Şerefname

Şerefname Kürt sülalelerinin ayrıntılı tarihçesidir. Şeref Han tarafından 1597 tarihinde Farsça olarak kaleme alınmıştır.^[1] Kürt tarihine ilişkin en önemli özgün kaynaklardan biridir.^[1]

Şeref Han, Bitlis emiri Şemseddin Han'ın oğlu, Osmanlılarla 1514'te ittifak antlaşmasını imzalayan ve Bitlis'teki Şerefiye Camii'ni inşa ettiren 4. Şeref Han'ın torunudur.^[2]

Bölümleri

Şerefname kitabının Kürt hanedan ve beyliklerini konu alan cildi, giriş kısmı ile birlikte toplam beş bölümden oluşmaktadır:^[3]

Giriş bölümü: Kürt toplulukları ve durumlarını anlatır.
Birinci Bölüm: Geçmişte bağımsız Kürt devletleri Mervani ve Eyyubi ile Şehrizor, Büyük Lor ve Küçük Lor hakkındadır.
İkinci Bölüm: Saltanat ve bağımsızlık iddiasında bulunmamakla birlikte bazen kendi adlarına hutbe okutmuş ve para bastırmış olan Erdelan, Hakkâri, Behdinan (İmadiye) ve Bohtan (Cizre) hükümdarları hakkındadır.
Üçüncü Bölüm: Çemişkezek, Eğil, Palo, Çermik, Sason-Hazzo, Hizan, Müks (Bahçesaray), Kilis, Şirvan, Atah (Lice), Tercil (Hazro), Swêdi, Slemani (Silvan), Mahmudiyan (Hoşab) ve diğer yerlerdeki ikincil hükümdar sülaleleri hakkındadır.
Dördüncü Bölüm: Yazarın ataları olan Bitlis hükümdarları hakkındadır.^[4]

Yayınlar

Şerefname’nin yazımı 1597 yılında tamamlanmış olup, birçok hükümdar ve emir kâtibi tarafından çoğaltılmış ve çeşitli dillere tercüme edilmiştir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Kitabın yazar tarafından istinsah edilmiş özgün elyazması Oxford'da Bodleian Kütüphanesi'ndedir. Bu nüsha, 20 tane renkli minyatür içermektedir. 1599 tarihli bir nüsha St. Petersburg’da bulunmaktadır. Türkiye kütüphanelerinde de çok sayıda elyazması nüshası bulunmaktadır.^[4]

1860'ta Rusça^{[kaynak belirtilmeli]}, 1868'de Fransızca çevirisi yayımlanmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]} Muhammed Ali Avni'nin Arapça çevirisi 1958-1962'de Kahire'de iki cilt olarak basılmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]}

İlk Türkçe tercüme 1669'da, Şerefname’nin tamamlanmasından 68 yıl sonra, Şerefhan'ın torunlarından Muhammed Bey tarafından yapılmıştır.^[4] 1684'te ise Palu beyi Yansür Bey'in yanında görev yapan Şem'i tarafından "Terceme-i Tevarih-i Şeref Han" adıyla Osmanlı Türkçesine çevrilmiştir. Şemi bu çeviriye Palu ve Eğil beylerinin yaklaşık bir asırlık tarihçesini de eklemiştir.^[5]

Şerefname'nin günümüz Türkçesine ilk çevirisi ise 1971 yılında Mehmet Emin Bozarslan tarafından yapıldı.^[6] Celal Kabadayı tarafından yapılan bir çeviri 2007'de Yaba Yayınları tarafından basılmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Şerefname'nin bilinen ilk Kürtçe çevirisi, 1858 yılında Tevarîxî Qedîmî Kurdistan (Kürdistan’ın Kadim Tarihi) adıyla Mela Mehmûdê Bazîdî tarafından yapılmıştır.^[7] Şerefname'nin Ziya Avcı tarafından yapılan Kürtçe çevirisi ise 2007 yılında Avesta yayınları tarafından yayınlanmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Kaynakça

^ ^a ^b Aktürk, Ahmet Serdar (2018). "Family, Empire, and Nation: Kurdish Bedirkhanis and the Politics of Origins in a Changing Era". Journal of Global South Studies (İngilizce). 35 (2): 393. doi:10.1353/gss.2018.0032. ISSN 2476-1419. 7 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2024 – Project MUSE vasıtasıyla.
^ "Şerefiye Camii - Bitlis". Journal of Government’s Cultural platform. 17 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2024.
^ Şerefxanê Bedlîsî, Şerefname, Çeviren: Ziya Avcı, Azad yay., 2014, ss. 57-60
^ ^a ^b ^c Sönmez, Vecihi (2017), "Şerefhan el-Bitlisi ve Şerefnamesi", Sahn-ı Semân’dan Dârülfünûn’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası (Âlimler, Müesseseler ve Fikrî Eserler) - XVI. Yüzyıl.
^ Terceme-i Tevarih-i Şerefhan, Mütercim: Şemî, Hazırlayan: Adnan Oktay, Nûbihar, 2016.
^ Şeref Han (1971). Şerefname. Mehmet Emin Bozarslan tarafından çevrildi. İstanbul: Ant Yayınları. s. 6.
^ Kawa Nemir. "Kürtçe ve Çeviri". Kurdilit. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.

Şerefname
Şerefname 18 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[:1-1] Aktürk, Ahmet Serdar (2018). "Family, Empire, and Nation: Kurdish Bedirkhanis and the Politics of Origins in a Changing Era". Journal of Global South Studies (İngilizce). 35 (2): 393. doi:10.1353/gss.2018.0032. ISSN 2476-1419. 7 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2024 – Project MUSE vasıtasıyla.

[:2-2] "Şerefiye Camii - Bitlis". Journal of Government’s Cultural platform. 17 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2024.

[3] Şerefxanê Bedlîsî, Şerefname, Çeviren: Ziya Avcı, Azad yay., 2014, ss. 57-60

[:0-4] Sönmez, Vecihi (2017), "Şerefhan el-Bitlisi ve Şerefnamesi", Sahn-ı Semân’dan Dârülfünûn’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası (Âlimler, Müesseseler ve Fikrî Eserler) - XVI. Yüzyıl.

[5] Terceme-i Tevarih-i Şerefhan, Mütercim: Şemî, Hazırlayan: Adnan Oktay, Nûbihar, 2016.

[6] Şeref Han (1971). Şerefname. Mehmet Emin Bozarslan tarafından çevrildi. İstanbul: Ant Yayınları. s. 6.

[7] Kawa Nemir. "Kürtçe ve Çeviri". Kurdilit. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]