Ceviz

bitki cinsi

Ceviz, Juglandaceae (cevizgiller) familyasının Juglans cinsinden, tek tüysü yaprakları karşılıklı dizilmiş ve aromatik kokulu ağaç türlerinin ve bu ağaçların meyvelerinin ortak adı.

Ceviz
Juglans regia
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Şube: Spermatophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Fagales
Familya: Juglandaceae
Cins: Juglans
L., Sp. Pl.: 997 (1753).
Türler
metne bakınız.

Kışın yaprağını döken ağaçlardır. Genç sürgünlerin özü bölmelidir. Tomurcuklar az sayıda pullarla örtülmüştür. Yaprakçıkların kenarları bazı türlerde ince dişli, bazıları ise düzdür (tam kenarlı). Yaprakçık sayısı türlere göre (3) 5-23 arasında değişir.

Çiçekler bir evciklidir. Erkek çiçekler bir önceki yılın sürgünlerinde yan durumlu, aşağıya sarkan kedicik halinde kurul oluşturur. Kurullar dallanmamıştır. Her bir erkek çiçeğin 1 brahte, 2 brahtecik ile 3-4 loplu bir çevre yaprağı (çanak) vardır. Etamin sayısı 7-105'tir. Dişi çiçekler ise yeni sürgünlerin ucunda terminal (tepede) durumlu dik duran 2-8 çiçekli fakir kurullar oluşturur. Dişi çiçeğinde 1 brahte, 2 brahtecik, 4 loplu çevre yaprağı vardır. Bunlar ovaryumla kaynaşmıştır, yalnız uçları serbesttir. Ovaryum alt durumludur; etli kalın 2 stigması oldukça gelişmiştir.

Sonbaharda olgunlaşan büyük çekirdekli sulu meyvenin iç kısmı 2 bölmeye ayrılmıştır. Tohum 2 loplu ve yağlıdır.

Odununun özü koyu, dış kısmı açık renkli, ağır ve güzel cila kabul eden odunları vardır.

Ekolojik Özellikleri değiştir

Ceviz ağacı pH değeri 5 ile 8 arasında olan ve süzek topraklarda yetişir.

Türler değiştir

 
Bir seyyar satıcının tezgâhında taze ceviz
 
Hibridler (melezler)
  • Juglans × bixbyi J. ailantifolia × J. cinerea
  • Juglans × intermedia J. nigra × J. regia
  • Juglans × J. ailantifolia × J. regia
  • Juglans × quadrangulata J. cinerea × J. regia
  • Juglans × sinensis J. mandschurica × J. regia
  • Juglans × paradox J. hindsii × J. regia
  • Juglans × royal J. hindsii × J. nigra

Üretim değiştir

Ceviz (kabuklu) üretimi – 2017
Ülke (ton)
  Çin
1,925,403
  ABD
571,526
  İran
349,192
  Türkiye
210,000
  Meksika
147,198
  Ukrayna
108,660
Dünya
3,829,626
Kaynak: Birleşmiş Milletler FAOSTAT[1]

2017 yılında dünya ceviz üretimi (kabuklu) 3,8 milyon ton idi ve dünya toplamının yarısını (tablo) üreten Çin liderdi. Diğer büyük üreticiler ABD (%15) ve İran (%9) idi.

Besin bilgisi değiştir

Yenilebilir ham ceviz tohumu %4 su, %14 karbonhidrat, %15 protein ve %65 yağ içerir.[2] 100 gramı 654 kalori sağlar ve protein, lif, B vitaminleri, niyasin, vitamin B6, folik asit ve bazı mineraller açısından zengindir.[2]

Ceviz yağı çoğunlukla çoklu doymamış yağ asitlerinden özellikle alfa-linolenik asitten ve linoleik asitten oluşur, oleik asit, tekli doymamış yağ içermesine rağmen toplam yağın %31'i doymuş yağdır.[2]

Türkiye'de çeşitleri değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Crops/Regions/World list/Production Quantity (pick lists), Walnuts (in shell), 2017". UN Food and Agriculture Organization, Corporate Statistical Database (FAOSTAT). 2019. 12 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2019. 
  2. ^ a b c "Nutrition facts: Nuts, walnuts, English, per 100 g". Condé Nast for the US Department of Agriculture National Nutrient Database, Standard Release 21. 2014. 11 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2014. 
  3. ^ "Bahçesaray Cevizi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023. 
  4. ^ "Hekimhan Cevizi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023. 
  5. ^ "Kaman Cevizi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 14 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023. 
  6. ^ "Karamanlı Cevizi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 14 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023. 
  7. ^ "Kavaklıdere Cevizi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023. 
  8. ^ "Niksar Cevizi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023. 
  9. ^ "Oğuzlar Cevizi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023. 
  10. ^ "Çatak Cevizi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023. 
  11. ^ "Çağlayancerit Cevizi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023. 

Dış bağlantılar değiştir

  •   Vikitür'de Juglans ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.