Tiran Adası
Bu maddede yeterince bilgilendirici olmayan ve bağlantı ölümüne karşı savunmasız olan yalın URL'ler kullanılmıştır. (Aralık 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Tiran Adası (Arapça: جزيرة تيران; Cezire Tiran) veya (Yunanca: Ἰωτάβη; Iotabi), Tiran Boğazı'nda Suudi Arabistan'ın kontrolünde olan ve herhangi bir yerleşimin olmadığı bir adadır.[1] Ada Sanafir Adası'nın hemen yanında yer almaktadır. Adanın yüzölçümü 88 km²'dir.
| Tiran Adası جزيرة تيران | |
|---|---|
 | |
 | |
| Coğrafya | |
 | |
  Tiran Adası جزيرة تيران | |
| Bölge | Orta Doğu |
| Denizi | Kızıldeniz |
| Yüzölçümü | 33 km2 |
| Siyasi | |
| Ülke |  Suudi Arabistan
|
9 Nisan 2016 tarihinde Mısır tarafından bir sınır anlaşması ile Tiran ve Sanafir adalarını Suudi Arabistan'a devredilmesine karar verildi. Ancak anlaşmanın Temsilciler Meclisi'nde onaylanması gerekiyordu ve Mısır yargısı tarafından da iptal edildi.[2]
Tarih değiştir
Antik Tarih-Iotabi değiştir
Tiran, Prokopius'un bölgede nakliye için önemli bir geçiş ücreti istasyonu olan Iotabi (Yunanca : Ἰωτάβη ) adını verdiği ada olabilir, ancak Akabe Körfezi'ndeki diğer adalar alternatif tanımlamalar olarak önerilmiştir. 473 yılında Amorkesos adlı bir Sarazen adayı ele geçirdi ve gelirlerine el koydu, ancak Bizans İmparatorluğu 25 yıl sonra adayı geri aldı ve Hindistan'a ihraç edilen mallara ilişkin vergilerin ödenmesine bağlı olarak sakinlerine özerklik verdi. 534 civarında Bizanslılar, Gazzeli Choricius'un kutsal olmayan bir ırk olarak adlandırdığı ve bazı bilim adamlarının vergi ödemeyi reddeden Yahudi sakinler olduğunu düşündüğü bir gruptan onu tekrar geri almak zorunda kaldı.[3][4]
Iotabi ile ilgili olarak bahsedilen en eski ve en geç tarihler, adanın piskoposlarının kilise konseylerine katılımıyla ilgili olarak verilmektedir: 451 yılında Kadıköy Konsili'nde Macarius kanunlarında piskoposluğun Roma eyaletine ait olduğu listelenmiştir.[3]
İslami Devirler değiştir
İslami fetihlerle ilgili kayıtlarda Iotape'den bahsedilmiyor, bu da o zamana kadar adada kimsenin yaşamadığını gösteriyor.[3]
1954-2022 arası dönem değiştir
1954 yılında Suudi Arabistan tarafından Mısır’a verilen adalar,[5] 1967 yılındaki Altı Gün Savaşı sırasında İsrail tarafından işgal edilse de 1979 Camp David Antlaşması sonrasında 1982 tarihinde adadan çekildi.Çok uluslu Kuvvetler ve Gözlemciler’in resmi internet sitesine göre, Sina’da Birleşmiş Milletler’e bağlı barış gücü konuşlandırmak için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi onayının alınamaması sebebiyle, anlaşmanın tarafları 1981’de BM Barış Gücü’ne alternatif olarak çok uluslu bir kuvvet kurulmasına yönelik bir protokolü müzakere etti.
Söz konusu güçlerin Mısır, İsrail ve uluslararası temas noktalarında genel merkezi ve idari ofisleri bulunuyor ayrıca hazırlanan protokolde kuvvetlerin “Tiran Boğazı boyunca deniz seyrüsefer özgürlüğünü” sağlamaya 8 No’lu madde de bulunuyor. Askeri düzeyde ise, 13 ülke, kuvvetlerin çalışmaları kapsamındaki misyonlarına birlikleriyle katılıyor. Bu 13 ülke arasında Avustralya, Kanada, Kolombiya, Çekya, Fiji, Fransa, İtalya, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, Birleşik Krallık, ABD ve Uruguay yer alıyor.
Mısır Yüksek İdare Mahkemesi 2017 başında aldığı karar ile Suudi Arabistan ile yapılan antlaşmanın geçersiz olduğuna ve söz konusu adaların Mısır toprağı olduğuna ve herhangi bir nedenle başka ülkeye devredilemeyeceğine hükmetmiştir.[6]
ABD Başkanı Joe Biden, 16 Temmuz 2022 tarihinde Suudi Arabistan’daki yetkililerle birlikte “ABD kuvvetleri de dahil olmak üzere uluslararası barışı koruma güçlerinin Tiran ve Sanafir adalarından çekilmesini” gerektiren bir anlaşmaya varıldığını duyurdu.
Uluslararası güçlerin merkezi Roma’da bulunuyordu. Kuvvetlerin komutanı ve üyeleri Sina’da bulunurken, kuvvetlerin Genel Müdürü ve diğer yetkililerin temsilcileri Kahire ve Tel Aviv’de bulunuyordu. 2020 Kasım ayında, bir helikopterin Tiran Adası’nda düşmesi sonucu 6 ABD askerinin yanı sıra Fransa ve Çek Cumhuriyeti’nden iki asker hayatını kaybetti.[7]
Nüfus değiştir
Eskiden değiştir
Procopius'un 6. yüzyıla kadar Iotabi adasında özerk bir Yahudi topluluğuna değinmesi, Süveyş krizi sırasında ve Altı Gün Savaşı sırasında ve hemen sonrasında İsrail'in propagandalarında yer almıştı.[8]
Günümüz değiştir
Adada şuan kimse yaşamıyor.
Kaynakça değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2016.
- ^ "Egypt islands' transfer to Saudi quashed". BBC News. 21 Haziran 2016. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2016.
- ^ a b c https://books.google.com.tr/books?id=-6qizCbfLh0C&dq=Iotabe&pg=PA162&redir_esc=y[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2023.
- ^ https://web.archive.org/web/20160822160951/https://www.dur.ac.uk/ibru/publications/download/?id=241
- ^ "Mısır'da mahkeme adaları vermedi". ntv.com.tr. 17 Ocak 2017. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2023.
- ^ Howard Grief, Uluslararası Hukuka Göre İsrail'in Hukuki Temeli ve Sınırları : İsrail Toprakları Üzerindeki Yahudi Egemenliği Üzerine Bir İnceleme,Mazo Yayınları,2008
Dış bağlantılar değiştir
| Wikimedia Commons'ta Tiran Adası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Observation Post 3-11, Tiran Island 16 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., GlobalSecurity.org
- BirdLife Factsheet - Tiran Island 23 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Tiran Island14 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Tourist info
 | Ada ya da takımada ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |