Archicebus
Archicebus, erken Eosen ormanlarında (~55.8-54.8 milyon yıl önce) yaşamış bir fosil primat cinsidir. 2003 yılında orta Çin'deki Hubei eyaletindeki Jingzhou'da keşfedilmiştir.[1][5]
| Archicebus | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Rekonstrüksiyonu | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||||
| †Archibus achilles Ni vd. 2013 | |||||||||||||||||
Bilinen tek tür olan A. achilles, yaklaşık 20-30 gram ağırlığında olduğu tahmin edilen küçük bir primattı ve Archicebidae ailesinin bilinen tek üyesiydi. 2013 itibarıyla, keşfedilen en eski haplorhine primat iskeleti fosilidir ve en çok tarsierler ve fosil omomyidlerle ilişkili görünmektedir. Ancak A. achilles'in gündüzcül olduğu öne sürülmüştür, tarsierler ise gececildir.[6][7] Tarsierlere ve maymunlara (maymunlar, insansı maymunlar ve insanlar) benzeyen bir haplorin primatıydı. Tüm primatların son ortak atasının yanı sıra, tüm haplorhinlerin son ortak atasına da benziyor olabilir.[8] Keşfi, primatların Afrika'da değil Asya'da ortaya çıktığı hipotezini daha da desteklemektedir.[9]
Etimoloji değiştir
Archicebus achilles, bilinen en eski primat iskeleti (2013 itibarıyla) ve ayırt edici kalkaneusu (topuk kemiği) için seçildi.[8] Genel adı Archicebus, "başlangıç" anlamına gelen Antik Yunanca kelime olan arche (ἀρχή) ve uzun kuyruklu bir maymuna atıfta bulunan Antik Yunanca kêbos'un (κῆβος) Latince versiyonu olan cebus'tan oluşturulmuştur. Tür adı, aşil, Yunan mitolojisindeki Truva Savaşı'nın Yunan kahramanı Aşil'e bir göndermedir. [1]
Evrimsel tarih değiştir
Archicebus achilles, topuk kemiğinin şekli ve metatarslarının oranları açısından maymunlarla benzerlikler gösterir, ancak kafatası, dişleri ve apendiküler iskeleti, tarsierlerinkine benzer. Göre filogenetik analizi, birlikte ele alındığında bu özelliklerin hepsi en önermek bazal üyesi tarsiiform dalının Alttakım içinde kuru burunlu maymunlar. Yaşı göz önüne alındığında ve simanlar tarsiiformların kardeş grubu olduğundan, A. aşil, haplorhinlerin ortak atasına ve muhtemelen tüm primatların son ortak atasına yakından benzeyebilir. [1]
Biyocoğrafya değiştir
A.'nın keşfi Aşil, primatların Afrika'da değil Asya'da ortaya çıktığı hipotezine daha fazla destek ekler. A. achilles'in 20 ila 30 gram (0,71 ila 1,06 oz) ağırlığında olduğu tahmin ediliyor, onu günümüzün en küçük yaşayan primatları olan fare lemurlarıyla karşılaştırılabilir hale getiriyor. [1]
Dağılım ve ekoloji değiştir
A. Achilles, sıcak Eosen döneminin ormanlarında yaşadı. Fosilleri yaklaşık 54.8 ila 55.8 milyon yıl öncesine tarihlendi. Kalıntıları Çin'in güneyindeki Hubei Eyaletinde, şimdi Jingzhou olan Asya'nın bir bölümünde bulundu. [1][5]
Büyük köpek dişlerine ve küçük azı dişlerindeki keskin tepelere bakılırsa, A. achilles'in böcekçil olduğu görülür. Bununla birlikte, tarsierlerin aksine, daha küçük gözleri, daha önce Teilhardina asiatica gibi diğer erken haplorinler tarafından önerilen bir model olan gündüzcül yaşama sahip olduğunu gösteriyor. Arka uzuvları çok fazla sıçradığını gösteriyor; bununla birlikte, kalçaları, omuzları ve ayakları, tarsierler ve galagolar gibi dikey bir tutunma ve sıçrayan olmadığını, büyük olasılıkla ağaç dallarını yukarıdan kavrayarak ağaçların arasında daha genelleştirilmiş dört ayaklı bir şekilde hareket ettiğini gösteriyor. [1]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e f g Ni et al. 2013.
- ^ "Archicebus". paleobiodb.org. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021.
- ^ "Mindat.org". www.mindat.org.
- ^ "Mindat.org". www.mindat.org.
- ^ a b "I have scientists discovered the oldest fossil primate skeleton [Google translate]". Ifeng.com. 6 Haziran 2013. 21 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2013.
- ^ "Tiny, insect-eating animal becomes earliest known primate". the Guardian (İngilizce). 5 Haziran 2013. 5 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
- ^ Wilford, John Noble (5 Haziran 2013). "Palm-Size Fossil Resets Primates' Clock, Scientists Say". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
- ^ a b CNN, Elizabeth Landau (5 Haziran 2013). "Ancient primate could be a missing link". CNN (İngilizce). 6 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
- ^ "Early Primate Weighed Less Than an Ounce - ScienceNOW". web.archive.org. 8 Haziran 2013. 8 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
Bibliyografya değiştir
- Ni, X.; Gebo, D. L.; Dagosto, M.; Meng, J.; Tafforeau, P.; Flynn, J. J.; Beard, K. C. (2013). "The oldest known primate skeleton and early haplorhine evolution". Nature. 498 (7452): 60-64. Bibcode:2013Natur.498...60N. doi:10.1038/nature12200. PMID 23739424.
Dış bağlantılar değiştir
- Primat iskeleti insanın kökeni hakkında ipuçları verebilir 29 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (BBC News)
- "Primate Factsheets: Tarsier (Tarsius) Taxonomy, Morphology, & Ecology". National Primate Research Center, University of Wisconsin- Madison. July 2008. 6 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.