Erdel Voyvodalığı

12. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar Macaristan Krallığı bünyesinde Transilvanya'nın en yüksek rütbeli yetkilisi

Erdel Voyvodalığı veya diğer adıyla Transilvanya (AlmancaVojwode von Siebenbürgen;[1] Macarcaerdélyi vajda;[1][2] Latincevoivoda Transsylvaniae;[1][2] Rumencevoievodul Transilvaniei)[3], bugünkü Romanya'nın batı ve orta bölgelerine verilen genel addır. Asıl ismi, Macarca olan Erdély, Yunan, Sırp ve Bulgar dillerinde Erdel olarak bilinen bir bölgedir. Bölgenin, Avrupa'daki adı Transilvanyadır. Bu bölgenin yüzölçümü 100.284 km² dir. Transilvanya Voyvodalğında en çok inanılan din, Hristiyanlıktır. Transilvanya Voyvodalığı, 1526 yılındaki Mohaç Muharabesi sonrasında Osmanlı İmparatorluğuna bağlanan bir devlettir. 1683 yılına kadar Transilvanya Voyvodalığı, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı olarak yaşadı. Transilvanya Voyvodalığı II. Dünya Savaşı sonrasında Romanya'ya bağlı hale geldi.

Voyvodaların listesi

değiştir

Onikinci yüzyıl

değiştir
Dönem Makam sahibi Hükümdar Notlar Kaynak
y. 1111-y. 1113 Mercurius Coloman "princeps Ultrasilvanus", ama belki sadece seçkin bir asilzade [2][4][5][6]
1176-y. 1196 Leustach of the Rátót clan III. Béla kraliyet tüzüğüyle onaylanan ilk voyvoda (1230'dan itibaren); 1176 Miryokefalon Muharebesi'nde Bizans İmparatorluğu yanında Anadolu Selçuklu Devleti karşı gönderilen Macar takviye birliklerinin lideri [2][6][7][8][9]
1199-1200 Legforus Emerik Voyvoda unvanı en eski kraliyet tüzüğüyle belgelenmiştir (1199'dan itibaren) [2][6][7][8]
1200 Eth of the Geregye clan Emerik ayrıca Fehér Kontluğu'nun ispán [6][8][10]

Onüçüncü yüzyıl

değiştir
Dönem Makam sahibi Hükümdar Notlar Kaynak
1201 Julius of the Kán clan Emerik ilk hükümdarlığı; ayrıca Fehér Kontluğu'nun ispán [6][8][10]
1201 Nicholas (I) Emerik yine 1202'de orijinal olmayan bir tüzüğe göre [8][10]
1202-1206 Benedict, son of Korlát Emerik, III. Ladislaus, II. András ilk hükümdarlığı [6][8][10]
1206 Smaragd of the Smaragd clan II. András [6][8][10]
1208-1209 Benedict, son of Korlát II. András ikinci hükümdarlığı; kendisini sürgüne gönderen krala karşı komplo kurdu [6][8][10][11]
1209-1212 Michael of the Kacsics clan II. András Erdel'de arazi hibesi alan ilk voyvoda [6][8][10]
1212-1213 Berthold of Merania II. András II. András'ın eşi Gertrud'un kardeşi, aynı zamanda Kalocsa başpiskoposu [6][10][12]
1213 Nicholas (II) II. András [6][8][10]
1214 Julius of the Kán clan II. András ikinci hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1214) [6][8][10]
1215 Simon of the Kacsics clan II. András [6][8][10]
1216-1217 Ipoch of the Bogátradvány clan II. András [6][8][10]
1217 Raphael II. András 1218'de görevde olabilir (Kurt W. Treptow, Marcel Popa) [6][8][10]
1219-1221 Neuka II. András [6][8][10]
1221-1222 Paul, son of Peter II. András [6][8][10]
1227 Pousa, son of Sólyom II. András ilk hükümdarlığı [6][8][13]
1229-1231 Julius of the Rátót clan II. András [6][8][13]
1233-1234 Denis of the Türje clan II. András [6][8][13]
1235 Andrew, son of Serafin IV. Béla Ayrıca Pozsony Kontluğu’nun ispán [6][13][14][15]
1235-1241 Pousa, son of Sólyom IV. Béla ikinci hükümdarlığı; işgalci Moğollara karşı savaşırken öldü [6][13][14][16]
1242-1252 Lawrence IV. Béla Ayrıca Valkó Kontluğu’nun ispán [6][13][14]
b. 1261 Ernye of the Ákos clan IV. Béla banus quondam Transiluanus, 1261 [6][13][14]
1261 Csák of the Hahót clan IV. Béla banus Transilvanus; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1261); kralın oğlu István Erdel Düküdür [13][14][17]
1263-1264 Ladislaus (II) of the Kán clan IV. Béla ilk hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1263-1264); kralın oğlu István Erdel Düküdür [6][14][17][18]
1267-1268 Nicholas of the Geregye clan IV. Béla ilk hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1267-1268); 1264'ten 1270'e kadar bu saygınlığı kesintisiz olarak elinde tuttuğu tahmin edilebilir; kralın oğlu István Erdel Düküdür [14][17][18][19]
1270-1272 Matthew of the Csák clan V. István ilk hükümdarlığı; ayrıca Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1270-1272) [14][18][19]
1272-1273 Nicholas of the Geregye clan IV. Ladislaus ikinci hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1272-1273) [14][18][19]
1273 John IV. Ladislaus Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1273) [14][19][20]
1273-1274 Nicholas of the Geregye clan IV. Ladislaus üçüncü hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1273-1274) [14][19][20]
1274 Matthew of the Csák clan IV. Ladislaus ikinci hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1274) [14][19][20]
1274 Nicholas of the Geregye clan IV. Ladislaus dördüncü hükümdarlığı; belki de 1275 (Kurth W. Treptow, Marcel Popa); Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1274) [14][19][20]
1274-1275 Matthew of the Csák clan IV. Ladislaus üçüncü hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1274-1275) [14][20]
1275 Ugrin of the Csák clan IV. Ladislaus ilk hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1275) [14][19][20]
1275-1276 Ladislaus (II) of the Kán clan IV. Ladislaus ikinci hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1275-1276) [14][19][20]
1276 Ugrin of the Csák clan IV. Ladislaus ikinci hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1276) [14][19][20]
1276 Matthew of the Csák clan IV. Ladislaus dördüncü hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1276) [14][19][20]
1277 Nicholas of the Pok clan (Meggyesi) IV. Ladislaus ilk hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1277) [14][19][20]
1278-1280 Finta of the Aba clan IV. Ladislaus Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1278-1280); kralı esir aldı [14][19][20][21]
1280 Stephen, son of Tekesh IV. Ladislaus Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1280) [14][19][20]
1282 Roland of the Borsa clan IV. Ladislaus ilk hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1282) [14][19][22]
1283 Apor of the Péc clan IV. Ladislaus Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1283) [14][19][22]
1284-1294 Roland of the Borsa clan IV. Ladislaus, III. András ikinci hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1284-1294); 1285'te işgalci Moğollara karşı başarıyla savaştı; her iki krala da isyan etti [11][14][19][22]
1287-y. 1288 (?) Mojs of the Ákos clan IV. Ladislaus yalnızca orijinal olmayan bir tüzük ondan voyvoda olarak söz eder, eğer öyleyse aynı dönemde aynı zamanda Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán [14][19][22]
1295-1314 or 1315 Ladislaus (III) of the Kán clan III. András de facto bağımsız hükümdar; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1295-1314) [14][19][22]

Ondördüncü yüzyıl

değiştir
 
Lackfi ailesinin arması
 
Stibor of Stiboricz
Dönem Makam sahibi Hükümdar Notlar Kaynak
y. 1315 Ladislaus (IV) of the Kán clan kendini voyvoda ilan etti, Ladislaus (III) Kán (1295-1314) oğlu [23]
1315-1316 Nicholas Meggyesi I. Károly ikinci hükümdarlığı; makamı devralamadı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1315-1316) [19][24][25]
1318-1321 Dózsa Debreceni I. Károly Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1318-1321) [19][25][26]
1321-1342 Thomas Szécsényi I. Károly Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1321-1342), Arad Kontluğu’nun ispán'ı (1330-1342) ve Csongrád Kontluğu’nun ispán'ı (1330) [19][25][26]
1342-1344 Nicholas Sirokai I. Lajos Ayrıca Arad ve Szolnok kontluklarının ispán'ı (1342-1344) [19][25][27]
1344-1350 Stephen Lackfi I. Lajos Ayrıca Arad ve Szolnok kontluklarının ispán'ı (1344-1350) [19][25][27]
1350-1351 Thomas Gönyűi or Csór I. Lajos hükümdarın kardeşi István tarafından atanmıştır; Ayrıca Arad ve Szolnok kontluklarının ispán'ı (1350-1351) [19][25][27]
1351-1356 Nicholas Kont of Orahovica I. Lajos Ayrıca Arad ve Szolnok kontluklarının ispán'ı (1351-1356) [19][25][27]
1356-1359 Andrew Lackfi I. Lajos István Lackfi'nin (1344-1350) kardeşi; Ayrıca Arad ve Szolnok kontluklarının ispán'ı (1356-1359) [19][27][28]
1359-1367 Denis Lackfi I. Lajos István Lackfi'nin (1344-1350) oğlu; Ayrıca Arad ve Szolnok kontluklarının ispán'ı (1359-1367) [19][27][28][29]
1367-1368 Nicholas Lackfi, Jr. I. Lajos István Lackfi'nin (1344-1350) oğlu; Ayrıca Arad ve Szolnok kontluklarının ispán'ı (1367-1368) [19][27][28][29]
1369-1372 Emeric Lackfi I. Lajos István Lackfi'nin (1344-1350) oğlu; Ayrıca Arad ve Szolnok kontluklarının ispán'ı (1369-1372) [19][27][28][29]
1372-1376 Stephen Lackfi of Csáktornya I. Lajos ilk hükümdarlığı; István Lackfi'nin (1344-1350) oğlu; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1372-1376) [19][28][29][30]
1376-1385 Ladislaus Losonci, Sr. I. Lajos, Mary ilk hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1376-1385) [19][25][30][31]
1385-1386 Stephen Lackfi of Csáktornya II. Károly ikinci hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1385-1386) [25][30]
1386-1392 Ladislaus Losonci, Sr. Sigismund, Mary ikinci hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1386-1392) [25][30][31]
1392-1393 Emeric Bebek Sigismund, Mary Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1392-1393) [19][25][30]
1393-1395 Frank Szécsényi Sigismund, Mary Ayrıca Arad, Csongrád ve Szolnok kontluklarının ispán'ı (1393-1395) [19][25][30]
1395-1401 Stibor of Stiboricz Sigismund ilk hükümdarlığı; Ayrıca Arad ve Szolnok kontluklarının ispán'ı (1395-1401) [19][25][30]

Onbeşinci yüzyıl

değiştir
 
Újlak'taki (Ilok, Hırvatistan) Capistrano'lu Aziz János Kilisesi'ndeki Nicholas Újlaki'nin mezar taşı
 
Bir gravür üzerinde János Hunyadi
Dönem Makam sahibi Hükümdar Notlar Kaynak
1401 Simon Szécsényi Sigismund Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1401) [25][30]
1402-1403 Nicholas Csáki Sigismund ilk hükümdarlığı; Ayrıca Békés, Bihar, Csongrád, Keve, Krassó, Szolnok, Temes ve Zaránd kontlukluklarının ispán'ı (1402-1403); 1403 yılında Macar tahtına talip olan Napoli kralı Ladislaus'u destekleyen hizbin lideri [19][25][30][32]
Nicholas Marcali Ayrıca Békés, Csanád, Csongrád, Keve, Krassó, Szolnok, Temes ve Zaránd kontlukluklarının ispán'ı (1402-1403); 1403 yılında Macar tahtına talip olan Napoli kralı Ladislaus'u destekleyen hizbe katıldı [19][25][30][33]
1403-1409 János Tamási Sigismund Ayrıca Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1403-1409) [19][25][34]
James Lack of Szántó
1409-1414 Stibor of Stiboricz Sigismund ikinci hükümdarlığı; Ayrıca Szolnok, Nyitra ve Trencsén kontluklarının ispán'ı (1409-1414), tüm Váh lordu [19][25][34]
1415-1426 Nicholas Csáki Sigismund ikinci hükümdarlığı; Ayrıca Békés, Bihar ve Szolnok kontluklarının ispán'ı (1415-1426) [19][25][34]
1426-1437 Ladislaus Csáki Sigismund ikinci hükümdarlığı; Peter Cseh of Léva ile beraber (1436-1437); Ayrıca Közép-Szolnok Kontluğu’nun ispán'ı (1426-1437), Ayrıca Szatmár Kontluğu’nun ispán (1430-1437) ve Ayrıca Bihar Kontluğu’nun ispán'ı (1433-1437); Dés'de (Dej) köylü isyanı sırasında bozguna uğradı [25][32][35][36]
1436-1438 Peter Cseh of Léva Sigismund, Albert Ladislaus Csáki ile beraber (1426-1437) [35][36][37]
1438-1441 Desiderius Losonci Albert, V. Ladislaus 1441'de V. Ladislaus'un hizbini terk edip I. Vladislaus'un destekçisi oldu [31][35][36][37]
1440-1441 Ladislaus Jakcs I. Vladislaus [35][37]
Michael Jakcs
1441-1458 Nicholas Újlaki I. Vladislaus, V. Ladislaus ilk hükümdarlığı; János Hunyadi ile beraber (1441-1446), Emeric Bebek ile beraber (1446-1448) ve János Rozgonyi ile beraber (1449-1458); ayrıca Macsó banı ve Nándorfehérvár (Beograd, Sırbistan) komutanı (1441-1458), Székelys kontu (1441-1446), Ayrıca Csanád, Csongrád, Máramaros ve Temes kontluklarının ispán (1441-1446), Ayrıca Arad Kontluğu’nun ispán (1444-1446), Severin banı (1445-1446) ve Slovenya banı (1457) [37][38]
1441-1446 János Hunyadi I. Vladislaus Nicholas Újlaki ile beraber (1441-1458); ayrıca Nándorfehérvár (Beograd, Sırbistan) komutanı (1441-1446), Sekellerin kontu (1441-1446), Ayrıca Csanád, Csongrád ve Temes kontluklarının ispán'ı (1441-1446), Arad ve Bihar kontluklarının ispán'ı (1443-1446), Közép-Szolnok, Kraszna, Szabolcs, Szatmár ve Ugocsa kontluklarının ispán'ı (1444-1446), Bereg ve Máramaros kontluklarının ispán'ı (1445-1446) Macaristan Krallığı naip-valisi (1446) [37][38]
1446-1448 Emeric Bebek Macaristan Diyet'i tarafından seçildi Nicholas Újlaki ile beraber (1441-1458); Ayrıca Abaúj Kontluğu’nun ispán'ı (1446-1448) and Jász halkı yargıcı (1446-1448); II. Kosova Muharebesi'nde Osmanlı karşısında savaşırken ölmüştür [37][38][39]
1449-1458 János Rozgonyi ilk hükümdarlığı; Nicholas Újlaki ile beraber (1441-1458); Ayrıca Sopron ve Vas kontluklarının ispán'ı (1449-1454), Sekellerin kontu (1457-1458) [37][38]
1459-1461 Ladislaus Kanizsai Matthias János ve Sebastian Rozgonyi ile beraber (1459-1460) ve kardeşi Nicholas Kanizsai ile beraber (1461) [40]
1459-1460 János Rozgonyi Matyas Ladislaus Kanizsai ile beraber (1459-1461) ve Sebastian Rozgonyi ile beraber (1459-1460) [41]
1459-1460 Sebastian Rozgonyi Matyas Ladislaus Kanizsai ile beraber (1459-1461)ve János Rozgonyi ile beraber (1459-1460) [42]
1461 Nicholas Kanizsai Matyas kardeşi Ladislaus Kanizsai ile beraber (1459-1461) [40]
1462-1465 Nicholas Újlaki Matyas ikinci hükümdarlığı [43]
János Pongrác of Dengeleg Matyas ilk hükümdarlığı [9]
1465-1467 Bertold Ellerbach of Monyorókerék Matyas asi Erdel soylularının onları liderleri olarak seçmesinin ardından görevden alındı [44]
Kont Sigismund Szentgyörgyi Kont Peter Szentgyörgyi'nin kardeşleri (1498-1510); [45]
Count John Szentgyörgyi [45]
1468-1474 Nicholas Csupor of Monoszló Matyas János Pongrác of Dengeleg ile beraber (1468-1472) [32]
1468-1472 János Pongrác of Dengeleg Matyas ikinci hükümdarlığı; Nicholas Csupor of Monoszló ile beraber (1468-1474) [9]
1472-1475 Blaise Magyar Matyas 1475 Racova Muharebesi'nde Boğdan prensi III. Ştefan'a gönderilen Macar destek kuvvetlerinin lideri [36][46]
1475-1476 János Pongrác of Dengeleg Matyas üçüncü hükümdarlığı [36]
1478-1479 Peter Geréb of Vingárt Matyas [36]
1479-1493 Stephen (V) Báthory of Ecsed Matyas, II. Vladislaus [36]
1493-1498 Bartholomew Drágfi of Béltek II. Vladislaus Ladislaus Losonci, Jr. ile beraber (1493-1494); Sekellerin isyanını bastırdı [36][47]
1493-1495 Ladislaus Losonci, Jr. II. Vladislaus Bartholomew Drágfi of Béltek ile beraber (1493-1498) [31][36]
1498-1510 Kont Peter Szentgyörgyi II. Vladislaus Kontlar Sigismund ve János Szentgyörgyi'nin kardeşi (1465-1467) [36][48]

Onaltıncı yüzyıl

değiştir
 
Stephen Báthory
"Transilvanya Voyvodası, István Báthory! (...) Transilvanya uzun zamandır benim korumam altında, (...) ve ülke bana ait (...). Bu nedenle, sadakatiniz doğrultusunda benim gücüm dışında bana göre Transilvanya'yı sana teslim ediyorum."

1571 Ahidnâme, Stephen Báthory'den Sultan II. Selim'e[49]

Dönem Makam sahibi Hükümdar Notlar Kaynak
1510-1526 János Zápolya (Szapolyai) II. Vladislaus, II. Lajos Macaristan kralı oldu [1][36][37]
1527-1529 Péter Perényi János Zápolya János Zápolya'yı terk edip, I. Ferdinand'ın destekçesi oldu [1][36][50]
1530-1534 Stephen (VIII) Báthory of Somlyó I. Ferdinand [1][36]
1530 Bálint Török [36]
1530-1534 Jerome Laski János Zápolya Onu hapseden krala karşı komplo kurdu [1][36][51]
1533-1534 Emeric Czibak [36]
1534-1540 Stephen Majláth of Szunyogszeg János Zápolya Gyarmatlı Emeric Balassa (1538-1540) ile birlikte; Erdel'i Macaristan Krallığı'ndan ayırmayı planladı, ancak Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirildi [1][52][53]
1538-1540 Emeric Balassa of Gyarmat János Zápolya Szunyogszeg'li Stephen Majláth (1534-1540) ile birlikte; Osmanlılar Erdel'i işgal ettiğinde kaçtı [1][52][53]
1551 George Martinuzzi I. Ferdinand seçilmiş kral János Sigismund'un (1543-1551) küçüklüğünde, Erdel valisi olarak seçilfi [1][52]
1552-1553 Andrew Báthory of Ecsed I. Ferdinand istifa etti [1][36][54]
1553-1556 Stephen Dobó I. Ferdinand Macaristan kralı tarafından atanan son voyvoda [1][36]
Francis Kendi
1571-1576 Stephen Báthory Üç Millet tarafından seçilen ve Osmanlı Sultanı II. Selim tarafından onaylandı; 1576'da Polonya kralı seçildikten sonra kendisini Erdel prensi ilan etti [1][36][55]
1576-1581 Christopher Báthory Stephen Báthory [1][56]
1581-1586 Sigismund Báthory Stephen Báthory son voyvoda; Transilvanya prensi unvanı 1595'te İmparator Rudolph tarafından onaylandı. [57][58]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n Fallenbüchl 1988, p. 77.
  2. ^ a b c d e Zsoldos 2011, p. 36.
  3. ^ Negrău 2011, p. 92.
  4. ^ Curta 2006, s. 355.
  5. ^ Engel 2001, pp. 35., 381.
  6. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Treptow, Popa 1996, p. lvi.
  7. ^ a b Kristó 2003, p. 97.
  8. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Engel 2001, p. 381.
  9. ^ a b c Markó 2000, p. 291.
  10. ^ a b c d e f g h i j k l m n o Zsoldos 2011, p. 37.
  11. ^ a b Markó 2000, p. 283.
  12. ^ Engel 2001, pp. 90., 381.
  13. ^ a b c d e f g h Zsoldos 2011, p. 38.
  14. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Engel 2001, p. 382.
  15. ^ Markó 2000, p. 254.
  16. ^ Makkai 1994, p. 195.
  17. ^ a b c Sălăgean 2005, p. 176.
  18. ^ a b c d Zsoldos 2011, pp. 38., 209.
  19. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an Treptow, Popa 1996, p. lvii.
  20. ^ a b c d e f g h i j k l Zsoldos 2011, pp. 39., 209.
  21. ^ Markó 2000, p. 207.
  22. ^ a b c d e Zsoldos 2011, pp. 40., 209.
  23. ^ Kristó 2003, p. 232.
  24. ^ Engel 1996, pp. 11., 200.
  25. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Engel 2001, p. 383.
  26. ^ a b Engel 1996, p. 11.
  27. ^ a b c d e f g h Engel 1996, pp. 11-12.
  28. ^ a b c d e Engel 1996, pp. 182., 383.
  29. ^ a b c d Markó 2000, p. 287.
  30. ^ a b c d e f g h i j Engel 1996, pp. 11., 13.
  31. ^ a b c d Markó 2000, p. 288.
  32. ^ a b c Markó 2000, p. 284.
  33. ^ Markó 2000, p. 289.
  34. ^ a b c Engel 1996, pp. 11., 14.
  35. ^ a b c d Engel 1996, p. 14.
  36. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Treptow, Popa 1996, p. lviii.
  37. ^ a b c d e f g h Engel 2001, p. 384.
  38. ^ a b c d Engel 1996, p. 15.
  39. ^ Markó 2000, pp. 282-283.
  40. ^ a b Markó 2000, p. 286.
  41. ^ Markó 2000, p. 275.
  42. ^ Markó 2000, pp. 291-292.
  43. ^ Markó 2000, pp. 291., 294.
  44. ^ Markó 2000, p. 285.
  45. ^ a b Markó 2000, pp. 278., 293.
  46. ^ Markó 2000, pp. 288-289.
  47. ^ Markó 2000, pp. 283-285.
  48. ^ Markó 2000, p. 278.
  49. ^ Barta 1994, s. 260.
  50. ^ Markó 2000, pp. 290-291.
  51. ^ Markó 2000, pp. 287-288.
  52. ^ a b c Barta 1994, s. 253.
  53. ^ a b Markó 2000, p. 282.
  54. ^ Markó 2000, p. 256.
  55. ^ Barta 1994, ss. 260, 263.
  56. ^ Barta 1994, s. 263.
  57. ^ Barta 1994, ss. 263, 294-295.
  58. ^ Szegedi 2009, p. 101.