyi şekilde tanımladığını söyledi:

En önemli özellikleri değişmez dürüstlüğü ve tereddütsüz samimiyetiydi. Asla pes etmedi. Doğru olduğunu düşündüğü şeyleri her zaman özgürce ifade etmiştir. Popüler ama sorumsuz politikalara yönelik eleştirilerini bastırmaya ya da sadece yumuşatmaya hazır olsaydı, kendisine en etkili mevki ve makamlar teklif edilirdi. Ama asla taviz vermedi.[43]

Faşizm hakkında yorumlar

değiştir

Marksistler, Herbert Marcuse ve Perry Anderson ile Alman yazar Claus-Dieter Krohn, Mises'i 1927 tarihli Liberalizm adlı kitabında İtalyan faşizmini, özellikle de solcu unsurları bastırmasını onaylayarak yazmakla suçladılar.[44] 2009 yılında ekonomist J. Bradford DeLong ve sosyolog Richard Seymour bu suçlamayı tekrarlamıştır.[45]

Mises, 1927 tarihli Liberalizm kitabında şöyle yazmıştır:[46]

Faşizmin ve diktatörlük kurmayı amaçlayan benzer hareketlerin iyi niyetli oldukları ve müdahalelerinin şimdilik Avrupa medeniyetini kurtardığı inkar edilemez. Faşizmin bu şekilde kendisi için kazandığı erdem tarihte ebediyen yaşayacaktır. Ancak politikası şu an için kurtuluş getirmiş olsa da, sürekli başarı vaat edecek türden değildir. Faşizm acil bir geçici durumdu. Bunu daha fazlası olarak görmek ölümcül bir hata olur.

Mises biyografi yazarı Jörg Guido Hülsmann, Mises'in faşizmi desteklediğini öne süren eleştirmenlerin "saçma" olduğunu söylüyor ve alıntının tamamının faşizmi tehlikeli olarak tanımladığını belirtiyor. Mises'in, Rusya'da Bolşeviklerin ve Almanya'da yükselen komünistlerin örneklediği gibi, yükselmekte olan komünizme ve sosyalizme karşı "acil bir geçici durumdan" daha fazlası olduğunu düşünmenin "ölümcül bir hata" olduğunu söylediğini belirtiyor.[6] Hülsmann Mises'te yazıyor: Liberalizmin Son Şövalyesi'nde Mises'in Anavatan Cephesi partisinin kart sahibi bir üyesi olduğunu ve bunun "muhtemelen kamu ve yarı kamu kuruluşlarının tüm çalışanları için zorunlu" olduğunu yazmaktadır.[47]

Mises, 1927 tarihli Liberalizm kitabında faşizm hakkında da yazmıştır:[46]

Kaba kuvvetle bastırma her zaman aklın daha iyi silahlarını kullanmadaki yetersizliğin itirafıdır - daha iyi çünkü sadece onlar nihai başarı vaadinde bulunur. Faşizmin muzdarip olduğu ve nihayetinde çöküşüne neden olacak temel hata budur. Faşizmin bazı ülkelerde kazandığı zafer, mülkiyet sorunu üzerine verilen uzun mücadeleler dizisinin yalnızca bir bölümüdür. Bir sonraki bölüm Komünizmin zaferi olacak. Ancak mücadelenin nihai sonucunu silahlar değil, fikirler belirleyecektir. İnsanları savaşan gruplar halinde gruplandıran, silahları onların eline veren ve silahların kime karşı ve kimin için kullanılacağını belirleyen fikirlerdir. Son tahlilde teraziyi çeviren silahlar değil, yalnızca onlardır. Faşizmin iç politikası için çok fazla. Uluslararası ilişkilerde güç kullanma ilkesine dayanan dış politikasının, tüm modern uygarlığı yok etmesi gereken sonu gelmez bir dizi savaşa yol açmaktan geri kalmayacağı daha fazla tartışmayı gerektirmez. Mevcut ekonomik kalkınma düzeyimizi korumak ve daha da yükseltmek için uluslar arasında barış sağlanmalıdır. Ancak yönetildikleri ideolojinin temel ilkesi, kendi ulusunun uluslar topluluğundaki yerini sadece güç kullanarak koruyabileceği inancı ise, barış içinde bir arada yaşayamazlar.

Nazizmle ilgili olarak Mises, 1944 tarihli “Omnipotent Government” (Her Şeye Gücü Yeten Hükûmet) adlı kitabında Müttefiklere "Nazizmi ezmeleri" ve "Nazi iktidarı tamamen kırılana kadar umutsuzca mücadele etmeleri" çağrısında bulunmuştur.[48]

Eserleri

değiştir
  • The Theory of Money and Credit (Para ve Kredi Teorisi) (1912)

Bu kitabında Mises, İngiliz klasik ekonomisinde David Ricardo ile başlamış olan mikro-makro çatallaşmasını kapatmış, ekonominin bireysel insan davranışıyla adım adım analizine dayanan bir bilim olduğunu vurgulamıştır. Para bireysel davranışın ve piyasa ekonomisinin analiziyle bütünleştirilmiştir. Ayrıca mevcut bankacılık uygulamaları analizini dönüştürmüş, Ricardocu Para Okulu geleneğine dönerek, enflasyonist kısmi rezerv kredi sisteminin ilga edilmesinin doğru olduğunu göstermiştir.

  • Socialism: An Economic and Sociological Analysis (Sosyalizm; Ekonomik ve Sosyolojik Bir Analiz) (1922)

Bu Kitap, Sosyalizm ve türevlerinin derinlemesine analizi ve oluşan manzaranın çarpıcı bir kritiğidir. Mises bu eseriyle neden tamamen sosyalist kontrolün olduğu bir toplumda ekonomik hesaplamanın mümkün olmayacağını ve bunun sosyalistler tarafından bile kabul görmüş bir problem olduğuna işaret etmektedir. Kitap, Liberte Yayınları tarafından Türkçeye çevrilmiştir.

  • Liberalism or The Free and Prosperous Commonwealth (Liberalizm veya Özgür ve Müreffeh Ulus) (1927)

Bu kitap, klasik liberalizmde devletin görevinin etkili bir şekilde yapılmış ifadesidir. Mises; bu kitapla devletin görevini tarif etmiş ve nelerin barışı, özgürlüğü ve refahı teşvik edip etmeyeceğini açıklamıştır.

  • A Critique of Interventionism (Müdahaleciliğin Eleştirisi) (1929)

Bu eser, 1920'ler Avrupa'sında yaşanmış olan ekonomik tartışmalar üzerine yazılmış olan makalelerin bir derlemesidir. Bu derlemede Mises; o günün Avrupa'sında fiyat kontrollerini ve bankaların kamulaştırılmasını içeren programları ve Marksizm'i ısrarla eleştirmiştir.

  • Bureaucracy (Bürokrasi) (1944)

Bu çalışma, bürokratik idare ile kar ve zarar üzerine kurulu yönetim arasındaki farkların yalın bir dille ifade edildiği tarafsız bir çalışmadır. Bürokrasi devlet yönetiminde makul seviyede etkin olabilir ancak kar-zarar üzerine kurulu idareyle önemli ayrımları bulunmaktadır. Bürokrasi devlet içindir, iş dünyasında ise kar-zarar üzerine kurulu yönetim geçerli olmak zorundadır. Birçok yazar büyük şirketleri devlet şeklinde bürokratik bir yapı olarak görmüştür ancak bu köklü bir yanılgıdır. İş dünyası büyüklük ile değil kar ve zarar ile ilgilenmektedir. Bir şirket her birinin kendi bilânçosunu tuttuğu çok sayıda kısımlara bölünebilir. Bazen bu bölünmüş kısımlarda kayıtların çift girişle tutulması zaruridir. Diğer yandan, devlet, iş dünyasındaki gibi müşterilerine karşı sorumlu değildir, ancak toplum baskısı vasıtasıyla yönlendirilebilir, demokrasi gibi. Demokrasi; çoğunluğun kontrolü olmasına rağmen yine de en cazip yönetim şeklidir. Kitap, Liberte Yayınları tarafından Türkçeye çevrilmiştir.

 
Ludwig von Mises.
  • Human Action: A Treatise on Economics (İnsan Faaliyetleri: Ekonomi Üzerine Bir Bilimsel İnceleme) (1949)

Bu eser, ekonomi ve sosyal bilimler üzerine kapsamlı akademik bir çalışmadır. Mises'in; bireyin tercihlerinin neden-sonuç ilişkisi içerisinde amaçlı olduğunu ortaya koyduğu ve metodolojik çalışma esaslarını belirttiği temel kitabıdır.

  • The Anti-Capitalistic Mentality (Anti-Kapitalist Zihniyet) (1956)

Kitap, Mises'in kapitalizmin neden yanlış anlaşıldığını ve korkularak reddedildiğini ortaya koyduğu teorisini içerir. Amaçlarına ulaşamamış kıskanç girişimcilerin başarısızlıklarını kapitalizme yüklediklerini ileri sürdü. Ekonomik teori, Mises'in muhakeme ve değerler yargısı üzerine kurularak ifade edilmiştir. Kitap, Liberte Yayınları tarafından Türkçeye çevrilmiştir.

  • The Historical Setting of the Austrian School of Economics (Avusturya İktisat Okulunun Tarihsel Süreci) (1962)

Bu eser, Mises'in Avusturya ekonomi teorisinin gelişimini gözden geçirdiği eseridir. Kitap, Avusturya İktisat Okulunun öncülerinin özellikle Menger ve Böhm-Bawerk'in kısa biyografilerini içerir. Mises, subjektif ekonominin tümdengelimcilikle nasıl yükselişe geçtiğini ve Avusturya İktisat Okulu'nun önemini anlatmıştır.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c d "Ludwig von Mises". Encyclopædia Britannica (İngilizce). 7 Haziran 2023. 20 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2023. 
  2. ^ "Profiles: Ludwig von Mises". Mises Institutes. 28 Temmuz 2014. 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023. 
  3. ^ Hayek, Friedrich A. (2012). "The Transmission of the Ideals of Economic Freedom". Econ Journal Watch. 9 (2): 163-169. 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023. 
  4. ^ Mises, Ludwig von (2013). Notes and Recollections (PDF). Liberty Fund. s. 69. ISBN 978-0865978539. 
  5. ^ Beller, Steven (1989). Vienna and the Jews, 1867–1938: A Cultural History. Cambridge University Press.
  6. ^ a b c d Hülsmann, Jörg Guido (2007). Mises: The Last Knight of Liberalism. Ludwig von Mises Institute. ISBN 978-1933550183. 
  7. ^ Erik Ritter von Kuehnelt-Leddihn, "The Cultural Background of Ludwig von Mises" 6 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Ludwig von Mises Institute, p. 1
  8. ^ "Richard von Mises". Encyclopædia Britannica. 3 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2013. 
  9. ^ Von Mises, Ludwig; Goddard, Arthur (1979). Liberalism: A Socio-Economic Exposition (2 bas.). Sheed Andrews and McMeel. ISBN 978-0836251067. 
  10. ^ a b "Biography of Ludwig von Mises (1881–1973) ('Chronology')". Mises.org. 12 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2013. 
  11. ^ Mises, Ludwig von, The Historical Setting of the Austrian School of Economics, Arlington House, 1969, reprinted by the Ludwig von Mises Institute, 1984, p. 10, Rothbard, Murray, The Essential Ludwig von Mises, 2nd printing, Ludwig von Mises Institute, 1983, p. 30.
  12. ^ Rothbard, Murray, The Essential Ludwig von Mises, Ludwig von Mises Institute, 1988, p. 25.
  13. ^ Mises in Wartime 2 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Mises Institute
  14. ^ "The Free Market: Meaning of the Mises Papers, The". Mises.org. 27 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2009. 
  15. ^ a b Mises, Margit von, My Years with Ludwig von Mises 9 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Arlington House Publishers, 1976; 2nd enlarged ed., Cedar Falls, IA: Center for Futures Education, 1984. 978-0915513000. OCLC 11668538
  16. ^ Kitch, Edmund W. (April 1983). "The Fire of Truth: A Remembrance of Law and Economics at Chicago, 1932–1970". Journal of Law and Economics. 26 (1): 163-234. doi:10.1086/467030. 
  17. ^ Moss, Laurence S. "Introduction". The Economics of Ludwig von Mises: Toward a Critical Reappraisal. Sheed and Ward, 1976.
  18. ^ North, Gary. "Mises on Money". LewRockwell.com. 21 January 2002 [1] 20 Şubat 2016 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
  19. ^ Coudenhove-Kalergi, Richard Nikolaus, Graf von (1953). An idea conquers the world. Londra: Hutchinson. s. 247. 
  20. ^ Kurien Society of Science and Art website 30 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Listing of recipients of the Austrian Decoration for Science and Art; Google Translated page 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., accessed June 5, 2013.
  21. ^ Rothbard, Murray, Ludwig von Mises: Scholar, Creator, Hero, the Ludwig von Mises Institute, 1988, p. 61.
  22. ^ Austrian Student Scholars Conference Announcement 2 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Grove City College website, 2013, accessed June 8, 2013.
  23. ^ "About – Collections – Mossey Library". lib.hillsdale.edu. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2016. 
  24. ^ http://www.iea.org.uk/sites/default/files/publications/files/upldbook514pdf.pdf 3 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  25. ^ Jennifer Burns (2009). Goddess of the Market: Ayn Rand and the American Right. Oxford University Press. ss. 106, 141. ISBN 978-0199740895. 
  26. ^ For example, Murray Rothbard, a leading Austrian school economist, has written that, by the 1920s, "Mises was clearly the outstanding bearer of the great Austrian tradition." Ludwig von Mises: Scholar, Creator, Hero, the Ludwig von Mises Institute, 1988, p. 25.
  27. ^ "Why Intervention Persists". 16 Mart 2005. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023. 
  28. ^ "The Anti-Imperialism of Mises". 24 Haziran 2013. 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023. 
  29. ^ "Ludwig von Mises on World War I | Ludwig von Mises". 6 Nisan 2017. 2 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023. 
  30. ^ a b c d Von Mises, Ludwig (1990). Economic calculation in the Socialist Commonwealth (PDF). Ludwig von Mises Institute. 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2008. 
  31. ^ Rothbard, Murray, Ludwig von Mises: Scholar, Creator, Hero, the Ludwig von Mises Institute, 1988, p. 67.
  32. ^ Vaughn, Karen I (1998). Austrian Economics in America. Cambridge University Press. ISBN 978-0521637657.  pp. 66–67.
  33. ^ Reisman, George, Capitalism: a Treatise on Economics, "Introduction," Jameson Books, 1996; and Mises, Margit von, My Years with Ludwig von Mises, 2nd enlarged edit., Center for Future Education, 1984, pp. 136–137.
  34. ^ On Mises's influence, see Rothbard, Murray, The Essential Ludwig von Mises, 2nd printing, the Ludwig von Mises Institute, 1983; on Eastman's conversion "from Marx to Mises," see Diggins, John P., Up From Communism Harper & Row, 1975, pp. 201–233; on Mises's students and seminar attendees, see Mises, Margit von, My Years with Ludwig von Mises, Arlington House, 1976, 2nd enlarged edit., Center for Future Education, 1984.
  35. ^ "Books & Library". 5 Eylül 2019. 16 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2022. 
  36. ^ Caldwell, Bruce (2004). Hayek's Challenge. The University of Chicago Press. ss. 125-126. ISBN 978-0226091914. 
  37. ^ "Liberalism in Caricature", The Economist
  38. ^ Quoted in Sam Tanenhaus, Whittaker Chambers: A Biography, (Random House, New York, 1997), p. 500. 978-0375751455.
  39. ^ a b c Scheall, Scott (July 2017). "What is extreme about Mises's extreme apriorism?". Journal of Economic Methodology. 24 (3): 226-249. doi:10.1080/1350178X.2017.1356439. 
  40. ^ UCLA Oral History (Interview with Friedrich Hayek), American Libraries/Internet Archive, 1978. Retrieved on 4 April 2009 (Blog.Mises.org 27 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.), source with quotes
  41. ^ "Best of Both Worlds (Interview with Milton Friedman)". Reason. June 1995. 11 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023. 
  42. ^ Murray Rothbard, YouTube'da "The Future of Austrian Economics", 1990 talk at Mises University at Stanford, at MisesMedia Youtube channel.
  43. ^ Kirzner, Israel M. (2001). Ludwig von Mises: The Man and his Economics. Wilmington, DE: ISI Books. s. 31. ISBN 978-1882926688. OCLC 47734733. 
  44. ^ Ralph Raico, "Mises on Fascism, Democracy, and Other Questions, Journal of Libertarian Studies (1996) 12:1 pp. 1–27
  45. ^ Richard Seymour, [The Meaning of Cameron], (Zero Books, John Hunt, London, 2010), p. 32, 1846944562
  46. ^ a b Ludwig von Mises, "Liberalism" 31 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Chapter 10, The Argument of Fascism, 1927.
  47. ^ Mises: The Last Knight of Liberalism (2007) p. 677
  48. ^ von Mises, Ludwig (1944). Omnipotent Government: The Rise of the Total State and Total War (PDF) (İngilizce). United States: Liberty Fund. s. 264 (282 for the pdf). ISBN 978-0865977549. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023. 

Dış bağlantılar

değiştir
 
Vikisöz'de Ludwig von Mises ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ludwig_von_Mises&oldid=34269872" sayfasından alınmıştır