Kara Cehennem Deniz Muharebesi
Kara Cehennem Deniz Muharebesi ya da Kara Cehennem Cengi, Kaptan-ı derya Damat Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının 1609 yılında Kıbrıs/Baf açıklarında Fransız Şövalyesi Fressinet komutasındaki Malta filosunu mağlup ettiği çarpışma.
| Kara Cehennem Deniz Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Piri Reis'in çizimiyle Kıbrıs adası ve limanları | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
 Malta Şövalyeleri | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Damat Halil Paşa Koca Murat Reis × |
Fressinet (ölü) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 50 kadırga | 6 kalyon | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Hafif |
6 kalyon 1.000 esir | ||||||
Muharebe öncesi değiştir
1500'lü yılların sonu ve 1600'lü yılların başında Malta, Toskana ve Napoli korsan gemilerinin Doğu Akdeniz'deki Osmanlı limanlarına saldırılarının arttığı bir dönem oldu. Her yıl bölgeye gelen ve nereye saldıracakları belli olmayan bu küçük filolara Osmanlı donanmasının bütünüyle mukabele etmek çok maliyetli olduğundan, zaman zaman muhtelif limanlardaki Osmanlı filoları bazen de Cezayir, Tunus ve Trablusgarp filolarından destek almak suretiyle karşılık veriliyordu.
Bununla birlikte, 1609 yılında Kaptan-ı deryalığa getirilen Damat Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanması'nın Doğu Akdeniz'e açılarak özellikle Toskana filolarının imhası hedeflendi. Bu çerçevede Tunus Beylerbeyine gönderilen 24 Ocak 1609 tarihli bir hükümde, bu seferin sebebi açıkça bildirilirken, Cezayir ve Tunus filolarının da Osmanlı donanması'na katılması emredildi.[1]
Bu çerçevede, 50 parçalık Osmanlı donanması Temmuz ayında Çanakkale Boğazı'ndan çıkarak Sakız'ı geçti ve Doğu Akdeniz'de asayişi bozan altı Malta kalyonunun Kıbrıs civarında görüldüğü duyumunu aldıktan sonra bu tarafa yöneldi.
Muharebe değiştir
Osmanlı donanması Finike'de su ihtiyacını giderdikten sonra Kıbrıs adasının Baf limanına geldi. Damat Halil Paşa Malta filosunun halen bölgede olduğunu öğrendi. Havanın kararmasına rağmen takibe başlayan Osmanlı donanması sabaha doğru Baf'ın 30 deniz mili açıklarında Malta filosunu teşhis etti ve ikindiye doğru yakalamayı başardı.
Başta Fransız şövalye Fressinet komutasındaki Kara Cehennem adlı kalyon olmak üzere toplam altı kalyondan oluşan Malta filosuyla Osmanlı donanması arasında karşılıklı top ateş başladı. Akşam saatlerine kadar süren karşılıklı ateşte taraflar sonuç alamazken, Malta filosu gecenin karanlığından faydalanarak fenerlerinin yardımıyla kaçmayı denedi.
Bununla birlikte, Damat Halil Paşa takibini sürdürerek sabah ışıklarıyla birlikte Malta filosuna yeniden yetişti. Osmanlı donanmasının hedefi Kara Cehennem kalyonunun ele geçirilmesi oldu (Avrupalıların Kızıl Kalyon adını verdikleri bu kalyon yedi katlı ve, doksan topa sahip kale gibi ihtişamlı bir gemiydi[2]). Bununla birlikte, bu kalyonun top menzili Osmanlı donanmasının Malta filosuna yaklaşmasına engel oldu. Mora Sancakbeyi Koca Murat Reis’in telkinleriyle bordalamak yerine uzaktan top ateşinin sürdürülmesi neticesinde Murat Reis'in kadırgası Kara Cehennemin direk ve serenlerini kırmayı başardı. Kalyonun manevra kabiliyetinin kalmaması üzerine, hücuma geçen Osmanlı donanması öğleye doğru Malta filosunun tüm gemilerine bordalayarak Kara Cehennem dahil altı kalyonu da ele geçirmeyi başardılar.[3] Bu bağlamda, 500'ü Maltalı olmak üzere 1.000'i aşkın asker esir edildi ve 160 top ile 2.000 tüfek ele geçirildi.[4] Malta filosunun komutanı Fressinet de çatışmalarda öldü.[5]
Muharebe sonrası değiştir
Osmanlı donanması yedeğine aldığı bu kalyonları Magosa limanına çekti.
Muharebenin kazanılmasında büyük rolü olan 75 yaşındaki Osmanlı denizcisi Koca Murat Reis çarpışmalarda aldığı yaralar[6] sonucu donanmanın demirlediği Magosa'da öldü ve doğduğu yer olan Rodos’ta defnedildi.
Kaptan-ı derya Damat Halil Paşa İstanbul'a bir zafernameyle birlikte Kara Cehennem kalyonunu zaferin nişanesi olarak İstanbul'a gönderdi. Ardından Sayda, Beyrut, İskenderun ve Trablusşam sularında seyrederek korsan başka gemilerini arayan Osmanlı donanması[4], Magosa'da yeniden ikmal yaptıktan sonra ele geçirilen tüm gemilerle birlikte Ege-Marmara üzerinden İstanbul'a muzaffer bir şekilde girdi.[7]
Bu zaferinin ardından Halil Paşa'ya 25 Kasım 1606'da Vezir rütbesi verildi.[8]
Kaynakça değiştir
- ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, KK. 71, s.168.
- ^ "Gazânâme-i Halîl Paşa (1595-1623), Haz. Meltem Aydın, Marmara Üniversitesi, İstanbul (2010), s.174-175
- ^ "Naval wars in the Levant, 1559-1853", R.C. Anderson, Princeton University Press (1952), s.75
- ^ a b "Târih-i Nâîmâ", Nâimâ Mustafa Efendi, Haz. Mehmet İpşirli, Ankara (2007), c.2, s.378
- ^ "Eight Thousand Years Of Maltese Maritime History : Trade, Piracy, And Naval Warfare In The Central Mediterranean", Ayşe Devrim Atauz, University Press of Florida (2008)
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.8, s.131
- ^ "Osmanlı Kronikleri Işığında Kaptan-ı Derya Halil Paşa'nın Akdeniz Seferleri (1609-1623), Mikail Acıpınar, Tarih İncelemeleri Dergisi, c.XXVIII/1, 2013, s.11-12
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Kayserili Halil Paşa" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1997), c.15, s.324". 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.