Vikipedi

Dunnottar Kalesi

İskoçya'da harabe olmuş bir kale

Dunnottar Kalesi (İskoçça: Dùn Fhoithear, “meyilli yamaçtaki kale”)[1] İskoçya’nın kuzeydoğu kıyısındaki kayalık bir yamaçta, Stonehaven’ın yaklaşık 3,2 km güneyinde yer alan Orta Çağdan kalma harabe olmuş bir kaledir. Halen ayakta olan yapıların çoğunluğu 15. ve16. yüzyıllardan kalmadır ancak kalenin bu bölgeye Erken Orta Çağ'da takviye edildiğine inanılmaktadır. Dunnottar, stratejik konumu ve savunma gücü sebebiyle 18. yüzyılda Jacobite üyelerinin ayaklanmasına İskoçya tarihinde önemli bir rol oynamıştır.

Dunnottar Kalesi
İskoçya Aberdeenshire
Üsküp Kalesi'nin konumu
Üsküp Kalesi'nin konumu
Dunnottar Kalesi
Dunnottar Kalesi (İskoçya Aberdeenshire)
Koordinatlar56°56′45″N 2°11′58″W / 56.9457767°K 2.1993788°B / 56.9457767; -2.1993788
Yapı bilgisi
Yapı sahibiDunecht Mülkleri
Halka açık mı?Evet
Bugünkü durumuHarabe
Yapı tarihçesi
İnşaYaklaşık 1400-1600
Garnizon bilgisi
KullananlarKeith Klanı, Kont Mareşal
İskoçya üzerinde Dunnottar Kalesi
Dunnottar Kalesi
Dunnottar Kalesi
Dunnottar Kalesi'nin konumu.

Dunnottar, 17. yüzyılda Oliver Cromwell'in ordusu tarafından düzenlenen işgal esnasında İskoçya saray mücevherlerinin saklandığı yer olmasıyla ünlüdür. 14. yüzyıldan itibaren Keith klanına ait olan ve Kont Mareşal'in ikametgahı olan Dunnottar, son Kont'un 1715 yılındaki Jacobite ayaklanmasına katılarak tüm unvanlarından feragat etmesiyle önemini yitirmiştir. Kale 20. yüzyılda restore edilmiştir ve halka açıktır.

Kaleden geriye kalan harabeler 1,4 hektarlık bir alana yayılmış olup Kuzey Denizi'ne bakan 49 metre yüksekliğindeki sarp kayalıklarla çevrilidir. Yamaçla ana karayı birbirine bağlayan dar bir toprak parçası üzerinde girişteki bekçi kulübesine giden dik bir yol bulunur. Kalenin içinde bulunan çeşitli yapılar arasında 14. yüzyıldan kalma bir kule evi ve 16. yüzyıldan kalma bir saray yer alır. Dunnottar Kalesi koruma altında olan bir anıttır[2] ve bu alandaki yapıların on iki tanesi İskoç hükümetince hazırlanan koruma listesine alınmıştır.[3]

Tarihçesi değiştir

Erken Orta Çağ değiştir

 
Dunnottar Kalesi'nin tarihi görünümü

Dunnottar’da 5. yüzyılda Aziz Ninian tarafından bir şapel inşa edildiği söylenir,[4] ancak bu bölgeye kalenin ne zaman inşa edildiği kesin olarak bilinmemektedir ve her halükarda bu efsanenin gerçek olma ihtimali oldukça düşüktür. Bu bölgeye yapılan en erken atıf, 681 ve 694 yıllarında gerçekleşen iki "Dún Foither" kuşatmasından söz eden Ulster Analları'nda yer alır. 681 yılındaki kuşatmanın Fortriu'nun Pikt kralı Brude tarafından İskoçya’nın kuzeydoğu kıyısındaki gücünü arttırmak üzere gerçekleştirildiği düşünülmektedir.[5] İskoçya Günlükleri, rí Alban (Alba Kralı) adıyla anılan ilk kral olan İskoçya kralı II. Donald'ın 900 yılında Vikingler tarafından Dunnottar’da gerçekleştirilen bir saldırıda hayatını kaybettiğini yazar.[6] Durham'lı keşiş Symeon'a göre 934 yılında İngiltere kralı Æthelstan ve ordusu İskoçya'ya girerek en kuzeyde Dunnottar’a dek yağmalarda bulunmuştur.[7]

W.D. Simpson, mevcut kalenin altında bir höyük bulunabileceğini iddia etmiştir ancak 1980’li yıllarda yapılan kazılarda erken Orta Çağ'da inşa edilmiş herhangi bir yapıya dair yeterli bulgu ortaya çıkarılmamıştır. Dunnottar yakınlarındaki Dunnicaer'de yer alan kaya balyalarında Pikt kayalarının bulunmasının ardından "Dún Foither"in aslında 48 kilometre kuzeyde yer alan Bowduns ana karasında yer aldığı yönünde spekülasyonlar ortaya atılmıştır.[8]

Geç Orta Çağ değiştir

1165-1214 yılları arasında tahtta kalan Kral 1. William'ın hükümdarlığı sırasında (1165-1214 sayılı karar) Dunnottar Mearns bölgesinin yerel yönetim merkeziydi.[9] Kalenin ismi 13. yüzyıl Arthur dönemiromansı Roman de Fergus'da geçer. Bu romansın kahramanı Fergus’un sihirli bir kalkanı almak için Dunnottar’a seyahat etmesi gerekmektedir.[10][11] 1276 yılının Mayıs ayında bu bölgede yer alan bir kilise St. Andrews piskoposu William Wishart tarafından takdis edilmiştir. Kör Harry adlı şaire göre William Wallace Dunnottar’ı 1297 yılında İskoçya Bağımsızlık Savaşları esnasında İngilizlerden ele geçirmiştir. William Wallace’ın yenilgiye uğrayan 4.000 İngiliz askerini kiliseye kapatarak diri diri yaktığı söylenir.[4]

1336'da İngiltere kralı III. Edward 8. Roslin Baronu William Sinclair'esekiz gemiyle birlikte kısmen harabe olmuş Dunnottar’a yola çıkması ve kuzeye düzenleyeceği askerî harekâtta yeniden ikmal noktası olarak kullanılmak üzere kaleyi tekrar inşa etmesi ve güçlendirmesi emrini verdi. Sinclair beraberinde 160 asker, atlar ve bir grup duvar ustası ve marangoz götürdü.[12] III. Edward’ın kendisi Temmuz ayında alanı ziyaret etti[13] ancak İngilizlerin askeri mücadelesi sene sonu gelmeden İskoç hükümdarSör Andrew Murray'nin bir ordu ile Dunnottar’a saldırması ve burayı tekrar harap etmesiyle sona erdi.[4]

14. yüzyılda Dunnottar Kalesi, 5. Sutherland Kontu William de Moravia'ya (ö.1370) tahsis edildi[14] ve kendisine 1346 yılında II. David tarafından kale inşa etme izni verildi.[15][16] 1359 yılında İskoçya Mareşali William Keith, I. Robert'ın yeğeni Margaret Fraser ile evlendi ve kendisine Dunnottar baronu unvanı verildi. Keith daha sonra Dunnottar topraklarını kızı Christian ve damadı Byres’lı William Lindsay'e verdi. Ancak 1392 yılında yapılan mübadele anlaşması ile Keith Dunnottar’ı geri alırken Lindsay ise Fife topraklarını aldı.[17] William Keith Dunnottar’daki kule evinin inşasını tamamladı ancak bölge kilisesine ait kutsal topraklarda inşaat yaptığı gerekçesiyle aforoz edildi. Keith aslında Stonehaven yakınlarında yeni bir bölge kilisesi tahsis etmişti ancak Papa’ya mektup yazmak zorunda kaldı ve Papa XIII. Benedict 1395 yılında Keith’in aforoz edilmesini geri aldı. William Keith’in soyundan gelenlere 15. yüzyılın ortasında Kont Mareşal unvanı verildi ve 18. yüzyıla dek Dunnottar’ın sahibi onlar oldu.[4]

16. yüzyılda yeniden inşa edilişi değiştir

 
5. Kont Mareşal George Keith'in Cosmo Alexander tarafından yapılmış portresi

16. yüzyıl boyunca Keith klanı hem Dunnottar’daki hem de Doğu Lothian’daki Keith Mareşal adlı birincil konutlarını iyileştirdi ve genişletti. 1504 yılında IV. James Dunnottar'ı ziyaret etti ve 1531 yılında V. James Kont’un adamlarını Dunnottar’ın krallığın başlıca güçlü noktalarından biri olduğu gerekçesiyle askerlik görevinden muaf ilan etti.[18] İskoç Kraliçesi Mary Stuart, 1562 yılında Corrichie Savaşı'nın ardından ve ikinci bir kez 1564 yılında Dunnottar’ı ziyaret etti.[4] VI. James 1580 yılında Fife ve Angus üzerinden yapılan bir resmi gezi kapsamında[19] on gün süreyle burada kaldı ve bu süre içinde Danışma Meclisi burada toplandı.[20] Katolik soyluların 1592 yılında gerçekleştirdiği bir ayaklanma sırasında Dunnottar Huntly Kontu adına Kaptan Carr tarafından ele geçirildi ancak birkaç hafta sonra Lord Mareşal tarafından geri alındı.[21]

1581'de George Keith 5. Kont Mareşal oldu ve Orta Çağ'dan kalma bu kaleyi büyük çaplı bir restorasyondan geçirerek yaşanması daha rahat bir eve dönüştürdü. Aberdeen'deki Mareşal Yüksekokulu'nun kurucusu olan 5. Kont, Dunnottar’a hem güvenli olması hem de dramatik durumu nedeniyle değer veriyordu.[22] Kuzeydoğu yamacına bir dörtgen şeklinde sıralanmış yapılardan oluşan bir “saray” inşa edilerek deniz manzaralı lüks yaşam alanları oluşturuldu. 13. yüzyıldan kalma şapel restore edildi ve bu dörtgene dahil edildi.[15] Günümüzde Benholm’s Lodging olarak bilinen taştan etkileyici bir bekçi kulübesi inşa edildi. Burada girişe bakan birçok lombar bulunuyordu. Her ne kadar etkileyici olsa da bunlar büyük olasılıkla gerçekten savunma amaçlı değil süs amaçlıydı.[23] Kont’un 'Samson' karakterini tasvir eden duvar halılarıyla süslü bir süiti vardı. Bunun Kont’un dini bakış açısını simgelediği düşünülmektedir.[24]

İç savaşlar değiştir

 
7. Kont Mareşal William Keith’in George Jamesone tarafından 1636 yılında yapılmış portresi

1639'da 7. Kont Mareşal William Keith mevcut Episkopal Kilise sistemine ve I. Charles'ın gerçekleştirmeye çalıştığı değişikliklere karşı çıkan Covenanters hareketini desteklediğini açıkladı. Mareşal, 1. Montrose Markizi James Graham ile birlikte Huntly Kontu ve 2. Aboyne Vikontu James Gordon'a karşı savaş açtı ve Kraliyet yanlılarının Stonehaven'i ele geçirme girişimini bertaraf etti. Ancak Montrose taraf değiştirerek Kraliyet yanlılarının yanına geçip kuzeye ilerleyince Mareşal Dunnottar’da kaldı ve bu tavrından Parlamento tarafından kendisine bu bölgenin kumandası verildiğinde de, Montrose Stonehaven’ı ateşe verdiğinde de vazgeçmedi.[25]

Mareşal ardından Engager adlı akıma katıldı. Bu grup kralla bir anlaşma yapmıştı ve 1648’de kraliyet yanlılarını desteklemek için bir atlı birliğiyle Preston Savaşı'na katıldı.[25] 1649 yılında I. Charles’ın idam edilmesinin ardından Engagers akımı I. Charles’ın oğlu ve varisine biat etti. II. Charles kral ilan edildi ve 1650 yılında İskoçya’ya geldi. Temmuz 1650'de Dunnottar'ı ziyaret etti, ancak İskoçya’da bulunması Oliver Cromwell'in İskoçya'ya saldırmasına sebep oldu ve İskoçlar Eylül 1650’de Dunbar'da yenilgiye uğradılar.[26]

Saray Mücevherleri değiştir

II. Charles, 1 Ocak 1651'de Scone Sarayı'nda tahta çıktı ve tören esnasında saray mücevherleri (kraliyet sembolleri olan taç, kılıç ve asa) kullanıldı. Ancak Cromwell’in askerlerinin Lothian bölgesinde olması sebebiyle bu saray mücevherleri Edinburgh’a geri götürülemedi. Kont Mareşal saray mücevherlerinden resmi olarak sorumluydu[25] ve Haziran ayındaki Danışma Meclisi toplantısında onların Dunnottar’da saklanmasına karar verdi.[17] Mücevherler kaleye Katherine Drummond tarafından yün çuvallarına gizlenmiş bir şekilde getirildi.[27] Sör George Ogilvie (veya Ogilvy) kalenin korunmasından sorumlu yüzbaşı-vali olarak görevlendirildi.[28]

Kasım 1651 tarihinde Cromwell’in orduları Ogilvie’ye teslim olması çağrısında bulundu ancak Ogilvie bunu reddetti. Bunun üzerine kalenin çevresinde gerçekleşen kuşatma esnasında saray mücevherlerinin kaleden çıkarılması Sör George Ogilvie’nin karısı Elizabeth Douglas ve Kineff Bölge Kilisesi papazı James Granger’ın karısı Christian Fletcher tarafından planlandı. Önce krala ait belgeler Elizabeth Douglas’ın bir akrabası olan Anne Lindsay tarafından üzerindeki kıyafetlerin içerisine dikili bir şekilde gizlenerek kaleden çıkarıldı.[27] Saray mücevherlerinin kaleden çıkarılmasına ilişkinse iki farklı hikâye bulunmaktadır. Fletcher 1664 yılında taç, kılıç ve asayı Şubat ve Mart 1652 yılında gerçekleştirdiği üç farklı ziyarette dolu çuvallara gizleyerek kaleden çıkardığını belirtti. 18. yüzyılda Kont Mareşale verilen bir diğer bilgiye göreyse saray mücevherleri kaleden sahile indirilmişti ve Fletcher’ın hizmetçisi tarafından yosun dolu bir sepet içerisinde taşınarak götürülmüştü. Saray mücevherlerini kaleden kaçıran Fletcher ve kocası onları Kinneff'deki Eski Kilise’nin zemini altına gömdüler.

Bu esnada Mayıs 1652 yılına gelindiğinde kuşatmanın kumandanı Albay Thomas Morgan, Dunnottar’ın alınması için gerekli ağır silahları teslim almıştı.[28] Ogilvie 24 Mayıs’ta garnizonunun özgür kalması şartıyla teslim oldu. Saray mücevherlerinin yerinde olmadığını gören Cromwell destekçileri Ogilvie ve karısını bir sonraki yıl saray mücevherlerinin yurt dışına kaçırıldığına dair bir söylenti ortaya çıkıncaya dek kalede esir tuttular. Kaleye ait mal mülkün yirmi bir pirinç top da dahil olmak üzere büyük çoğunluğu götürüldü [29] ve Mareşal’in Cromwell hükûmeti tarafından kesilen cezaları ödeyebilmek için başka topraklarını ve mallarını da satması gerekti.[25]

1660’ta Restorasyon döneminde II. Charles’ın tahta geçmesi ile saray mücevherleri Kinneff Kilisesi’nden alınarak krala iade edildi. Oglivie ile Kont Mareşal’in annesi arasında, saray mücevherlerini hangi tarafın kurtardığı konusunda tartışma çıktı.[25] Ancak Oglivie nihayetinde baron unvanıyla ödüllendirildi. Fletcher, Parlamento tarafından 2.000 Merk ile ödüllendirilmişti, ancak bu para hiçbir zaman kendisine ödenmedi.[27]

Whig ve Jacobite Üyeleri değiştir

 
Dunnottar’ın John Slezer tarafından 1693 yılında çizilmiş resmi

Dunnottar’da dini ve siyasi çatışmalar 17. yüzyıl boyunca, 18. yüzyılın başlarına kadar devam etti. 1685’te, yeni tahta geçen VII. James'i hedef alan Argyll Kontu isyanı sırasında 167 Covenanters destekçisi tutuklanarak Dunnottar’ın mahzenlerinden birinde esir tutuldu. Bu esirler, yeni krala bağlılık yemini etmeyi reddeden 122 erkek ve 45 kadından oluşan bir gruptu. Covenanters akımının bünyesinde kraliyet karşıtı bir grup olan Whig üyeleri ile bağlantıları bulunuyordu.[30] Bu Whiggamore destekçileri 24 Mayıs’tan Temmuz’un sonlarına kadar burada esir tutuldu. 25’i mahzenden kaçtıktan sonra bunların ikisi uçurumdan düşerek öldü, 15’i ise tekrar yakalandı.[31] Beş esir mahzende hayatını kaybederken 37’si krala bağlılık yemini ettikten sonra serbest bırakıldı.[30] Geriye kalan esirler ise Pitlochie'li George Scot tarafından düzenlenen bir koloni kurma planı kapsamında Perth Amboy, New Jersey'e nakledildi. Scot’ın kendisi de dahil birçok kişi bu yolculukta hayatını kaybetti.[32] 16. yüzyıldan kalan kale binalarının arasında bulunan “Kralın Yatak Odası”nın altındaki bu mahzen, o dönemden bu yana “Whigs’ Vault” (Türkçe: Whig Mahzeni) olarak adlandırılmaktadır.[30]

Jacobite üyeleri de (sürgün edilmiş Stuart Hanedanı'nın destekçileri) Hannover Hanedanı destekçileri de (I. George ve onun soyundan gelenleri destekleyenler) Dunnottar Kalesi'ni kullandı. 1689'da Vikont Dundee'nin tahttan alınmış II. James'i destekleme çabaları dahilinde kalede III. William ve II. Mary için garnizon kuruldu. Bu garnizonun komutanlığına ise Kont Mareşal atandı.[33] Aberdeen’den gelen, Jacobite üyesi olduğu düşünülen ve aralarında Mareşal Yüksekokulu’nda matematik profesörü olarak görev yapan George Liddell da bulunan 17 kişi yakalanarak yaklaşık üç hafta boyunca kalede esir tutuldu.[34] 1715 Jacobite Ayaklanması'nda 10. Kont Mareşal George Keith aktif olarak isyancılarla birlik olup Şerifmuir Savaşı'nda bir süvari birliğine önderlik etti. Yükselmeye devam eden Kont Mareşal daha sonra ayaklanmadan ayrılarak Avrupa’ya kaçtı ve Prusya Krallığı'nda Büyük Frederich'in yönetimi altında Fransız büyükelçiliğine atandı. 1716’da unvanları ve Dunnottar dahil tüm mülkleri elinden alınarak kraliyete teslim edildi.[35]

Takip eden yıllar değiştir

 
Dunnottar Kalesi’nin Waller Hugh Paton tarafından 1867 yılında yapılmış resmi

Kont Mareşal’in el konulan mülkleri 1720’de York Buüldings Şirketi tarafından 41.172 İngiliz sterlini karşılığında satın alındı ve birçok bölümü yıkıldı.[17] Kont Mareşal 1761 yılında İskoçya’ya geri dönerek Dunnottar Kalesi’ni yeniden satın aldı, ancak beş yıl sonra İskoçya’nın Şövalye Mareşali olarak görev yapan Edinburgh’lu avukat Alexander Keith'e (1736-1819) sattı.[36] Dunnottar Kalesi’nin sahipliğini önce Alexander Keith ardından da oğlu Sör Alexander Keith (1768-1852) üstlendi. Ardından 1852 yılında Ochtertyre Baroneti Sör Patrick Keith Murray'e miras kalan kale Temmuz 1873’te Cowie’li ve Raemoir’lü Binbaşı Alexander Innes’e 80.000 İngiliz sterlini karşılığında satıldı.[37] 1925 yılında 1. Cowdray Vikontu Weetman Pearson kaleyi satın aldıktan sonra eşi kalede tamir çalışmaları başlattı.[30] O tarihten bu yana Pearson ailesinin mülkiyetinde kalan kale halka açılmış, 2009 yılında 52.500 ziyaretçi ağırlamıştır.[38]

Dunnottar Kalesi ve üzerinde bulunduğu kayalık burnun 1970’te tarihi anıt olarak ulusal koruma altına alınmasına karar verildi.[2] 1972’de Dunnottar’a ait 12 yapı koruma listesine alındı.[3] Bunlardan üçü “ulusal öneme sahip” olduğu gerekçesiyle A kategorisine dahil edildi (iç kale,[39] ana giriş kapısı,[40] ve Benholm's Lodging[41]). Listeye alınan diğer yapıların ise “bölgesel öneme sahip” olduğuna karar verilerek B kategorisine dahil edildi.[42] Ancak 2018’de Historic Environment Scotlands'ın “Dual Designation 2A Project” adlı projesi kapsamında bu yapılar listeden çıkarıldı.[39][40][41][43][44][45][46][47][48][49][50][51]

Günümüzde Dunnottar Kalesi’nin sahibi ve yöneticisi 3. Cowdray Vikontu'nun küçük oğlu Saygıdeğer Charles Anthony Pearson'dır. Kale artık 210 kare kilometrelik Dunecht Mülkleri'nin bünyesindedir.[52] Mel Gibson ve Glenn Close'un başrollerini paylaştığı 1990 Hamlet filminin bazı sahneleri burada çekilmiştir.[53]

Kalenin Yapıları değiştir

 
Dunnottar Kalesi'nin Planı Lejant: A Bekçi Kulübesi ve Benholm’s Lodging  · B Tüneller  · C Kule evi  · D Demirci ocağı  · E Waterton’s Lodging  · F Ahır  · G Saray  · H Şapel  · İ Arka kapı  · J Whigs' Vault · K Avlu  · L Nöbetçi kulübesi · M Kayalıklar  · N Kuzey Denizi

Dunnottar’ın stratejik konumu sayesinde sahipleri, Kuzey Denizi falezlerinden Mounth adı verilen dağlık alana kadar olan 3,5 km’lik denizden içe doğru uzanan ve kuzeydoğu İskoçya’dan geliş ve gidişe olanak sağlayan kıyı taraçası üzerinde hakimiyet kurabildiler.[54] Kale alanına 720 metrelik yüksek (modern merdivenleri olan) bir patika yol ya da Stonehaven’dan kayalık boyu uzanan bir yol ile erişilebilmektedir.

Dunnottar’ın 13. ila 17. yüzyıllar arasında inşa edilen bazı binaları 1,4 hektarlık alanı kaplayan bir kayalık burnun üzerine yerleştirilmiştir.[9] Kaleye uzanan yoldan en belirgin şekilde görünen bina 14. yüzyıla ait iç kale veya kule evidir. Diğer ana yapıların arasında giriş ana kapısı, şapel ve 16. yüzyıldan kalan “Whigs’ Vault” adı verilen mahzeni de içeren “saray” bölümü vardır.

Savunma değiştir

 
Ana giriş kapısı (orta) ile Benholm’s Lodging’in (sol) kalenin içinden görünümü

Kaleye uzanan yolun üstünde, kayalık burnun batısında “Fiddle Head” adlı çıkıntının üzerinde siperler vardır. Girişler, kayalık uçurumun üzerindeki bir oyuğu tamamen kaplayan bir perde duvar üstüne kurulmuş, sıkı koruma altında olan ana kapıdan yapılır.[55] Bu girişte kale kapıları mevcuttur ve kısmen bloke edilmiştir. Ana kapının yanında, alt katında zindan ile üst katlarında daireleri bulunan ve kayalığın içine gömülü şekilde inşa edilmiş olan 16. Yüzyıldan kalma beş katlı Benholm’s Lodging yer alır.[15] Bu binanın alt bölümlerinde dışarı bakan üç sıra lombar bulunur. Ana kapının iç kısmında ise girişe bakan dört lombar daha vardır. Giriş geçidi ileride aniden sola dönerek iki yeraltı tünelinden geçer ve kule evinin yakınına çıkar.[9]

Simpson bu siperlerin “İskoçya’nın gelmiş geçmiş en sağlam siperleri” olduğunu öne sürer,[56] ancak bunu takip eden yıllarda bazı yazarlar lobbarların ne kadar etkili olduğu konusunda kuşkuya düşmüştür. Cruden, Benholm’s Lodging binasında bulunan lombarların patika yol boyunca uzanmak yerine yolun karşısında bulunduğu için kısıtlı kullanışlılığa sahip olduğunu ifade etmiştir.[57] Girişe bakan lombarların kullanışlılığı da sorgulanmış olsa da[15] 1612 yılına ait bir eşya dökümü bu lombarların dört pirinç kaplı topun yerleştirilmiş olduğunu gösterir.[58]

Kaleye erişim sağlayan ikinci bir yol, Dunnottar uçurumlarının batısında bulunan ve içine küçük bir teknenin sığabileceği büyüklükte olan bir deniz mağarasına açılan kayalık bir koydan uzanır. Buradan uzanan yol yüksek bir patikaya bağlanır ve uçurumun tepesinde bulunan kuvvetlendirilmiş arka kapıya ulaşır. Bu kapı, saray bölümünde bulunan Su Kapısı’ndan geçilerek kaleye erişimi sağlar. Topraktan siperler kalenin hem kuzeybatısını hem de güneydoğusunu çevreler. Kuzeybatı köşesinde bulunan siperler iç karaya bakarken güneydoğudakiler denize bakar.[29] Mülkün doğusunda yer alan ağır silah deposunun yanında, kıyı kenarına yukarıdan bakan küçük bir nöbetçi veya bekçi kulübesi bulunur.[59]

Kule evi ve çevresindeki yapılar değiştir

 
Dunnottar’da yer alan kule evinin batıdan görünümü

14. yüzyılın son dönemlerinden kalan ve başlangıçta üst bölümünde çatı arası ile birlikte üç kat olan kule evinin taş tonozlu bir bodrumu vardır.[4] 14. yüzyılın son dönemlerinden kalan ve başlangıçta üst bölümünde çatı arası ile birlikte üç kat olan kule evinin taş tonozlu bir bodrumu vardır.[60] Ana odalarını bir büyük salon ile kale sahibinin kullanımı için tasarlanmış bir oda oluşturur. Yukarıda ise yatak odaları mevcuttur.[15] Kule evinin yanında bir ambar ile büyük bacalı bir demirci ocağı bulunur. Kayalık burnun güney kıyısı boyunca bir ahır uzanır. Bunun yakınlarında Priest’s House olarak da bilinen Waterton’s Lodging adlı, 1574’te[61] 4. Kont Mareşal'in oğlu William Keith (ölüm yılı 1580) için inşa edildiği düşünülen bina yer alır. Diğer yapılardan bağımsız olan bu binanın alt katında bir salon ile mutfak, üst katında ise odalar vardır. Kuzey cephesinde çıkıntılı bir spiral merdiven mevcuttur. Adını 7. Kont Mareşal’in hizmetkarı Waterton’lı Thomas Forbes’dan alır.[62]

Saray değiştir

 
Sarayın güneybatıdan görüntüsü. Öndeki bina Silver House, sağdaki ise şapel

Kayalık burnun kuzeydoğusunda bulunan saray 16. yüzyılın son yılları ve 17. yüzyılın başları ile ortaları arasında inşa edildi. Dörtgen etrafına inşa edilmiş üç ana kanattan oluşur. Binanın büyük bir bölümü yüksek olasılıkla 1581 yılında başa geçen 5. Kont Mareşal’in çalışmalarının eseridir.[nb 1] Kule evindekilere kıyasla buradaki odalar daha geniş ve konforlu bir konaklama imkânı sağlıyordu. 16. yüzyılda İskoçya’da hala yaygın olan yüksek kuleler ile karşılaştırıldığında bu bina daha uzun ve alçak bir tasarıma sahiptir, bu nedenle de günümüz İngiliz binalarına benzetilmektedir.[63]

Batı kanadı boyunca, her biri dörtgene açılan, pencereleri ile şömineleri olan birbiriyle aynı yedi daire dizilidir. Dairelerin üstünde batı kanadında 37 metre uzunluğunda bir galeri odası bulunur. Günümüzde çatısı olmayan bu galeri odası, döneminde ayrıntılı bir meşe tavana sahip olmakla birlikte Antoninus Duvarı'ndan alınmış bir Roma tabletinin sergilendiği odaydı.[64][nb 2] Galeri odasının kuzey ucunda kuzey kanadına bağlanan bir konuk odası bulunur. Galeri odasına, güneyde bulunan ve geniş bir merdiven ile üst katında hazine odası yer alan Silver House adlı binadan da erişilebilir.[15]

 
Dunnottar Kalesi’nin, giriş yolunun üstünden görünümü

Kuzey kanadındaki bodrum katında mutfaklar ile depolar bulunur. Üst katında ise bir yemek odası ve büyük oturma odası mevcuttur. Zemin katında, kuzey ile batı kanatları arasında yer alan ve kuzeydeki kayalıkların üzerinde bulunan arka kapıya erişim sağlayan Su Kapısı vardır.[65] Doğu ile kuzey kanatları dikdörtgen bir merdiven ile bağlıdır. Doğu kanadının zemin katında ambar, bira yapım evi ve fırın mevcuttur. Üst katında ise Kontes’e ait daireler bulunur. Kuzeydoğu kanadında ise Kont’un daireleri yer alır. Bu daireler, II. Charles’ın kullanmış olduğu “King’s Bedroom” (Türkçe: Kralın yatak odası) adı verilen odayı da içerir. Bu odada, üzerine 7. Kont ile eşinin hanedan armaları ile 1645 yılının işlenmiş olduğu bir taş bulunur. Bu odaların altında ise 15,8’e 4,6 metre boyutlarındaki Whigs’ Vault adlı mahzen mevcuttur. 1685’te Covenanters hareketinin üyelerinin esir tutulduğu bu mahzenin doğusunda geniş bir pencere, altında ise aşağı açılan bir tuzak kapısı ile erişilebilen bir alt mahzen daha bulunur.[66] Saraydaki odaların arasında yalnızca yemek odası ile Silver House’ın çatıları yerindedir. Bunlar da 1920’lerde restore edilmiştir.

Ortada bulunan alanda, 15 metre çapında ve 7,6 metre derinliğinde dairesel bir sarnıç veya balık havuzu bulunur.[67] Batısında ise avlu yer alır.[4] Dörtgenin güneydoğusunda, 1272 yılında kutsallaştırılmış ve 16. yüzyılda büyük bir bölümü yeniden inşa edilmiş olan şapel yer alır. Orta Çağ'dan kalan duvarlar ile 13. yüzyıla ait pencereler hala ayaktadır. Güneyinde bir de mezarlık bulunur.[9][15]

Ayrıca bakınız değiştir

Notlar değiştir

  1. ^ Saray yapılarının hangi sırayla inşa edildiği konusunda fikir ayrılıkları vardır: Simpson (1966, s. 43-49) batı kanadının en erken inşa edildiği (1580’den önce olması mümkün), bunu kuzey ve doğu kanatlarının birlikte takip ettiği, son olarak da kuzeydoğu kanadının inşa edildiği sonucunu çıkarır. Cruden ise Simpson ile hemfikirdir ancak McKean (2004, s. 173-174) kuzeydoğu kanadının doğu kanadı ile aynı döneme ait olduğunu, kuzey kanadının ise daha sonra inşa edildiğini öne sürer. Geddes (2001, s. 25-27) sarayın doğudan batıya doğru inşa edildiğini savunur.
  2. ^ Tablet günümüzde Glasgow’da yer alan Hunterain Müzesi’nde bulunur. Simpson (1966), s. 43.

Kaynakça değiştir

Özel
  1. ^ Watson & Macleod (2010), p.8
  2. ^ a b "Dunottar Castle (SM986)". Historic Environment Scotland. 2 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  3. ^ a b "Listed buildings, Dunnottar Castle". Historic Scotland. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2012. 
  4. ^ a b c d e f g Coventry (2006), pp.278–279
  5. ^ Alcock & Alcock (1992), p.269
  6. ^ Anderson (1990), pp.395–397
  7. ^ Foot (2004)
  8. ^ Alcock & Alcock (1992), pp.281–282
  9. ^ a b c d "Dunnottar Castle". Canmore. Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments of Scotland. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012. 
  10. ^ Simpson (1966), p.4
  11. ^ Wenthe (2012), pp.45–46
  12. ^ Sumption (1991)
  13. ^ Simpson (1966), p.7
  14. ^ McGladdery (2004)
  15. ^ a b c d e f g Geddes (2001), pp.25–27
  16. ^ Simpson (1966), p.8
  17. ^ a b c Groome (1885), pp.442–443
  18. ^ Simpson (1966), p.9
  19. ^ Goodare & Lynch (2000), p.1
  20. ^ Simpson (1966), p.10
  21. ^ Simpson (1966), pp.10–11
  22. ^ Howard (1995), p.53
  23. ^ Cruden (1981), pp.223–224
  24. ^ Miles Kerr-Peterson, A Protestant Lord in James VI's Scotland (Boydell, 2019), pp. 117, 150.
  25. ^ a b c d e Stevenson (2004)
  26. ^ "Battle of Dunbar II (BT7)". Historic Environment Scotland. 28 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  27. ^ a b c Baigent (2004)
  28. ^ a b Henderson & Furgol (2004)
  29. ^ a b MacGibbon & Ross (1887), p.573
  30. ^ a b c d "Later History". Dunnottar Castle. 28 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2012. 
  31. ^ Journal of the Hon. John Erskine of Carnock, 1683–1687. Edinburgh: Printed at University press by T. and A. Constable for the Scottish history society. 1893. s. 154. Erişim tarihi: 16 Şubat 2019. 
  32. ^ Handley (2004)
  33. ^ Simpson (1966), p.23
  34. ^ "Mathematics at Aberdeen". The MacTutor History of Mathematics archive. St Andrews University. 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2012. 
  35. ^ Furgol (2004)
  36. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  37. ^ Jervise (1875), p.346
  38. ^ Martinolli & Bereziat (2010), p.35
  39. ^ a b "Dunnottar Castle - Keep (LB2898)". Historic Environment Scotland. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  40. ^ a b "Dunottar Castle - Entrance Gateway and Guardrooms (LB2919)". Historic Environment Scotland. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  41. ^ a b "Dunnottar Castle - Benholm's Lodging (LB2920)". Historic Environment Scotland. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  42. ^ "What is Listing?". Historic Scotland. 22 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2012. 
  43. ^ "Dunnottar Castle - Aprroach Tunnels (LB2897)". Historic Environment Scotland. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  44. ^ "Dunnottar Castle - Smithy (LB2899)". Historic Environment Scotland. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  45. ^ "Dunnottar Castle - Stables (LB2900)". Historic Environment Scotland. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  46. ^ "Dunnottar Castle - Priest's House (LB2901)". Historic Environment Scotland. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  47. ^ "Dunnottar Castle - Grave-yard Walls (LB2902)". Historic Environment Scotland. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  48. ^ "Dunnottar Castle - Chapel (LB2903)". Historic Environment Scotland. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  49. ^ "Dunottar Castle - Quadrangle (LB2904)". Historic Environment Scotland. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  50. ^ "Dunnottat Castle - Well (LB2905)". Historic Environment Scotland. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  51. ^ "Dunnottar Castle - East Guardhouse (LB2906)". Historic Environment Scotland. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  52. ^ "Dunecht Estates". 9 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2012. 
  53. ^ "Filming locations for Hamlet (1990)". Internet Movie Database. 22 Mart 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2012. 
  54. ^ Alcock & Alcock (1992), pp.267–269
  55. ^ Simpson (1966), p.29
  56. ^ Simpson (1966), p.33
  57. ^ Cruden (1981), p.223
  58. ^ Simpson (1966), p.31
  59. ^ Simpson (1966), p.56
  60. ^ Simpson (1966), p.35
  61. ^ Howard (1995), p.83
  62. ^ Simpson (1966), p.40
  63. ^ Cruden (1981), pp.185–186
  64. ^ "Auchendavie East". Canmore. Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments of Scotland. Erişim tarihi: 13 Aralık 2012. [ölü/kırık bağlantı]
  65. ^ Simpson (1966), p.46
  66. ^ Simpson (1966), p.50
  67. ^ Simpson (1966), pp.52–53
Genel

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dunnottar_Kalesi&oldid=32470589" sayfasından alınmıştır