Racova Muharebesi
Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Mayıs 2008) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Racova Muharebesi veya Vaslui Muharebesi (Rumence: Podul Înalt), 10 Ocak 1475'te Boğdan Prensliği komutanı III. Ştefan ile Osmanlı Devleti komutanı Hadım Süleyman Paşa arasında yapılmıştır. Hadım Süleyman Paşa zamanın Rumeli beylerbeyiydi. Savaş, Podul Înalt (Yüksek Köprü) ile Vaslui kenti arasında Racova adı verilen bir ovada Boğdan'da yapılmıştır. Bu bölge günümüzde Romanya sınırları içerisindendir. Osmanlıların kuvvetleri, 40.000 Boğdanlı askerle karşılaştı. Boğdan kuvvetlerinde takviye birlikler de yer alıyordu. Adları Kronika Polska olan bu birlikler 40.000 kişilik Boğdan ordusunu desteklediler.[6]
| Racova Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Boğdan Prensliği |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
III. Ştefan |
Hadım Süleyman Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
|
37.000-47.000 asker[1][2] (III.Ştefan'ın iddiası) (Dönemin askeri tarihi, askeri olanakları göz önüne alındığında Boğdan Prensliğinin bu kadar yüksek sayıda asker çıkarması mümkün gözükmemektedir.) 20.000-25.000 (modern tahminler) |
60.000-120.000[1][3] (III.Ştefan'ın iddiası) (Bu savaştan sonra Sultan Mehmed'in Racova'da yenilen Osmanlı ordusundan daha büyük bir kuvvet kurup III.Ştefan'ın üzerine yürüdüğü ve ordu mevcudunun 30 bin asker[4] olduğu aktarılmıştır. Bu aktarım ve bilgi göz önüne alındığında Batılı kaynakların bu savaşta Osmanlı ordusu için verdiği sayılar zaferin değerini büyütmek için abartılmıştır.) 20.000-30.000[5] (modern tahminler) | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor | Ağır | ||||||
III. Ştefan Boğdan galibiyetini Haçlıların Müslümanlara karşı ilk büyük galibiyeti olarak nitelendirmiştir [kaynak belirtilmeli]. Leh tarihçi Jan Długosz'a göre Ştefan galibiyeti kutlamamıştır; hatta galibiyeti ona hatırlatmamaları için askerlerine baskı yapmıştır.[kaynak belirtilmeli]
Savaşın Nedeni değiştir
İstanbul’u fethiyle Anadolu ve Balkanlarda hâkimiyet tesis edilmeye başlandığını ve Doğu Roma’nın mirasçısı rolüyle hareket edildiğini görüyoruz. Boğdan Prensliği de bundan dolayı 1455 yılında Osmanlıların hâkimiyetini tanıyarak vergi vermeyi kabul etmiştir. Böylece Osmanlı tarihinde Kara Boğdan diye adlandırılan Moldavya prensliği Osmanlı nüfuzu altına girmiştir. 1457’de Boğdan Prensi olan III. Ştefan, ilk zamanlarda Türk hâkimiyetini kabul ederek vergisini ödedi; ancak Osmanlı’nın; Napoli, Papa ve Venedik ile denizde, Arnavut ve Macarlarla ise karada giriştiği mücadeleler sırasında bağımsızlığını elde etmek için birçok girişimde bulundu. Boğdan Prensi Ştefan, Eflâk üzerine hareket ederek Eflâk voyvodasını kaçmak zorunda bırakmıştı. Osmanlı, bu olay karşısında Boğdan’dan tazminat istemiş, Leh Kralı ise olaya müdahale ederek tazminatı karşılamak için bir heyet göndermişti. Osmanlı, Leh Kralı’nın müdahalesini reddederek Rumeli Beylerbeyi Hadım Süleyman Paşa’yı Boğdan’a yollamıştır.
Savaşa Hazırlık değiştir
Osmanlılar değiştir
Hadım Süleyman Paşa bu seferden önce İşkodra üzerine gönderilmiş, bu yüzden yorgun ve gerekli teçhizattan yoksun bir şekilde Boğdan'a varmıştır[7]. Ordu sayısı ise Batılı kaynakların iddiasına göre 60 bin ile 120 bin[8] arası olarak iddia edilse de, o dönemde Sultan Mehmed'in komuta ettiği orduların geneli itibarıyla 30 bin ile 50 bin arası olduğu için alelade bir Osmanlı paşasının bu kadar yüksek sayıda bir orduyu yönetmesi mümkün gözükmemektedir. İlaveten dönemin askeri şartları göz önüne alındığında ve Osmanlı'nın askeri tarihine bakıldığında ilk 100 bin kişilik kuvveti II.Selim döneminde oluşturabilmiştir[9]. Onun için bu savaşta Osmanlı ordusunun 20 bin ile 30 bin arasında olduğu tahmin edilmektedir.
Boğdanlılar değiştir
Stephan batıdan büyük bir kuvvet yardımı yapılacağını umuyordu. Daha çok da Müslümanlara karşı savaşıldığından Papa'dan yardım bekliyordu. Ancak Papa'dan beklediği yardımdan hayli az aldı[kaynak belirtilmeli]. Macaristan Krallığı 1800 Macar gönderdi. Lehistan Krallığı 2000 atlı gönderdi. Ştefan da 5000 kişilik bir kuvvet hazırladı. 20 top vardı. Hafif süvari birlikleri, ağır piyade birlikleri vardı. Ordu toplamda 40 000 kişiye ulaştı. 10-15 bini atlı birliklerden oluşuyordu. 30.000 gönüllü yaya insan vardı. Gönüllü olduklarından ellerinde ne varsa o aletlerle gelmişlerdi. Çoğunda ok ve el yapımı silahlar vardı. Böylece Boğdan ordusu 40.000'e ulaşmıştı.
Savaşın Gelişimi değiştir
1474'ün Aralık ayında Osmanlı ordusu Boğdan'ya ulaştı. Boğdanlılar Osmanlılar geldiğinde hiçbir şeyle karşılaşmasınlar diye hayvanları ve insanları kuzeye göndermişlerdi.
Osmanlı keşif grupları Süleyman'a Vaslui yakınlarında bazı köyler olduğunu rapor etti. Osmanlı Ordusu köylere doğru yürüyüşe geçti. Kış kalınacak yerleri daraltıyor ordunun işini zorlaştırıyordu. Bazı Osmanlı kuvvetleri Boğdan'ın başkenti Seceava'ya yürüyüşe geçti. Boğdan Ordusu Vaslui'de kalıyordu ve Osmanlı Ordusu ile karşılaştı. Osmanlılar yol üzerindeki nehri geçmek zorundaydı. Köprü ağır kuşatma aletlerinin geçmesine izin vermiyordu. Köprünün tahtadan yapılmış olması işi zorlaştırıyordu. Boğdan komutanı Ştefan köprünün çevresini savaş alanı olarak seçti. Köprünün bulunduğu yer babasının Lehleri 1450'de yendiği yerdi. Bölge savunanlar için çok iyiydi. Saldıran grup yani Osmanlıların işinin zor olacağı için Ştefan burayı seçmişti. Vadi, tepelerle ve ormanlarla kaplı olduğundan savunulması kolaydı.
10 Ocak Salı sabahı savaş başladı. Sisli bir hava vardı. Ştefan toplarla köprünün olduğu yeri topa tuttu. Yaya birlikler ve okçular ormandaydı. Onlarla beraber Boyar süvariler ve hafif süvarilerde vardı.
Boğdanlılar ilk hareketi yaptı ve bandoyu savaş alanına yöneltti. Süleyman Paşa böylece ormanda bir ordunun saklı olduğunu anladı. Boğdan ve yerli birlikler Osmanlı saldırısı karşısında geri çekilme emri almışlardı. Süleyman Paşa saldırılmasını emretti ki bu büyük hataydı[kaynak belirtilmeli]. Boğdan ordusu geri çekilirken toplar başladı ve Osmanlılar bozguna uğradı. (Bu taktiğin yaratıcısı Türklerdir ve çok kez kullanmışlardır[kaynak belirtilmeli]ancak ilk kez kendilerine karşı kullanıldığını gördüler.) Ardından tüfekçilerin ateşiyle Osmanlılar dağıldı. Boğdanlı okçular sisten önlerini göremedikleri için Osmanlılara ateş açamadılar. Boğdanlı hafif süvari birlikleri vurkaç yöntemi ile Osmanlı ordusuna çok büyük kayıp verdiler. Osmanlı süvarileri köprüyü geçmeye çalıştılar ancak köprü yıkıldı. Köprü geçilebilseydi savaş Osmanlıların lehine dönecekti ama geçilemedi.
Osmanlı ordusu topa tutulmamak için dağılmıştı. Hazırda bekleyen Boğdan yerli birlikleri 5000 kişi olarak dağılan 7000 kişilik yeniçeri grubunu buldu.Savaşın kaybedildiğini anlayan sipahi komutanları geri çekilirken Süleyman Paşa süvarileri kaybetmemek için piyade birlikleri Boğdan cephesine saldırttı.
Süleyman Paşa atak kolunu güçlü tutmak için takviye yollamak istedi fakat o sırada Boyar ve hafif Boğdan süvarilerinin karşı tarafta Osmanlı Ordusu'nu yok ettiğini bilmiyordu. Ştefan karşı bir saldırı düzenledi. 40 bin kişilik Boğdan ordusu her koldan saldırdı. Değişik bir taktik uygulayan Ştefan bandoyu başka orduyu başka tarafa yönlendirdi. Osmanlı Ordusu bandoya sesin geldiği yere gitmeye başlayınca her taraftan sarılan ordu bozguna uğradı. Boğdan ordusu ilerlerken Süleyman Paşa ordunun kontrolünü kaybetmişti.
Önce kuvvetlerini toparlamaya çalıştı ancak son birlikleri de geri çekilmeye başladı.Böylece Osmanlı ordusu 40 000 kişilik Boğdan ordusu karşısında yenildi.
Kaynakça değiştir
- ^ a b Saint Stephen the Great in his contemporary Europe (Respublica Christiana), p. 141
- ^ Istoria lui Ştefan cel Mare, p. 133
- ^ Studii Noi Despre Probleme Vechi – Din Istoria Evului Mediu Românesc, p. 91
- ^ Kármán, Gábor; Kunčevic, Lovro, eds. (2013). The European Tributary States of the Ottoman Empire in the Sixteenth and Seventeenth Centuries. Leiden: Brill. ISBN 9789004246065.
- ^ Kronika Polska mentions 40,000 Moldavian troops; Gentis Silesiæ Annales mentions 30,000 Ottoman troops and "no more than" 40,000 Moldavian troops; the letter of Stephen addressed to the Christian countries, sent on 25 January 1475, mentions 30,000 Ottoman troops; see also The Annals of Jan Długosz, p. 588;
- ^ Kronika Polska 40,000 Boğdan askerinden; Gentis Silesiæ Annales 120,000 Osmanlı askerine karşılık "40,000'den az" Boğdan askerinden; III. Ştefan'in Hristiyan ülkelere 25 Ocak 1475'te gönderdiği mektup 120.000 Osmanlı askerinden bahsetmektedir. Ayrıntılı bilgi için bakınız: The Annals of Jan Długosz, p. 588;
- ^ MESERVE, Margeret, "Medieval Sources for Renaissance Theories on the Origins of the Ottoman Turks, Europe und die Türken in der Renaissance, yay. haz. Bodo Guth- miller, Wilhelm Kühlmann, Tübingen 2000, s. 410.
- ^ OUSTERHOUT, Robert, "The East, the West, and the Appropriation of the Past in Early Ottoman Architecture", Gesta, c. 43/2, International Center of Medieval Art 2004, s. 165-167.
- ^ Tufan Gündüz-Son Kızılbaş
- Antena 1, Amintirile unui Pelerin (belgesel)
- Babinger, Franz. Mehmed the Conqueror and his time ISBN 0-691-01078-1
- Cândea, Virgil. Saint Ştefan the Great in his contemporary Europe (Respublica Christiana), Balkan Studies 2004
- Catholic Encyclopedia, Rumania. (source: New Advent 1 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
- Denize, Eugen. Semnificaţia Haracului în relaţiile Moldo-Otomane din vremea lui Ştefan cel Mare — Câteva Consideraţii.
- Długosz, Jan. The Annals of Jan Długosz ISBN 1-901019-00-4
- Ghyka, Matila. A Documented Chronology of Roumanian History - from prehistoric times to the present day, Oxford 1941
- Florescu, R. Radu; McNally, T. Raymond. Dracula: Prince of many faces - His life and his times ISBN 978-0-316-28656-5
- Inalcik, Halil. The Ottoman Empire - The Classical Age 1300-1600 ISBN 1-84212-442-0
- Iorga, Nicolae. Istoria lui Ştefan cel Mare, 1904 (new edition 1966), Bükreş.
- Matei, Mircea D.; Cârciumaru, Radu. Studii Noi Despre Probleme Vechi — Din Istoria Evului Mediu Românesc. Editura Cetatea de Scaun, ISBN 973-85907-2-8
- Nevill Forbes; Arnold J. Toynbee; D. Mitrany, D.G. Hogarth. The Balkans: A History of Bulgaria, Serbia, Greece, Rumania, Turkey, 2004. ISO-8859-1
- Samuelson, James. Roumania Past and Present 1 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Chapter XI 5 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Originally published London: Longmans, Green, and Co., 1882. Electronic text archive on the site of the Center for Advanced Research Technology in the Arts and Humanities, University of Washington.
- Sandberg-Diment, Erik. Artistic Route Through Romania 18 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, The. 1998
- Sfântul Voievod Ştefan cel Mare, Chronicles. (retrieved)
- Angiolello, Giovanni Maria. Historia Turchesca
- Bonfinius, Antonius. Historia Pannonica ab Origine Gentis AD Annum 1495
- Curius, Joachim. Gentis Silesiæ Annales
- Długosz, Jan. Historiae Polonicae, Leipzig 1712
- Husein, Kodja. Great Events
- Murianus, Mathaeus. Letter to Leonardo Loredano, written on December 7, 1502
- Orudj bin Adil and Şemseddin Ahmed bin Suleiman Kemal paşa-zade. The Chronicles of the Ottoman Dynasty
- Pasha, Lütfi. The Chronicles of the House of Osman (Tevarih-i al-i Osman)[kaynak belirtilmeli]
- Sa'd al-Din. Crown of Histories (Tadj al-tawarikh)(?)[kaynak belirtilmeli]
- Ştefan the Great; letter of January 25, 1475
- Stryjkowski, Maciej. Kronika Polska
- Spinei, Victor. Moldavia in the 11th-14 Centuries, Romania 1986
- Panaite, Viorel. The Ottoman Law of War and Peace—The Ottoman Empire and Tribute Payers. ISBN 0-88033-461-4
- Papacostea, Şerban. Relaţiile internaţionale ale Moldovei în vremea lui Ştefan cel Mare
- Pippidi, Andrei. Noi Izvoare Italiene despre Vlad Ţepeş şi Ştefan cel Mare; Studies and Materials of Medium History XX/2002
- Turnbull, Ştefan. The Ottoman Empire 1326-1699 ISBN 1-84176-569-4
- Ureche, Grigore and Costin, Nicolae. Letopiseţul Ţărîi Moldovei