Hordaland

Norveç'te il

Hordaland (Norveççe:Hordaland fylke) Norveç'in batı kıyısında yer alan sınırları içinde otuz üç belediye bulunan bir eyalettir.[4][5] Rogaland güneyinde, Sogn og Fjordane kuzeyinde, Buskerud ve Telemark doğusunda eyaleti çevrelemektedir. Norveç'in toplam nüfusunun %10'u, 490.000'inin üstünde kişi, burada yaşamaktadır.

Hordaland
Hordaland fylke
Hordaland bayrağı
Bayrak
Hordaland arması
Arma
Hordaland'in Norveç'teki konumu
Hordaland'in Norveç'teki konumu
ÜlkeNorveç Norveç
Bölge Vestlandet
İdari merkeziBergen
Eyalet1919
Alt idari birimler
İdare
 • ValiLars Sponheim
(2010-günümüz)[1] (Norveç Liberal Parti)
 • Belediye başkanıTom-Christer Nilsen
(2011-2015)[2] (Sağ)
Yüzölçümü
 • Toplam15460 km²
 • Kara
14.551 km² (5.618 mil²)
Nüfus
 (2011)
 • Toplam490 570
 • Yoğunluk32/km²
Zaman dilimiUTC+01.00 (OAS)
 • Yaz (YSU)UTC+02.00 (OAYS)
Resmî site
www.hordaland.no

Merkezi eyaletin en yüksek, bölgenin üçüncü, ülkenin dokuzuncu nüfusu en yoğun kenti olan Bergen'dir. Alanının %71'i deniz seviyesinden 300 metre yüksek dağlık bölgelerden oluşmaktadır. Voss, Odda ve Leirvik diğer şehirleridir. Eyalet coğrafi olarak dört bölgeye ayrılmıştır: Nordhordland, Sunnhordland, Hardanger ve Voss. Hordaland, çok sayıdaki büyük ve küçük adaları, gölleri, buzulları, fiyordları, şelaleleri, dağları ve ovaları ile zengin bir kültürel manzaraya sahiptir.

Tarihçe

değiştir

Hordaland'in yaklaşık bin yıllık bir geçmişi vardır. 7. yüzyıldan itibaren yaklaşık dokuz yüz yıl Hordafylke adı altında küçük krallıkların egemenliği altında kalmıştır. 16. yüzyılın başlarında Norveç, dört “len”e bugünkü adıyla eyalete ayrılmıştır. “Bergenhus len”, Bergen dahil olmak üzere batı ve kuzey Norveç'i kapsamaktaydı. 1662 yılında 'len', amt. yani valilik olarak değiştirilmiştir. “Bergenhus amt.” Hordaland, Sogn og Fjordane, Sunnmøre, Troms ve Nordland'den oluşmaktaydı. 1763 yılında bu valilik güney ve kuzey olmak üzere ikiye ayrılmıştır. 1919 yılında “Sondre Bergenhus amt”, “Hordaland Fylke” olmuştur. 1831-1972 yılları arasında Bergen, şehir-eyalet statüsünde değerlendirilmiştir. 1972 yılında eyalet statüsünü kaybederek Hordaland'in parçası olmuştur.

Adı ve Arması

değiştir

Adı bir Germen kavmi olan "Horde" (Hǫrðar) halkının adıdır. Muhtemelen Keltçe bir kelime olan savaşçıi kahraman anlamına gelen haruðóz kelimesinden türetilmiştir. Bu kapsamda savaşçıların diyarı anlamına gelmektedir.[6]

Eyaletin arması 1 Aralık 1961 tarihinde kabul edilmiştir. Kırmızı arka planın üstünde altın sarısı iki çapraz balta üstünde kraliyet tacı bulunmaktadır. Motif Haakon Magnusson'un 1344 yılında yazdığı bir mektupta kullandığı mühürden alınmıştır.[7]

Kültür

değiştir

Hordaland Norveç'teki önemli kültür merkezlerinden biridir. Hordaland, çok sayıda ahşap mimari ve anıtsal taş binaları korumayı başarmıştır. 1979[8] ve 2005 [9] yıllarında Bergen iki kez Dünya Mirası listesinde yer almıştır. Henrik Ibsen'in ilk tiyatro yönetmeni olarak görev aldığı Norveç'in ilk tiyatrosu 1850 yılında Bergen'de kurulmuştur.[10] Bölgede yüzden fazla doğal park vardır. Hardanger Dağı Yaylası, Norveç'in en büyük millî parkı ve Kuzey Avrupa'daki en büyük yayla ve Avrupa'nın en büyük yaban geyiği sürüsünün evidir.[11]

Coğrafya

değiştir

Norveç'in batısında yer alan Hordaland, güneyde Rogaland, kuzeyde Sogn og Fjordane, doğuda Buskerud ve Telemark eyaletleriyle çevrilidir. Batısı Kuzey Denizi kıyısıdır. Hardangervidda başta olmak üzere fiyortları, şelaleleri, buzulları, yüksek dağları, yaylası ve korunaklı koylarıyla çeşitli ve zengin bir peyzaja sahiptir.[12] Deniz seviyesinden 1863 metre ile Hardangerjøkulen eyaletin en yüksek dağıdır. Osterøy 328 km² ile en büyük adası, Fedje 9 km²lik alan ile en küçük ilçesidir. Yüzölçümü bakımından en büyük şehri Voss'tur.

Genel olarak ılıman bir iklim hakimdir. Yüksek dağlar denizden gelen soğuk rüzgârları engellemektedir. Dağlık bölgelerde kara ve deniz arasındaki sıcaklık farkı yıllık değişimleri rüzgâr koşullarından etkilenmektedir. Hem yaz ve hem de kış aylarında batı rüzgârları hakimdir. Kıyısında, genellikle güney ve doğu arasında bir yönden gelen rüzgârlar hakimdir. Yaz aylarında, iyi hava koşullarında, öğleden sonra, kuzeybatı veya kuzey tarafından yönünden rüzgârlar esmektedir.

Ocak ve Şubat aylarında kıyıda sıcaklıklar 0-2 °C arasında değişmektedir. Yüksek dağların olduğu doğusunda -5;-10 °C ye kadar düşebilmektedir. Ölçülen en düşük sıcaklıklar kıyıda -10;-15 °C, vadi ve dağlarda -25;-35 °C'dir. Temmuz ayı ortalama sıcaklıkları ise kıyıda 14–16 °C, en yüksek 32 °C olmak üzere ortalama 20–25 °C'dir.

Özellikle Bergen yağış açısından en zengin bölgelerdendir. Yıllık azami 1500 mm olmak üzere ortalama 3000 mm yağış görülmektedir. Ekim ve Mayıs aylarında yağmurun en yoğun olduğu aylardır.

Kıyısında, çoğunlukla bahar ve yaz aylarında, bulutlu ve % 2-3 oranında sis olmaktadır. Vadilerin bazı bölgeleri sonbahar ve kış aylarında sisli ve soğuktur. Dağlarında, deniz seviyesinden 1000–1400 m. üzerinde, çoğunlukla sonbahar ve kış aylarında, % 2-5 arasında sis frekansı vardır.[13]

Ulaşım

değiştir

“Voss-Bergen” demiryolu 1883 yılında açılmıştır. 1909 yılında Oslo'dan dağların arasından geçen Bergen Demiryolu yapılmıştır. 1935'te yapılan “Voss-Granby” (Hardanger) demiryolu, 1985 yılına kadar sadece taşımacılık için kullanılmıştır. Doğusunda dağların arasında ulaşımı sağlayan dört ana yol vardır. E 16 Bergen üzerinden Voss, Gudvangen, Aurland, Lærdal ve Filefjell'den geçmektedir. E 16, E 39 ve E 134 yollarına kara yolu bağlantıları vardır. Özellikle batıdaki ilçe ve şehirlere tüneller ve köprüler inşa edilmiştir.

Eyalet aynı zamanda uluslararası trafiğe sahiptir ve yolcu sayısı ile ülkenin en büyük ikinci havalimanı olan ana havaalanı, Bergen'in güneyinde, Flesland'de bulunmaktadır. Ayrıca Voss ve Stord'da birer hava alanı bulunmaktadır.[14]

Balıkçılık

Balıkçılıkta Hordaland, ülkenin en önemli kaynağıdır. 1970'lerin başından itibaren, diğer endüstrilerdeki güçlü büyüme ve büyük ölçüde geleneksel balıkçılıkta düşüşe sebep olmuştur. Akuakültür endüstrisi, Austevoll, Fjell, Bømlo, Fusa ve Tysnes başta olmak üzere pek çok ilçede yaygındır.[15]

Sanayi

Hordaland, istihdam açısından Rogaland'dan sonra ülkenin en önemli sanayi bölgesidir. Mühendislik endüstrisi, özellikle gemi inşa ve makine sanayi, ana demir ve metal sanayi ile tekstil ve hazır giyim endüstrisi en önemli sanayi birimlerini oluşturmaktadır. Bergen, eyalet genelinin yaklaşık %46'lık istihdamını sağlamaktadır. Diğer önemli istihdam birimleri ise Stord, Lindås, Kvinnherad, Odda, Bømlo, Kvam ve Vaksdal'dır.[16]

Enerji üretimi

Bergen enerji üretiminde ilk sırayı alan şehirdir. Toplamda altmış üç elektrik santralleriyle 3729 MW ve yıllık ortalama 15.799 GWh üretim ile toplam üretimin % 13'ünü karşılamaktadır. Bjoreia, Sima, Austdøla ve Norddøla başta olmak üzere nehirlerde santraller kurulmuştur.[17]

Turizm

Hordaland çok sayıdaki çeşitli adaları, fiyortları, dağları ve buzulları ile önemli bir turizm merkezidir. Tarihi mekanlar da dahil olmak üzere, eyalette, orta çağ döneminde yapılmış pek çok kilise bulunmaktadır. Saraylar, kuleler ve tarihi dönemlerden kalma pek çok tarihî eser barındıran Hordaland'in, tarihsel bölgeleri Utne (Hardanger), Stord (Sunnhordland) ve Voss'da müzeler bulunmaktadır. Ayrıca Bergen'de, ülke çapında önemli sanat, kültür ve doğa tarihi müzeleri vardır.[18]

Belediyeler

değiştir
 
Hordaland İlçeleri ve Belediyeleri Haritası
  Nordhordland
  Midthordland
  Sunnhordland
  Hardanger
  Voss

Hordaland eyaletine bağlı otuz üç belediye bulunmaktadır:

Nr. Harita Arma İsim[19] Merkez Nüfus[20] Alan
km²
Dil Bölge
1201
 
Bergen kommune
  Bergen Bergen 263 762 &0000000000000465.570000465,57 Karışık Midthordland
1211
 
Etne kommune
  Etne Etnesjøen 3 963 &0000000000000735.340000735,34 Norveççe Sunnhordland
1216
 
Sveio kommune
  Sveio Sveio 5 228 &0000000000000245.760000245,76 Norveççe Sunnhordland
1219
 
Bømlo kommune
  Bømlo Svortland 11 503 &0000000000000246.100000246,10 Norveççe Sunnhordland
1221
 
Stord kommune
  Stord Leirvik 17 957 &0000000000000143.610000143,61 Norveççe Sunnhordland
1222
 
Fitjar kommune
  Fitjar Fitjar 2 944 &0000000000000142.460000142,46 Norveççe Sunnhordland
1223
 
Tysnes kommune
  Tysnes Uggdal 2 766 &0000000000000255.170000255,17 Norveççe Sunnhordland
1224
 
Kvinnherad kommune
  Kvinnherad Rosendal 13 318 &0000000000001127.9800001.127,98 Norveççe Sunnhordland
1227
 
Jondal kommune
  Jondal Jondal 1 050 &0000000000000209.940000209,94 Norveççe Hardanger
1228
 
Odda kommune
  Odda Odda 6 946 &0000000000001615.9200001.615,92 Karışık Hardanger
1231
 
Ullensvang kommune
  Ullensvang Kinsarvik 3 417 &0000000000001398.8700001.398,87 Norveççe Hardanger
1232
 
Eidfjord kommune
  Eidfjord Eidfjord 957 &0000000000001491.7400001.491,74 Norveççe Hardanger
1233
 
Ulvik kommune
  Ulvik Ulvik 1 112 &0000000000000720.720000720,72 Norveççe Hardanger
1234
 
Granvin kommune
  Granvin Granvin 923 &0000000000000212.590000212,59 Norveççe Hardanger
1235
 
Voss kommune
  Voss Vossevangen 13 978 &0000000000001805.6600001.805,66 Norveççe Voss
1238
 
Kvam kommune
  Kvam Norheimsund 8 522 &0000000000000616.580000616,58 Norveççe Hardanger
1241
 
Fusa kommune
  Fusa Eikelandsosen 3 811 &0000000000000378.360000378,36 Norveççe Midthordland
1242
 
Samnanger kommune
  Samnanger Tysse 2 417 &0000000000000269.140000269,14 Norveççe Midthordland
1243
 
Os kommune
  Os Osøyro 17 726 &0000000000000139.810000139,81 Norveççe Midthordland
1244
 
Austevoll kommune
  Austevoll Storebø 4 792 &0000000000000117.180000117,18 Norveççe Midthordland
1245
 
Sund kommune
  Sund Skogsvåg 6 409 &0000000000000099.71000099,71 Norveççe Midthordland
1246
 
Fjell kommune
  Fjell Straume 22 720 &0000000000000148.150000148,15 Norveççe Midthordland
1247
 
Askøy kommune
  Askøy Kleppestø 26 210 &0000000000000100.610000100,61 Karışık Midthordland
1251
 
Vaksdal kommune
  Vaksdal Dale 4 138 &0000000000000715.630000715,63 Norveççe Nordhordland
1252
 
Modalen kommune
  Modalen Mo 370 &0000000000000412.150000412,15 Norveççe Nordhordland
1253
 
Osterøy kommune
  Osterøy Lonevåg 7 521 &0000000000000255.150000255,15 Norveççe Nordhordland
1256
 
Meland kommune
  Meland Frekhaug 7 036 &0000000000000092.59000092,59 Norveççe Nordhordland
1259
 
Øygarden kommune
  Øygarden Tjeldstø 4 419 &0000000000000066.55000066,55 Norveççe Midthordland
1260
 
Radøy kommune
  Radøy Manger 4 952 &0000000000000111.850000111,85 Norveççe Nordhordland
1263
 
Lindås kommune
  Lindås Knarvik 14 668 &0000000000000475.930000475,93 Norveççe Nordhordland
1264
 
Austrheim kommune
  Austrheim Årås 2 776 &0000000000000057.46000057,46 Norveççe Nordhordland
1265
 
Fedje kommune
  Fedje Fedje 576 &0000000000000009.2600009,26 Norveççe Nordhordland
1266
 
Masfjorden kommune
  Masfjorden Masfjordnes 1 683 &0000000000000556.490000556,49 Norveççe Nordhordland
12
 
Hordaland
 
Hordaland
Hordaland Bergen 490 570 15.440,42 Norveççe Vestlandet

İş birlikleri

değiştir
Kardeş bölgeleri[21]
Kardeş şehirleri[22]

Hordaland, Oslo ve Akershus dan sonra ülkenin en kalabalık eyaletidir. Eyaletin nüfusunun %66'lık kısmı Bergen bölgesinde (Bergen, Askøy, Os ve dağ Belediyeleri) yaşamaktadır. Bergen tek başına toplam nüfusun yaklaşık %53'ünü oluşturmaktadır. Diğer önemli nüfus merkezleri Stord-Leirvik, Bømlo, Voss, Odda, Folgefonn Yarımadası-Kvinnherad, Alvik, Norheimsund ve Lindåshalvøya yarımadaları ile Holsnøy ve Radøy'dur. Genel nüfus artışı düzenli artış gösterse de bölgesel olarak düzensizdir. Bergen'de artış olurken Voss ve Hardanger'de nüfus yıllar arasında azalma göstermiştir. Eyaletin çeşitli bölgelerinde çeşitli sanayi üslerinin bulunması nüfus gelişim farklılıklarının başlıca nedenidir. Bu bağlamda, Hardanger'de enerji yoğun sanayi ve tarım yapılmaktadır, her iki sanayide de istihdamda bir düşüş yaşanmıştır.[23]

Önemli kişiler

değiştir

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ [1] 5 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Fylkesmann Lars Sponheim -erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  2. ^ [2][ölü/kırık bağlantı] Hordaland Belediye Başkanı
  3. ^ [3] 4 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Fylke Hordaland: Die Kommunen / kommuner ( alphabetisch )-erişim 03 Nisan 2012(Almanca)
  4. ^ [4][ölü/kırık bağlantı]Kommunar i Hordaland-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  5. ^ [5] 28 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. fjords.com:Hordaland-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  6. ^ [6] Büyük Norveç Ansiklopedisi:Hordaland – fylke i Norge,Fylkesvåpenet-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  7. ^ [7] 26 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Description of the flag-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  8. ^ [8] 11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Unesco World heritage list:Bryggen-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  9. ^ [9] 11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Unesco World heritage list:West Norwegian Fjords – Geirangerfjord and Nærøyfjord-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  10. ^ [10] 15 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Hordaland'te Kültür-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  11. ^ [11] 15 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Hordaland - The Central County of Western Norway-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  12. ^ [12] 8 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hordaland profili:Om Hordaland-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  13. ^ [13] 1 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – klima-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  14. ^ [14] 1 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – samferdsel-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  15. ^ [15] 1 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – fiskets-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  16. ^ [16] 1 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – industri-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  17. ^ [17] 1 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – energi-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  18. ^ [18] 1 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – turisme-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  19. ^ [19] 15 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Municipalities-erişim 04 Nisan 2012(İngilizce)
  20. ^ [20]Nüfus. 1. Ocak 2012. Hordaland-erişim 04 Nisan 2012(Norveççe)
  21. ^ [21] 14 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Cooperating Regions-erişim 04 Nisan 2012(İngilizce)
  22. ^ [22] 15 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Samarbeidsregionar-erişim 04 Nisan 2012(İngilizce)
  23. ^ [23] 1 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi: Hordaland – befolkning-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)