Vikipedi

Cahit Arf

Türk matematikçi (1910–1997)
(Cahit Arf Dersleri sayfasından yönlendirildi)

Cahit Arf (24 Ekim 1910, Selânik - 26 Aralık 1997, İstanbul), Türk matematikçi ve bilim insanı, eski TÜBİTAK Bilim Kolu başkanıdır. 1948'de İnönü Ödülü'nü, 1974'te TÜBİTAK Bilim Ödülü'nü kazanmıştır. 1980 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Onur Doktorası, 1981'de de ODTÜ Onur Doktorası'nı almıştır. 1990 yılında Cahit Arf'ın onuruna Sayılar Teorisi üzerine uluslararası bir sempozyum düzenlenmiştir. İleri düzeyde araştırmalar yaptığı Halkalar ve Geometri üzerine ilk konferanslar da 1984'te İstanbul'da[1] yapılmıştır. 2009 yılından itibaren 10 Türk lirası üzerinde Arf'ın sureti yer almaktadır.[2]

Cahit Arf
Cahit Arf
Doğum24 Ekim 1910(1910-10-24)
Selânik, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm26 Aralık 1997 (87 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Ölüm sebebiKanser
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
MilliyetTürk
Eğitim
Tanınma nedeni
Çocuk(lar)Ahmet Arf
ÖdüllerTÜBİTAK Bilim Ödülü (1974) Karadeniz Teknik Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, ODTÜ
Kariyeri
DalıMatematik, Topoloji
Çalıştığı kurumlar
Doktora
danışmanı		Helmut Hasse

Hayatı

değiştir

Cahit Arf 1910 yılında, Selanikte doğmuştur. İlkokulu o yıllarda Sultani adı verilen liselerin ilk kısmında okumuş, daha beşinci sınıftayken tanıştığı genç bir öğretmen onun matematikle ilgilenmesini sağlamıştır. Lisenin orta kısmına geldiğinde artık okul arkadaşlarının çözemediği matematik sorularını çözen Cahit Arf'ın bu yeteneği ailesi ve hocalarının ilgisini çekmiş ve Paris'teki St. Louis Lisesi'nde okumak üzere ailesi tarafından Fransa'ya gönderilmiştir. Üç yıllık lise tahsilini iki yılda bitirip Türkiye'ye geri dönen Cahit Arf o sıralarda Türk hükûmeti tarafından yükseköğrenim görmek üzere sınavla Avrupa'ya gönderilecek aday öğrenciler arasına alınmıştır.[3]

Yüksek öğrenimi

değiştir

Yükseköğrenimini Fransa'da Ecole Normale Superieure'de 1932'de tamamlamıştır. Bir süre Galatasaray Lisesi'nde matematik öğretmenliği yaptıktan sonra İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde doçent adayı olarak çalışmıştır. Doktorasını yapmak için Almanya'ya gitmiştir. 1938 yılında Göttingen Üniversitesi'nde doktorasını bitirmiştir.

Kariyeri

değiştir
 
Cahit Arf, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın 10 liralık banknotunda portresi yer almaktadır.
 
"Gerçekten evrenin sırrını arıyorsanız benim yaptığım gibi sayılara gelin."

Cahit Arf Türkiye'ye döndüğünde İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde profesör ve ordinaryüs profesörlüğe yükseldi ve 1962 yılına kadar çalıştı. Daha sonra Robert Koleji'nde matematik dersleri vermeye başladı. 1964 yılında Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ilk bilim kurulu başkanı oldu.

Daha sonra gittiği Amerika Birleşik Devletleri'nde araştırma ve incelemelerde bulundu; Kaliforniya Üniversitesi'nde konuk öğretim üyesi olarak görev yaptı. Türkiye'de yaşamak istemesi üzerine kendi isteğiyle 1967 yılında Türkiye'ye döndü. Döndükten kısa bir süre sonra Kanada ve Amerika'daki üniversitelerden konuk öğretim üyesi olarak teklifler aldı. Ancak kendisi bu tekliflere cevap veremeden Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nden gelen telefon bu üniversiteye atandığını ve uçak biletinin yolda olduğunu söylüyordu ve artık Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde göreve başlamıştı. 1980 yılında emekli oldu. Emekliye ayrıldıktan sonra TÜBİTAK'ın kurulmasında çok emeği geçti ve TÜBİTAK'a bağlı Gebze Araştırma Merkezi'nde görev aldı. 1983-1989 yılları arasında Türk Matematik Derneğinin başkanlığını yaptı.

Arf, İnönü Armağanı'nı (1943) ve TÜBİTAK Bilim Ödülü'nü kazandı (1974). Bu ödülü alırken yaptığı konuşmada 'Bilim insanının amacı anlamaktır' hemen ardından 'ama büyük harflerle anlamaktır' sözüyle kendine göre bilim insanını açıklamıştır. Onuruna yapılan cebir ve sayılar teorisi üzerine uluslararası bir sempozyum, 1990'da 3-7 Eylül tarihleri arasında Silivri'de gerçekleştirilmiştir. Halkalar ve geometri üzerine ilk konferanslar da 1984'te İstanbul'da yapılmıştır. Arf, matematikte geometri kavramı üzerine bir makale sunmuştur. Cahit Arf, 26 Aralık 1997 tarihinde ağır bir kalp hastalığı nedeni ile ölmüştür.

 
Cahit Arf'ın Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki kabri, İstanbul

Çalışmaları

değiştir

Cahit Arf, cebir konusundaki çalışmalarıyla dünyaca ün kazanmıştır. Sentetik geometri problemlerinin cetvel ve pergel yardımıyla çözülebilirliği konusunda yaptığı çalışmalar, cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan değişmezlere ilişkin Arf değişmezi ve Arf halkaları gibi literatürde adıyla anılan çalışmaların yanı sıra "Hasse-Arf Teoremi" adı ile anılan teoremi matematik bilimine kazandırmıştır.[4] ''Arf Sabiti'' ve ''Arf Kapanışları'' gibi terimleri buldu.[5]

 

Matematik hakkındaki görüşleri

değiştir
  • Cahit Arf, matematiği bir meslek dalı olarak değil, bir yaşam tarzı olarak görmüştür. Öğrencilerine sürekli: "Matematiği ezberlemeyin, kendiniz yapın ve anlayın." demiştir.[6]
  • "Matematik esas olarak sabır olayıdır. Belleyerek (ezberleyerek) değil, keşfederek anlamak gerekir." demiştir.[7]
  • "Matematik de resim, müzik ve heykel gibi bir sanattır" diyerek matematiğin sanatsal yönünü vurgulamıştır.[6]
  • "Matematik endüktif (tümevarımsal) bir bilimdir ve bu endüktif bilim sonsuz kümeler için geçerli. Bu sonsuzlukları endüktif bir şekilde kavrıyoruz ve kavradığımız zaman da o sonsuzluğu hissediyoruz. Sınırsızlığı... Ve bu bize mutluluk veriyor çünkü ölümü unutuyoruz... Herkes ölümsüz olduğunu hissettiği alanda çalışmak ister. Ben de matematikte kendimi ölümsüz hissettim."[8]

Hakkında düzenlenen konferanslar

değiştir

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Matematik Bölümü'nde her sene Arf adına ve anısına özel bir konferans düzenlenmektedir.

ODTÜ'de düzenlenen Arf konferanslarının konuşmacıları ve bağlı olduğu kurumlar

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Ord.Prof.Dr. Cahit Arf (1910 Selanik-1997 İstanbul)" (PDF). www.tcmb.gov.tr. 3 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ "Central Bank of the Republic of Turkey". 3 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. . Banknote Museum: "9. Emission Group – Ten Turkish Lira – I. Series". 10 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2009. 
  3. ^ "Ord. Prof. Dr. Cahit Arf" (PDF). 12 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Aralık 2016. 
  4. ^ Cahit Arf'ın çalışmalarının literatüre katkısı konusundaki bir bibliyometrik çalışma için bkz. Yaşar Tonta & A. Esra Özkan Çelik. "Cahit Arf: Exploring his scientific influence using social network analysis, author co‑citation maps and single publication h-index" (PDF). 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. .
  5. ^ "Cahit Arf Kimdir? Kısaca Hayatı, Eserleri (Buluşları) Ve Sözleri". Milliyet. 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2022. 
  6. ^ a b Cahit Arf'ın Çalışmalarının Kısa Bir Tanıtımı. 6 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 4 Ocak 2006. 13 Ekim 2010 tarihinde erişilmiştir.
  7. ^ "Cahit Arf Kimdir?". 24 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2016. 
  8. ^ "Cahit Arf Hakkında". 27 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Cahit Arf
hakkında daha fazla bilgi edinin
  Vikisöz'de alıntılar

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cahit_Arf&oldid=34170601" sayfasından alınmıştır