Î
Latin alfabesi Îî harfi |
|
Î | î |
Î | î |
Î, î harfi Fransızca, Rumence, Kürtçe ve Türkçe dillerinde kullanılan bir harftir. Türk alfabesinde resmî olarak yer almamasına rağmen aynı biçimde yazılan sözcüklerin ayrılmasında ve İ harfini uzatmak için kullanılır.
Değişik dillerde kullanımıDüzenle
FransızcaDüzenle
Fransızcanın eski yazım kurallarına göre bir araya gelen "is" harflerinde s harfi artık okunmadığı için, kelimerdeki "is" harflerinin yerine günümüzde î harfi yazılır. Örneğin isle'den günümüzde île olmuştur. (Türkçe: ada)
KürtçeDüzenle
Kürtçede yalın i harfi /ɪ/ sesini temsil ederken î harfi /iː/ sesini temsil etmektedir.
RumenceDüzenle
Rumen alfabesinin 14. harfidir ve /ɨ/ sesini temsil eder. Î harfi,  harfi ile aynı sesi verir, ancak Romanya'daki yazı reformundan beri kelimelerin sadece başında ve sonunda yazılırken, kelimenin ortasında istisnalar dışında  harfi kullanılır.
TürkçeDüzenle
Genellikle Arapça ya da Farsça kökenli kelimelerde kullanılır. Şapkalı i veya nispet i'si olarak da adlandırılır. Kök halinde olan kelimelerde daima Î harfi son harf olduğu için, dilimizde Î harfiyle başlayan bir sözcük yoktur. Örnekler:
- İnkılâp tarihi çalışmalarına ara verdim.
- Tarihî (görüldüğü gibi buradaki î ile yukarıdaki i aynı değildir) belgeselleri severim.
- Üstün başarı gösteren askeri bir madalya ile ödüllendirdiler.
- Askerî harekât güçleri Kıbrıs'a çıkarma yaptı.
Bir sonek olan -î nin yerine modern Türkçede zaman zaman -sel -sal sonekleri de getirilebilir:
- dinî / dinsel
-î ekinden sonra gelecek yapım ekleri î'yi değiştirmez, ve yazım değişmez:
- resmîleştirmek
- millîleştirmek.
Bazı kelimelere Î harfi gelmez. Örneğin, millet isimlerinde Î harfi olmaz. "Ermeni" olarak yazılması gereken kelime, "Ermenî" olarak yazılamaz.
Özel isimlerde de Î harfi kullanılmaz: Niyazi, Recai, Zekai, Sezai.
Bunun dışında 5 tane kelimede anlam karışıklığını çözmek için nispet i'si olmayan î kullanılır:
- emîr
- kabîl
- metîn
- rahîm
- zahîr
Matematikte kullanımıDüzenle
Bir sürü yerde birim vektörü î ile gösterilir.
Klavye kullanımıDüzenle
Türkçe Q klavyede î yapabilmek "⇧ Shift, 3 ve İ (veya I)" tuşlarına birlikte basılır.
KaynakçaDüzenle
ISO temel Latin alfabesi | |||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aa | Bb | Cc | Dd | Ee | Ff | Gg | Hh | Ii | Jj | Kk | Ll | Mm | Nn | Oo | Pp | Rr | Ss | Tt | Uu | Vv | Ww | Xx | Yy | Zz | |
Özel işaret almış I harfi
Şapka işaretini kullanan harfler
tarih • paleografi • türetimler • diyakritik • noktalama • rakamlar • harf listesi |
Yazı sistemi, alfabe veya harf ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |