Çekya coğrafyası
Çekya, Orta Avrupa'da yer alan ve denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batıda Almanya, güneyde Avusturya, doğuda Slovakya ve kuzeyde Polonya ile komşu olan ülkenin coğrafyasını çoğunlukla alçak tepeler oluştururken sınırlar boyunca dağlarla çevrili platolar da görülmektedir. Ovaların iki bölgesi Elbe ve Morava nehirlerini boyunca uzanır. Ülkenin yaklaşık üçte biri ormanlarla kaplıdır.
| Çekya coğrafyası | |
|---|---|
| |
| Kıta | Avrupa |
| Bölge | Orta Avrupa |
| Koordinatlar | |
| Yüzölçüm | dünyada 118. sırada 78.865[1] km² Kara : 97,95 % Su : 2,05 % |
| Kıyılar | 0 km |
| Sınırlar | 2.143 km[2] |
| En yüksek nokta | Sněžka, 1603,3 m |
| En alçak nokta | Hřensko, 115 m |
| En uzun nehir | Moldau, 433 km |
| En büyük göl | Černé jezero, 18,4 ha |
Çek Cumhuriyeti ayrıca Hamburg rıhtımlarının ortasında Moldauhafen adında 30.000 m2'lik bir enklava sahiptir. Bu enklav Versay Barış Antlaşması'nın 363. maddesi ile dönemin Çekoslovakya devletine verilmiş, böylelikle denize sınırı olmayan bu ülke nehirden aşağı taşınan malların denizdeki gemilere aktarılabileceği bir yere erişim sağlamıştır. Bu enklav 2028 yılında Almanya'ya geri verilecektir.
Fiziki coğrafya değiştir
İklim değiştir
Çek Cumhuriyeti'nin iklimi ılıman olmakla birlikte genellikle okyanusal iklim ile karasal iklim arasında geçiş halindedir. Yazlar oldukça serin ve kuraktır, çoğu bölgede ortalama sıcaklık 20 °C civarındadır, kışlar oldukça ılık ve yağışlıdır ve çoğu bölgede ortalama sıcaklık bu mevsimde 0 °C'tur. Bağıl nem %60-80 arasındadır.
Jeoloji değiştir
Çek Cumhuriyeti'nin büyük bir bölümü coğrafi olarak Çek Masifi üzerinde yer alır. Ülkenin doğusunda, Batı Karpatlar'daki alan ülkenin en genç oluşumlu arazilerini barındırır ve Tersiyer döneminde yükselmiştir. Volkanik kayaçlar, Çek Masifinin temelini oluşturur. Tortul kayaçlar çoğunlukla Bohemya'nın kuzeydoğu kesiminde önemli kumtaşı alanları ile birlikte bulunur. Metamorfik kayaçlar arasında en yaygın bulunanı gnaystır.
Dağlar değiştir
Çekya'daki en önemli sıradağlar ülkenin sınırları boyunca uzanır. Bohemya'da, Almanya sınırını çevreleyen Bohemya Ormanı ve Ore Dağları yer alır. Ülkenin en yüksek noktası olan Sněžka ise Südet dağ zincirinde, deniz seviyesinden 1603 metre yüksekte yer alır. Ülkede yer alan başka bir dağ zinciri ise doğudaki Beskid Dağları'dır. Bu dağ zinciri doğu yönünde Polonya ve Slovakya'ya kadar uzanır.
Nehirler değiştir
Çekya'dan geçen dört büyük nehir bulunmaktadır. Elbe, (Çekçe: Labe) Bohemya'nın kuzey doğusundaki Krkonoše Dağları'ndan batı yönüne doğru akar ve ardından Kuzey Almanya'da Kuzey Denizi'ne kadar akmaya devam eder. Morava Nehri ise güney yönünde Tuna'ya doğru akar ve Karadeniz'de sonlanır. Odra Nehri, Moravya Silezya'da başlar ve kuzey yönünde Polonya üzerinden Baltık Denizi'ne akar. Dördüncü büyük nehir ise aynı zamanda Çek Cumhuriyeti'nin en uzun nehri olan Moldau (Çekçe: Vltava) nehridir.
Su kaynakları değiştir
Doğal olarak oluşan su kaynakları oldukça azdır, önemli su kaynaklarının çoğu insan yapımı göletler ve barajlardır. En büyük gölet, 16. yüzyılda Třeboň çevresinde inşa edilen göletlerden biri olan Rožmberk Göleti'dir. Kapladığı alana göre en büyük baraj, 4870 herktar ile 1950'lerde inşa edilen Lipno Barajı'dır. Kübik kapasiteye göre en büyük rezervuar, Lipno aynı zamanda inşa edilen Orlík Barajı'dır. (716,000,000 m³)
Beşeri coğrafya değiştir
Nüfus coğrafyası değiştir
Çek Cumhuriyeti'nin nüfusunun yaklaşık nüfusu 10,6 milyondur. En yüksek nüfus yoğunluğu, Ostrava metropol bölgesinde ve en büyük şehir ve aynı zamanda başkent Prag şehrinin çevresindeki alandadır. En düşük nüfus yoğunluğu, çoğunlukla Almanların II. Dünya Savaşı'ndan sonra Çekoslovakya'dan sürülmesinin kalıcı bir sonucu olarak Almanya ve Avusturya sınır bölgelerindedir.[3]
Siyasi coğrafya değiştir
Çek Cumhuriyeti, on üç ile (Çekçe: kraje) ve bölgesel statüye sahip bir başkente bölünmüştür. Yetmiş altı ilçenin eski idari birimleri (Çekçe: okresy) ise resmî kurumlarca hâlâ tanınmaktadır. Bunlardan bağımsız olarak ülke aynı zamanda tarihsel ve kültürel açıdan üç bölgeye ayrılmaktadır: Bohemya (batı), Moravya (doğu) ve Çek Silezyası (kuzeydoğu).
 Güney Bohemya ili
|
 Merkez Bohemya ili
|
 Plzeň
|
|---|---|---|
 Karlovy Vary ili
|
 Ústí nad Labem
|
 Liberec ili
|
 Hradec Králové ili
|
 Pardubice ili
|
 Vysočina
|
 Moravya-Silezya ili
|
 Olomouc ili
|
 Zlín
|
 Güney Moravya ili
|
 Prag
|
Sanayi ve tarım değiştir
Ağır sanayiden en çok etkilenen alanlar Çek Cumhuriyeti'nin kuzeybatısındaki Sokolov Havzası ve Most Havzası'dır. Bu bölgelerde çıkarılan kahverengi kömür kaynakları çoğunlukla elektrik üretimi için kullanılmaktadır. Çekya'da üretilen tüm elektrik enerjisinin neredeyse %40'ının bu alanlarda çıkarılan kahverengi kömür kaynaklarından elde edildiği tahmin edilmektedir. Tarım ise Elbe Nehri ve Morava Nehri'ni çevreleyen ovaların etrafında yoğunlaşmıştır. Ülkenin yaklaşık üçte biri ormanlarla kaplıdır ve arazinin yaklaşık %40'ı tarım için uygundur. Sulanan arazi alanının ise yaklaşık 385 km2'ye yayıldığı tahmin edilmektedir.
Önemli şehirler değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ "Largest countries in the world by area". worldometers.info. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2021.
- ^ "Czechia". CIA World Factbook. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2021.
- ^ Testa, Patrick A. (2020). "The Economic Legacy of Expulsion: Lessons from Postwar Czechoslovakia". The Economic Journal. doi:10.1093/ej/ueaa132.